Perbezaan (falsafah)

Perbezaan ialah salah satu konsep utama dalam falsafah. Konsep perbezaan menunjukkan proses atau set suatu sifat di mana satu entiti dibezakan daripada yang lain melalui bidang hubungan atau sistem konseptual tertentu. Dalam sistem falsafah Barat, perbezaan secara tradisinya dilihat sebagai bertentangan dengan identiti, mengikut Prinsip Leibniz, dan khususnya, Undang-undangnya tentang identiti indiscernibles. Walau bagaimanapun, dalam akaun strukturalis dan pascastrukturalis, konsep perbezaan difahami sebagai konstitutif kepada kedua-dua makna dan identiti. Dalam erti kata lain, kerana identiti (terutamanya, identiti peribadi) dilihat dalam istilah yang tidak penting sebagai konstruk, dan kerana konstruk hanya menghasilkan makna melalui interaksi perbezaan (lihat di bawah), ia adalah kes bagi kedua-dua strukturalisme dan pascastrukturalisme, konsep identiti tidak boleh dikatakan wujud tanpa konsep perbezaan.

Perbezaan dalam undang-undang Leibniz

[sunting | sunting sumber]

Prinsip identiti indiscernibles oleh Gottfried Leibniz menyatakan bahawa dua perkara adalah sama jika dan hanya jika mereka berkongsi suatu sifat yang sama dan hanya sama. Ini adalah prinsip yang mentakrifkan identiti dan bukannya perbezaan, walaupun ia membentuk tradisi dalam logik dan falsafah analitik untuk menganggap identiti dan perbezaan sebagai bertentangan.

Kritikan Kant

[sunting | sunting sumber]

Dalam Critique of Pure Reason, Immanuel Kant telah berhujah bahawa adalah perlu untuk membezakan antara perkara itu sendiri dan penampilannya. Walaupun terdapat dua objek mempunyai sifat yang sama sepenuhnya, jika ia berada di dua tempat yang berbeza pada masa yang sama, ia adalah berbeza secara berangka:

Identiti dan Perbezaan.— ... Oleh itu, dalam kes dua titis air, kita boleh membuat abstraksi lengkap semua perbezaan dalaman (kualiti dan kuantiti), dan, hakikat bahawa ia adalah intuisi pada masa yang sama di tempat yang berbeza, sudah memadai untuk mewajarkan kita menganggap mereka berbeza secara numerik. Leibnitz [sic] menganggap fenomena sebagai benda dalam diri mereka sendiri, akibatnya sebagai intelligibilia, iaitu objek pemahaman tulen ..., dan dalam hal ini dia prinsip yang tidak dapat dilihat (principium identatis indiscernibilium) tidak boleh disangkal. Tetapi, kerana fenomena adalah objek kepekaan, dan, kerana pemahaman, berkenaan dengan mereka, mesti digunakan secara empirik dan bukan semata-mata atau transenden, pluraliti dan perbezaan berangka diberikan oleh ruang itu sendiri sebagai keadaan fenomena luaran. Untuk satu bahagian ruang, walaupun ia mungkin hampir sama dan sama dengan bahagian lain, masih tanpanya, dan atas sebab ini sahaja berbeza daripada yang terakhir .... Ini berikutan bahawa ini mesti menjaga kebaikan semua perkara yang ada dalam bahagian ruang yang berbeza pada masa yang sama, walau bagaimanapun serupa dan sama satu dengan yang lain.[1]

Perbezaan dalam strukturalisme

[sunting | sunting sumber]

Linguistik struktural, dan seterusnya strukturalisme yang betul, diasaskan berdasarkan idea yang bahawa makna hanya boleh dihasilkan secara berbeza dalam sistem penanda (seperti bahasa). Konsep ini mula-mula menjadi terkenal dalam penulisan ahli bahasa Switzerland Ferdinand de Saussure dan dibangunkan untuk analisis struktur sosial dan mental oleh ahli antropologi Perancis Claude Lévi-Strauss. Yang pertama bimbang untuk mempersoalkan pandangan lazim tentang makna "mewarisi" dalam kata-kata, atau idea bahawa bahasa adalah tatanama yang mempunyai korespondensi satu-satu dengan yang sebenar. Sebaliknya, Saussure berpendapat bahawa makna timbul melalui pembezaan satu tanda dari yang lain, atau bahkan satu fonem dari yang lain:

Dalam bahasa cuma ada perbezaan. Lebih penting lagi: perbezaan secara amnya membayangkan istilah positif di antaranya perbezaan itu disediakan; tetapi dalam bahasa hanya ada perbezaan tanpa istilah positif. Sama ada kita mengambil petanda atau penanda, bahasa tidak mempunyai idea mahupun bunyi yang wujud sebelum sistem linguistik, tetapi hanya perbezaan konsep dan fonik yang telah dikeluarkan daripada sistem tersebut. Idea atau bahan fonik yang mengandungi tanda adalah kurang penting daripada tanda-tanda lain yang mengelilinginya. . . . Sistem linguistik ialah satu siri perbezaan bunyi yang digabungkan dengan satu siri perbezaan idea; tetapi gandingan beberapa tanda akustik dengan seberapa banyak potongan yang dibuat daripada pemikiran massa menghasilkan sistem nilai.[2]

Dalam Antropologi Strukturnya, Claude Lévi-Strauss telah menggunakan konsep ini dalam kajian antropologi struktur mental, persaudaraan dan sistem kepercayaan, mengkaji cara makna sosial muncul melalui satu siri pertentangan struktur antara kumpulan persaudaraan berpasangan/bertentangan, contohnya, atau antara kategori pertentangan asas (seperti kawan dan musuh, hidup dan mati, atau dalam jilid kemudian, <i>The Raw and the Cooked</i>).[3] [4]

Perbezaan dan différance dalam pascastrukturalisme

[sunting | sunting sumber]

Ahli falsafah Perancis, Jacques Derrida, membahas dan mengkritik pemikiran strukturalis secara mendalam mengenai proses yang mana makna dihasilkan melalui interaksi perbezaan dalam bahasa, dan khususnya, penulisan. Walaupun linguistik strukturalis telah mengakui bahawa makna adalah pembezaan, banyak pemikiran strukturalis, seperti naratologi, telah menjadi terlalu tertumpu pada mengenal pasti dan menghasilkan tipologi struktur pembezaan tetap dan pertentangan binari yang berfungsi dalam mana-mana sistem tertentu. Dalam karyanya, Derrida berusaha untuk menunjukkan bagaimana perbezaan yang bergantung kepada mana-mana sistem penanda tidak tetap, tetapi terperangkap dan terjerat antara satu sama lain. Penulisan sendiri menjadi prototaip proses keterjeratan ini, dan dalam Of Grammatology (1967) dan "Différance" (dalam Margins of Philosophy, 1972) Derrida menunjukkan bagaimana konsep penulisan (sebagai ketiadaan paradoks atau penyahhadiran suara hidup) telah ditaklukkan kepada "kehadiran penuh" pertuturan yang dikehendaki dalam tradisi falsafah Barat.[5][6] Pemikiran awalnya tentang hubungan antara penulisan dan perbezaan dikumpulkan dalam buku eseinya yang bertajuk Writing and Difference (1967). [7]

Di tempat lain, Derrida mencipta istilah différance (ejaan différence adalah disengajakan) untuk menyediakan cangkuk konseptual untuk pemikirannya tentang proses makna di tempat kerja dalam penulisan/bahasa.[6] Neologisme ini adalah permainan pada dua makna perkataan Perancis différer : berbeza dan menangguh. Derrida dengan itu berhujah bahawa makna tidak timbul daripada perbezaan tetap antara unsur statik dalam struktur, tetapi makna yang dihasilkan dalam bahasa dan sistem penanda lain sentiasa separa, sementara dan tertunda tak terhingga sepanjang rantaian penanda berbeza/menangguhkan. Pada masa yang sama, perkataan différance sendiri melakukan keterjeratan dan kekeliruan makna perbezaan ini, kerana ia bergantung pada perbezaan yang minimum (penggantian huruf "a" untuk huruf "e") yang tidak dapat ditangkap dalam ucapan lisan, kerana akhiran "-ance" dan " -ence" mempunyai sebutan yang sama dalam bahasa Perancis. Perbezaan " fonemik " (bukan-) antara différence dan différance hanya boleh diperhatikan secara bertulis, justeru menghasilkan makna pembezaan hanya secara separa, tertunda dan terjerat.

Différance telah didefinasikan sebagai "bukan asalan, mengandungi gangguan kehadiran": secara spatialnya, ia berbeza, mewujudkan ruang, pecah, dan perbezaan dan sementara, ia menangguhkan, menangguhkan kehadiran daripada pernah dicapai sepenuhnya.[8] Kritikan Derrida terhadap ontologi esensialisme menggunakan ontologi pembezaan Friedrich Nietzsche (yang memperkenalkan konsep Verschiedenheit, "perbezaan", dalam manuskripnya yang tidak diterbitkan (KSA 11:35[58], p. 537)) dan Emmanuel Levinas (yang mengusulkan etika kelainan).[6][9]

Dalam nada yang sama, Gilles Deleuze's Difference and Repetition (1968) adalah suatu percubaan untuk menganggap perbezaan sebagai mempunyai keistimewaan ontologikal ke atas identiti, menyongsangkan hubungan tradisional antara kedua-dua konsep tersebut dan membayangkan bahawa identiti hanya dihasilkan melalui proses pembezaan.

Lihat juga

[sunting | sunting sumber]

Rujukan

[sunting | sunting sumber]
  1. ^ Kant, Immanuel (1855) [1781]. Critique of Pure Reason. Trans. by J. M. D. Meiklejohn. London: Henry G. Bohn. m/s. 191.
  2. ^ Saussure, Ferdinand de (1959) [1916]. Course in General Linguistics. New York: New York Philosophical Library. m/s. 121–22.
  3. ^ Lévi-Strauss, Claude (1963) [1958]. Structural Anthropology. London: Allen Lane.
  4. ^ Lévi-Strauss, Claude (1970) [1964]. The Raw and the Cooked. London: Cape.
  5. ^ Derrida, Jacques (1976) [1967]. Of Grammatology. Johns Hopkins University Press.
  6. ^ a b c Derrida, Jacques (1982) [1972]. Margins of Philosophy. University of Chicago Press. m/s. 3–27.
  7. ^ Derrida, Jacques (1978) [1967]. Writing and Difference. London: Routledge and Kegan Paul.
  8. ^ "Differential Ontology" at the Internet Encyclopedia of Philosophy
  9. ^ Douglas L. Donkel, The Theory of Difference: Readings in Contemporary Continental Thought, SUNY Press, 2001, p. 295.

Pautan luar

[sunting | sunting sumber]