माळवी ही भारतातील माळवा प्रदेशातील भाषा आहे. माळवा हे भारत भूमीचे हृदय म्हणून प्रसिद्ध आहे. भिली भाषेचा माळवीवर सर्वाधिक प्रभाव आहे. माळवा प्रदेशाचे क्षेत्रफळ खूप विस्तृत आहे. माळव्याच्या पूर्वेला बेतुआ नदी, वायव्येला चंबळ आणि दक्षिणेला नर्मदा नदीच्या दरम्यानचा प्रदेश आहे. माळवा प्रदेश हा मध्य प्रदेश आणि राजस्थानमधील सुमारे वीस जिल्ह्यांमध्ये विस्तारीत आहे. या भागातील दोन कोटींहून अधिक रहिवासी माळवी आणि तिच्या विविध बोल्या बोलतात.
| माळवी | |
|---|---|
| प्रदेश | माळवा (मध्य प्रदेश व राजस्थान राज्यांमधील काही भाग) |
| लोकसंख्या | ५४ लक्ष (२०११) |
| बोलीभाषा |
उज्जैनी सोंधवाडी रजवाडी दशोरी (दशपुरी) उमठवाडी |
| भाषाकुळ |
हिंद-युरोपीय
|
| लिपी | देवनागरी |
| भाषा संकेत | |
| ISO ६३९-३ | mup |
उज्जैनी (उज्जैन, धार, इंदूर, देवास, शाजापूर, सिहोर जिल्हा), रजवाडी (रतलाम, मंदसौर, नीमच जिल्हा), उमठवाडी (राजगढ जिल्हा) आणि सोंधवाडी (झालावाड जिल्हा) या माळवीच्या बोल्या आहेत. उज्जैनी ही प्रतिष्ठीत बोली आहे, कधी कधी तिला स्वतंत्र भाषा म्हणूनही संबोधले जाते. माळवी-भोयरीची मिश्र बोली बैतूल आणि छिंदवाडा जिल्ह्यात बोलली जाते.
सुमारे ७५% पेक्षा अधिक माळवी भाषिक हिंदीमध्ये सहज संभाषण करू शकतात, जी मध्य प्रदेश राज्याची अधिकृत भाषा आहे आणि हिंदीसारख्या भाषेची द्वितीय भाषा म्हणून सुमारे ४०% साक्षरता दर आहे. या भाषेत अनेक अप्रकाशित साहित्य आहेत.