Lintah laut

Nudibrankia Nembrotha aurea ialah gastropod.
Gamat juga kelihatan seperti lintah dan kadangkala dipanggil "lintah laut", tetapi ia bukan gastropod.

Lintah laut ialah nama lazim bagi sesetengah invertebrata laut dengan pelbagai tahap persamaan dengan lintah darat. Kebanyakan makhluk yang dikenali sebagai siput laut ialah gastropod, iaitu siput laut (moluska gastropod laut), sama ada yang kehilangan cengkerangnya sepenuhnya sepanjang zaman evolusi, atau seolah-olah kehilangan cangkerangnya kerana mempunyai cangkerang lebih ringkas atau dalaman. Nama "lintah laut" paling kerap digunakan terhadap nudibrankia, serta set parafiletik gastropod marin lain tanpa cengkerang yang jelas.[1]

Lintah laut mempunyai variasi besar dalam bentuk, warna dan saiz badan. Kebanyakannya separa lut sinar. Warna-warna spesies yang tinggal di terumbu yang sering cerah membayangkan bahawa haiwan ini berada di bawah ancaman pemangsa yang berterusan, tetapi warna itu boleh menjadi amaran kepada haiwan lain tentang sel penyengat toksik lintak laut (nematosista). Seperti semua gastropod, mereka mempunyai gigi kecil yang tajam yang dipanggil radula. Kebanyakan lintah laut mempunyai sepasang rinofor—sesungut deria yang digunakan terutamanya bagi deria bau—di kepala mereka, dengan mata kecil di pangkal setiap rinofor. Kebanyakannya mempunyai struktur berbulu (serata) di bahagian belakang, selalunya dalam warna yang berbeza, yang bertindak sebagai insang. Semua spesies lintah laut tulen mempunyai haiwan mangsa terpilih sebagai makanan, termasuk obor-obor tertentu, briozoa, buran dan plankton serta spesies lintah laut yang lain.[2][3]

Siput laut mempunyai otak. Contohnya, Aplysia californica mempunyai otak kira-kira 20,000 sel saraf.[4]

Gastropod marin tanpa cangkang

[sunting | sunting sumber]

Nama "lintah laut" sering digunakan untuk pelbagai keturunan evolusi berbeza moluska gastropod laut atau siput laut, khususnya gastropod yang sama ada tidak bercangkang atau kelihatan seperti tiada.[5] Dalam istilah evolusi, kehilangan cangkerang sama sekali, mempunyai cangkerang dalaman yang kecil, atau mempunyai cangkerang yang sangat kecil sehingga bahagian lembut haiwan itu tidak dapat ditarik balik ke dalamnya, adalah semua ciri yang telah berkembang berkali-kali secara bebas dalam Gastropoda, di darat dan dalam laut; ciri-ciri ini sering menyebabkan gastropod dilabelkan dengan nama biasa "lintah".

Glossodoris atromarginata

Nudibrankia (Nudibranchia) ialah sekumpulan besar gastropod marin yang tidak mempunyai cangkerang sama sekali. Ini mungkin jenis lintah laut yang paling biasa. Walaupun kebanyakan nudibrankia tidak besar, ia selalunya sangat menarik perhatian kerana begitu banyak spesies mempunyai warna yang terang-benderang. Selain nudibrankia, beberapa takson gastropod marin yang lain (sesetengahnya mudah disalah anggap sebagai nudibrankia) juga sering dipanggil "lintah laut".[6]

Kumpulan gastropod

[sunting | sunting sumber]

Dalam pelbagai kumpulan gastropod yang dipanggil "lintah laut", banyak keluarga berada dalam kumpulan taksonomi tidak formal Opisthobranchia:

Istilah "lintah laut" mungkin paling kerap digunakan terhadap nudibrankia, kebanyakannya bercorak terang dan berhias dengan ketara. Bagai dua contoh, lihat imej Nembrotha aurea dan Glossodoris atromarginata dalam artikel ini.
Nama "lintah laut" juga sering digunakan terhadap klad Sacoglossa, yang dipanggil lintah laut penyedut sap atau berkuasa solar, dan selalunya berwarna kehijauan.
Elysia crispata (Sacoglossa)
Chelidonura varians (Cephalaspidea)
Satu lagi kumpulan gastropod utama yang sering dilabelkan sebagai "lintah laut" ialah pelbagai keluarga lintah pelindung kepala dan siput gelembung dalam klad Cephalaspidea.
Arnab laut Aplysia dactylomela, diambil gambar di lura air
Arnab laut, klad Aplysiomorpha, mempunyai cangkerang dalaman yang kecil, rata dan berprotein.
Klad Thecosomata dan Gymnosomata ialah gastropod pelagik kecil yang dikenali sebagai "kekupu laut" dan "malaikat laut". Banyak spesies kekupu laut mengekalkan cengkerangnya. Ini biasanya dikenali sebagai "pteropod" tetapi juga kadangkala dipanggil lintah laut; terutamanya Gymnosomata yang tidak mempunyai cangkerang sebagai orang dewasa.

Terdapat juga satu kumpulan "lintah laut" dalam kumpulan tidak rasmi Pulmonata:

Pulmonat laut Onchidella celtica.
Satu kumpulan gastropod marin yang sangat luar biasa yang tidak mempunyai cangkang ialah spesies pulmonat (bernafas udara) dalam keluarga Onchidiidae dalam klad Systellommatophora.[7]

Kepelbagaian lintah laut

[sunting | sunting sumber]

Seperti kebanyakan nudibrankia, Glaucus atlanticus boleh menyimpan dan menggunakan sel penyengat, atau nematosista, daripada mangsanya (man o' war) dalam serata seperti jari. Spesies lain seperti lintah Pyjama Chromodoris quadricolor mungkin menggunakan warna yang menarik untuk menarik perhatian terhadap rasa kimia busuknya.

Siput laut salad (Elysia crispata) mempunyai kerutan seperti salad yang melapisi badannya. Lintah ini, seperti Sacoglossa lain menggunakan kleptoplasti, satu proses di mana lintah menyerap kloroplas daripada alga yang dimakannya, dan menggunakan sel "dicuri" bagi fotosintesis gula. Kerutan lintah laut salad meningkatkan luas permukaan lintah, membolehkan sel menyerap lebih banyak cahaya.

Slug pelindung kepala seperti Chelidonura varians menggunakan kepala berbentuk penyodok untuk menggali pasir, tempat mereka menghabiskan sebahagian besar masa mereka. Perisai ini juga melindungi pasir daripada memasuki mantel semasa menggali.

Peronia indica ialah spesies slug laut yang bernafas udara, moluska gastropod pulmonat laut tanpa cangkerang dalam keluarga Onchidiidae.[8]

Spesies arnab laut terbesar, arnab laut hitam California, Aplysia vaccaria boleh mencapai panjang 75 sentimeter (30 dalam) dan berat 14 kilogram (31 lb). Kebanyakan arnab laut mempunyai beberapa pertahanan; selain beracun secara semula jadi, mereka boleh mengeluarkan dakwat busuk atau merembeskan lendir likat untuk menghalang pemangsa.

Sesetengah spesies slug laut Acochlidiacea telah membuat peralihan evolusi untuk hidup dalam aliran air tawar[9] dan terdapat sekurang-kurangnya satu peralihan evolusi ke darat.[10]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ Thompson, T. E. 1976. Biology of opisthobranch molluscs, vol. 1, 207 pp., 21 pls. Ray Society, no. 151.
  2. ^ Byatt, Andrew; Fothergill, Alastair; Holmes, Martha (2002). The Blue Planet: A Natural History of the Oceans. BBC. DK. ISBN 978-0-7894-8265-5.
  3. ^ "Sea Slug". encyclopedia.com. Oxford University Press. 18 May 2018.
  4. ^ Choi, Charles Q. (29 December 2006). "Human, Sea Slug Brains Share Genes for Alzheimer's and Parkinson's". Scientific American.
  5. ^ Schmitt, V.; Anthes, N.; Michiels, N.K. (July 2007). "Mating behaviour in the sea slug Elysia timida (Opisthobranchia, Sacoglossa): hypodermic injection, sperm transfer and balanced reciprocity". Frontiers in Zoology. BioMed Central Ltd. 4 (17): 17. doi:10.1186/1742-9994-4-17. PMC 1934903. PMID 17610714.
  6. ^ Thompson, T. E., & Brown, G.H., 1984. Biology of opisthobranch Molluscs. Vol. 2. Ray Society; London. 1-229, p.49
  7. ^ "How sea slugs fall in love". freshscience.org.au. 2007. Dicapai pada 2 May 2014.
  8. ^ MolluscaBase (2019). MolluscaBase. Peronia indica (Labbé, 1934). Accessed through: World Register of Marine Species at: http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=1033079 on 2019-10-05
  9. ^ Schrödl, Michael; Neusser, Timea P. (2010-01-01). "Towards a phylogeny and evolution of Acochlidia (Mollusca: Gastropoda: Opisthobranchia)". Zoological Journal of the Linnean Society (dalam bahasa Inggeris). 158 (1): 124–154. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00544.x. ISSN 0024-4082.
  10. ^ Kano, Yasunori; Neusser, Timea P.; Fukumori, Hiroaki; Jörger, Katharina M.; Schrödl, Michael (2015-10-01). "Sea-slug invasion of the land". Biological Journal of the Linnean Society (dalam bahasa Inggeris). 116 (2): 253–259. doi:10.1111/bij.12578. ISSN 0024-4066.