Chitra Dewi

Chitra Dewi
Chitra Dewi pada 1955
Kelahiran
Rara Patma Dewi Tjitrohadiseikusumo

26 Januari 1934
Cirebon, Jawa Barat, Hindia Timur Belanda (kini Indonesia)
Meninggal dunia28 Oktober 2008(2008-10-28) (umur 74)
Tangerang, Indonesia
WarganegaraIndonesia
PekerjaanPelakon, pengarah
Tahun aktif1955–1991

Rara Patma Dewi Tjitrohadiseikusumo (26 Januari 1934 - 28 Oktober 2008), lebih dikenali dengan nama pentas beliau Chitra Dewi, ialah seorang pelakon dan pengarah filem Indonesia. beliau terkenal dengan peranan beliau dalam filem Usmar Ismail tahun 1950-an, muncul dalam filem-filem seperti Tamu Agung (1955), Tiga Dara (1956), dan Pedjuang (1960), walaupun kekal aktif di pawagam sehingga 1993 dan memenangi Anugerah Citra bagi Pelakon Pembantu Terbaik di Festival Filem Indonesia 1979 untuk Gara-gara Isteri Muda (1977). Dewi juga mempunyai pengarahan filem dalam tempoh yang singkat pada tahun 1971, menjadikan beliau salah satu daripada empat wanita Indonesia untuk mengarahkan filem sebelum 1998.

Biografi

[sunting | sunting sumber]
Indriati Iskak, Chitra Dewi, dan Mieke Wijaya dalam Tiga Dara

Chitra Dewi dilahirkan sebagai Rara Patma Dewi Tjitrohadikusumo di Cirebon, Jawa Barat, Hindia Timur Belanda pada 26 Januari 1934. Beliau menamatkan pendidikan sekolah menengah.[1]

Dewi membuat kemunculan filem cetera pertamanya pada 1955 menerusi Tamu Agung, sebuah filem komedi politik satira arahan Usmar Ismail terbitan Perfini. Walau bagaimanapun, beliau hanya mendapat pengiktirafan pada tahun berikutnya, iaitu berlakon dalam filem muzikal Tiga Dara bersama Mieke Wijaya dan Indriati Iskak.[2] Filem ini, yang menjadi kejayaan komersial pilihan Perfini dan melahirkan satu siri pertandingan melihat-sama di mana wanita akan cuba untuk bertindak sebagai nama sahaja tiga wanita filem itu, mengikuti kehidupan cinta tiga beradik yang tinggal bersama nenek mereka.[3] Menurut sejarawan filem Misbach Yusa Biran, Dewi yang dianggap mewakili wanita Indonesia yang ideal: lemah lembut dan dikekang.[4] Dewi kekal bersama Perfini sepanjang 1960an, muncul dalam filem seperti seperti Djendral Kantjil (1958) dan Pedjuang (1960);[5] filem yang kedua telah ditayangkan dalam pertandingan di Festival Filem Antarabangsa Moscow ke-2 pada tahun 1961.[6] Beliau juga tampil di penerbitan pentas oleh Akademi Teater Nasional di Jakarta.[7] Dalam pada itu, beliau mula muncul dalam beberapa filem-filem oleh syarikat-syarikat lain, termasuk Persari (Holiday in Bali, 1962), Panah Mas Film (Bing Slamet Merantau, 1962), dan Agora Film (bermula dengan Lembah Hidjau [1963] dan Darah Nelajan [1965]).[2][5]

Pada 1960-an, semasa kekal aktif sebagai pelakon, Dewi mula terlibat di belakang tabir. Beliau menubuhkan syarikat penerbitan filem sendiri, Chitra Film Production Dewi, dan pada tahun 1967 menghasilkan filem pertama: 2 X 24 Djam (2 X 24 Jam). Syarikat ini menghasilkan lima filem lanjut,[8] termasuk tiga diarahkan oleh Dewi sendiri— Bertjinta dalam Gelap, Dara-Dara, dan Penunggang Kuda Dari Tjimande (semuanya pada 1971).[2] Filem-filem ini tidak berjaya,[7] dan Dewi menumpukan pada bidang lakonan.[2] Pada 1971 beliau telah diiktiraf oleh Persatuan Wartawan Indonesia menerusi persembahannya dalam Nji Ronggeng (The Ronggeng, 1969).[9]

Pada 1970-an dan 1980-an Dewi berperanan secara dominan dalam peranan pembantu, termasuk dalam percintaan Fred Young Putri Solo (1974), drama Asrul Sani Kemelut Hidup (1977), dan drama Wahyu Sihombing Gara-gara Isteri Muda (1977).[2] Untuk filem terakhir ini, beliau menerima Anugerah Citra untuk Pelakon Pembantu Wanita Terbaik pada Festival Filem Indonesia 2004.[9] Dewi berlakon dalam 20 lagi filem pada 1980an dan 1990an, menamatkan kerjaya filem ceteranya dengan Pedang Ulung pada 1993,[5] setahun selepas menerima anugerah pencapaian seumur hidup daripada Majlis Filem Nasional.[2] Beliau menerima satu lagi anugerah pencapaian sepanjang hayat di Festival Filem Bandung 2007.[10]

Dewi menyaksikan kemerosotan kesihatan beliau pada tahun 2006, berikutan kematian Bambang Samsudi, anak sulungnya. Pada Mac 2008, beliau menghabiskan masa selama dua minggu di Hospital Pondok Indah selepas dimasukkan kerana kekurangan pemakanan. Kesihatannya kembali merosot, bagaimanapun, dan pada jam 14:00 Waktu Indonesia Barat (UTC +7) pada 28 Oktober 2008, beliau meninggal dunia di rumah anak kedua dan bongsu beliau, Agus Erwin, di Jakarta Selatan. Beliau dikebumikan di Perkuburan Jabang Bayi di Cirebon berhampiran pusara ibu bapa dan anaknya.[10][11]

Legasi

[sunting | sunting sumber]
Chitra pada 1960.

Hanya empat pengarah wanita muncul di pawagam Indonesia sehingga 1998; selain dari Chitra Dewi, pengarah-pengarah wanita ini ialah Ratna Asmara, Sofia W.D., dan Ida Farida.[12] Di antara ini, mereka semua kecuali Farida mempunyai pengalaman terdahulu sebagai pelakon.[2] Pengarah-pengarah ini jarang, jika pernah, menerima pengiktirafan yang sama seperti rakan-rakan lelaki mereka, dan lakonan sebagai satu-satunya cara bagi seorang wanita kekal dalam industri untuk mendapat pengiktirafan.[13] Sejak kejatuhan Suharto pada 1998, bilangan pengarah wanita telah meningkat secara mendadak.[13] Beberapa daripada mereka telah menerima pengiktirafan kebangsaan dan antarabangsa. Yang paling awal di zaman ini ialah Mira Lesmana dan Nan Achnas, yang bekerjasama dengan beberapa pengarh lain termasuk Kuldesak (1999).[14] Contoh seterusnya termasuk Nia Dinata, yang mempunyai dua filemnya, Ca-bau-kan (2002) dan Berbagi Suami (2006), dikemukakan untuk Anugerah Akademi bagi Filem Bahasa Asing Terbaik;[15] dan Djenar Maesa Ayu, yang mana karyanya Mereka Bilang, Saya Monyet! (2008) ialah dalam beberapa senarai filem-filem terbaik Indonesia 2008.[16][17]

Filemografi

[sunting | sunting sumber]

Sepanjang kerjayanya selama 15 tahun, Dewi telah berlakon dalam 18 filem. Beliau juga menerbitkan empat, mengarahkan tiga dan menulis dua filem.[5] Dewi juga aktif di televisyen, termasuk dalam beberapa siri seperti Dr. Sartika (1989–1991), Jendela Hati (1994), Kedasih (1995), dan Dua Pilar (1997).[2]

Sebagai krew

[sunting | sunting sumber]
  • 2 X 24 Djam (1967; sebagai penerbit)
  • Samiun dan Dasima (1970; sebagai penerbit)
  • Bertjinta dalam Gelap (1971; sebagai pengarah, penerbit dan penulis)
  • Dara-Dara (1971; sebagai pengarah dan penulis)
  • Penunggang Kuda Dari Tjimande (1971; sebagai pengarah, penerbit dan penulis)

Sebagai pelakon

[sunting | sunting sumber]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]

Nota kaki

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ Apa Siapa 1999, m/s. 120.
  2. ^ a b c d e f g h Apa Siapa 1999, m/s. 121.
  3. ^ Biran 2009, m/s. 152.
  4. ^ Biran 2009, plate 3.
  5. ^ a b c d Filmindonesia.or.id, Filmography.
  6. ^ MIFF.
  7. ^ a b Biran 1979, m/s. 109.
  8. ^ Filmindonesia.or.id, PT Chitra Dewi Film Production.
  9. ^ a b Filmindonesia.or.id, Awards.
  10. ^ a b Tempo 2008, Anggota Tiga Dara.
  11. ^ Pikiran Rakyat 2008, Anggota Tiga Dara.
  12. ^ Lent 1999, m/s. 105.
  13. ^ a b Swestin 2012, m/s. 103.
  14. ^ Chotimah 2011, Perempuan di Dalam.
  15. ^ GSCFFI, Nia Dinata – GSCFFI.
  16. ^ Tempo 2008, Di Layar Lebar.
  17. ^ Liem 2008, Top ten theatrical releases.

Sumber petikan

[sunting | sunting sumber]
  • "1961 year". moscowfilmfestival.ru. Moscow International Film Festival. Diarkibkan daripada yang asal pada 28 August 2016. Dicapai pada 19 June 2016. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  • Apa Siapa Orang Film Indonesia. Jakarta: Indonesian Ministry of Information. 1999. OCLC 44427179.
  • Arianto, Arif (28 October 2008). "Anggota Tiga Dara itu Telah Berpulang". Tempo. Diarkibkan daripada yang asal pada 19 June 2016. Dicapai pada 19 June 2016.
  • Biran, Misbach Yusa, penyunting (1979). Apa Siapa Orang Film Indonesia 1926–1978. Jakarta: Sinematek Indonesia. OCLC 6655859.CS1 maint: ref=harv (link)
  • Biran, Misbach Yusa (2009). Peran Pemuda dalam Kebangkitan Film Indonesia. Jakarta: Ministry of Youth and Sports. OCLC 607257806.CS1 maint: ref=harv (link)
  • "Chitra Dewi – Filmografi". filmindonesia.or.id. Jakarta: Konfiden Foundation. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-06-19. Dicapai pada 19 June 2016. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  • "Chitra Dewi – Penghargaan". filmindonesia.or.id. Jakarta: Konfiden Foundation. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-06-19. Dicapai pada 19 June 2016. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  • "Citra Dewi Meninggal Dunia". Pikiran Rakyat]. 28 Oktober 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-06-19. Dicapai pada 19 June 2016. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  • Chotimah, Fanny (11 Februari 2011). "Perempuan di Dalam dan di Belakang Layar". Bentara Budaya. Diarkibkan daripada yang asal pada 7 October 2011. Dicapai pada 18 August 2012. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  • "Di Layar Lebar, Djenar Berenang". Tempo. 29 Disember 2008. Diarkibkan daripada yang asal pada 2011-11-05. Dicapai pada 5 November 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  • Lent, John A (1999). Women and Mass Communications in 1990s: An International, Annotated Bibliography. Westport: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-30209-1.CS1 maint: ref=harv (link)
  • Liem, Iskandar (28 Disember 2008). "Top Ten Theatrical Releases of 2008". The Jakarta Post. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-08-14. Dicapai pada 14 August 2012. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  • "Nia Dinata – GSCFFI Filmmaker Honoree". Social Change Film Festival and Institute. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-08-18. Dicapai pada 13 October 2011. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  • "PT Chitra Dewi Film Production". filmindonesia.or.id. Jakarta: Konfiden Foundation. Diarkibkan daripada yang asal pada 2016-06-19. Dicapai pada 19 June 2016. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)
  • Swestin, Grace (Julai 2012). "In the Boys' Club: A Historical Perspective on the Roles of Women in the Indonesian Cinema 1926 – May 1998". Scriptura. Surabaya: Petra Christian University. 3 (2): 103–111. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-08-18. Dicapai pada 2017-04-17. Unknown parameter |deadurl= ignored (bantuan)CS1 maint: ref=harv (link)

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]