नियंत्रण, मुक्त उपभोग आणि संपूर्ण त्याग यांच्यामध्ये आत्मसंयमाची स्थिती असते. व्यावहारिक जीवनात आणि आध्यात्मिक पद्धतींमध्ये यश मिळवण्यासाठी हे आवश्यक मानले जाते. आध्यात्मिकदृष्ट्या, संयम हा आत्म्याचा गुण आहे. हा आत्म्याचा जन्मजात स्वभाव मानला जातो. त्याग आणि अखंड उपभोगातून इंद्रियांची तृप्ती शक्य नाही. संयम मुक्त भावना व्यक्ती आणि समाजाला अधोगतीकडे घेऊन जाते.
संयम आणि दडपशाही यात फरक आहे. संयम म्हणजे माफक प्रमाणात नियंत्रण आहे. दडपशाही म्हणजे दाबणे. अनेक साधनांमध्ये, साधकाला त्याच्या अंतःप्रेरणा दडपण्याऐवजी नियंत्रित करण्यास सांगितले जाते.