Lorenzo Gafà

Lorenzo Gafà
Ħajja
Twelid Birgu, 1630
Nazzjonalità Malta
Mewt Birgu, 1704
Familja
Aħwa
uri
Okkupazzjoni
Okkupazzjoni arkitett
skultur
Xogħlijiet importanti Katidral ta’ San Pawl
Knisja Katidrali ta' Għawdex
Knisja Parrokkjali Kolleġġjali tan-Nawfraġju ta' San Pawl

Lorenzo Gafà (twieled fl-1639 u miet fis-16 ta' Frar 1703) kien arkitett u skultur Barokk Malti. Huwa ddisinja bosta knejjes fil-Gżejjer Maltin, fosthom il-Katidral ta' San Pawl fl-Imdina u l-Katidral tat-Tlugħ is-Sema fir-Rabat, Għawdex. Huwa kien ħu ż-żgħir l-iskultur Melchiorre Gafà.

Ħajja u xogħol

[immodifika | immodifika s-sors]

Gafà twieled fl-1639 fil-Birgu, u missieru kien in-naġġar Marco Gafà u ommu kienet Veronica Gafà. Huwa beda l-ħajja tax-xogħol tiegħu bħala naġġar ma' missieru u ma' ħuh il-kbir Melchiorre, li sar skultur rinomat. X'aktarx li studja l-arkitettura f'Ruma, l-Italja, għalkemm ma hemm l-ebda evidenza dokumentarja li huwa qatt siefer minn Malta.[1] Jista' jkun ukoll li Gafà kien apprendist tal-arkitett Taljan Francesco Buonamici meta dan kien jgħix f'Malta.[2]

Il-Katidral ta' San Pawl, l-Imdina u l-Katidral tat-Tlugħ is-Sema tal-Madonna, ir-Rabat, Għawdex, ġew iddisinjati minn Lorenzo Gafà fl-aħħar tas-seklu 17 u fil-bidu tas-seklu 18.

Sal-bidu tas-snin 60 tas-seklu 17, Gafà kien żviluppa interess qawwi fid-disinn arkitettoniku u fl-1661 huwa magħruf li kien involut fil-kor tal-Knisja ta' San Filep f'Ħaż-Żebbuġ. Xi żmien qabel l-1666, huwa ħadem fuq ir-retabli tal-artal prinċipali tal-knisja ta' Santa Skolastika u fil-Knisja Dumnikana tat-Tlugħ is-Sema, it-tnejn li huma f'raħal twelidu, il-Birgu. Huwa magħruf ukoll għad-disinn tal-artal tal-Knisja ta' San Nikola fil-Belt Valletta. Huwa ddisinja wkoll jew kien involut fil-kostruzzjoni tal-knejjes li ġejjin:[1]

  • il-Knisja ta' San Pawl, ir-Rabat (1664-1683);
  • il-Knisja tan-Nawfraġju ta' San Pawl, il-Belt Valletta (1666-1680);
  • il-Knisja tal-Karmlitani, l-Imdina (1668-1672);
  • il-Knisja ta' Sarria, il-Furjana (1676);
  • il-Knisja ta' San Nikola, is-Siġġiewi (1676-1693);
  • il-Monasteru ta' Santa Skolastika, il-Birgu (1679);
  • il-Knisja ta' San Rokku, il-Belt Valletta (għall-ħabta tal-1680);
  • il-Knisja ta' San Lawrenz, il-Birgu (1681–97);
  • il-Knisja ta' San Pietru l-Martri, Marsaxlokk (1682);
  • il-Koppla tal-Knisja ta' San Ġorġ, Ħal Qormi (1684);
  • il-Knisja ta' Santa Marija, il-Qrendi (1685-1712);
  • il-Knisja tal-Ħlas, Ħal Qormi (1690);
  • il-Knisja ta' Santa Katerina, iż-Żejtun (1692-1744);
  • il-Knisja tal-Ispirtu s-Santu, iż-Żejtun (1688);
  • il-Katidral tat-Tlugħ is-Sema tal-Madonna, ir-Rabat, Għawdex (1697-1711);
  • it-Tkabbir tal-Knisja tal-Vitorja, il-Belt Valletta (1699).

Xogħol attribwit

[immodifika | immodifika s-sors]

Xi sorsi jsostnu wkoll li Gafà kien involut fil-kostruzzjoni tal-Knisja ta' Santa Katerina, iż-Żurrieq (1632–55), tal-Knisja tas-Salvatur, il-Kalkara (1650), tal-Knisja ta' Santa Marija, Ħaż-Żebbuġ (1683), tal-Knisja tal-Ispirtu s-Santu, iż-Żejtun (1688), il-Knisja tal-Ispirtu s-Santu, l-Imdina (1688), tal-kor tal-Knisja tan-Natività, in-Naxxar (1691), tal-Knisja tat-Tlugħ is-Sema, Ħal Tarxien (1692), tal-Knisja ta' San Nikola, l-Imdina (1692), tal-Knisja ta' Sant'Agata, l-Imdina (1694), u tal-Knisja ta' San Ġiljan, l-Isla (1696).[1]

Xogħol ieħor

[immodifika | immodifika s-sors]

Fl-1679, Gafà ddisinja u ssorvelja l-kostruzzjoni tal-kor tal-Katidral ta' San Pawl, l-Imdina, u iktar 'il quddiem iddisinja l-Palazz tal-Isqof. Il-katidral inqered parzjalment ftit snin wara matul it-terremot ta' Sqallija tal-1693, għalkemm il-kor il-ġdid li kien għadu kemm inbena baqa' intatt. Il-katidral l-antik twaqqa', u bejn l-1696 u l-1705 inbena katidral ġdid skont id-disinni Barokki ta' Lorenzo Gafà. Il-katridral ġie kkonsagrat fit-8 ta' Ottubru 1702, u jitqies bħala l-kapulavur ta' Gafà.[3]

Gafà ddisinja wkoll xi binjiet lajċi, fosthom Villa Bigi (1675), il-Palazz tal-Ġeneral fil-Birgu (qabel l-1695) u x'aktarx l-Isptar Ta' Saura, ir-Rabat (1655).[1]

Gafà miet fis-16 ta' Frar 1703 tal-età ta' 64 sena.[4]

Referenzi

[immodifika | immodifika s-sors]
  1. ^ a b ċ d Schiavone, Michael J. (2009). Dictionary of Maltese Biographies Vol. II G-Z. Pietà: Pubblikazzjonijiet Indipendenza. pp. 851–852. ISBN 9789993291329.
  2. ^ Sciberras, Keith (2007). "An Architect in Context – Francesco Buonamici". Baroque Routes. No. 7. pp. 14–15.
  3. ^ De Lucca, Denis (1979). "Mdina: the Cathedral area". Heritage: An Encyclopedia of Maltese Culture and Civilization. Midsea Books Ltd. 1: 122.
  4. ^ Deguara, Aloysius (2008). The Metropolitan Cathedral – Mdina. Santa Venera: Heritage Books (subsidiary of Midsea Books Ltd). p. 7. ISBN 9789993271727.