Is-Sistema tal-Ġestjoni tal-Ilma ta' Augsburg[1] hija ġabra ta' komponenti fil-belt storika ta' Augsburg u fl-inħawi, li joħorġu fid-dieher l-importanza u l-istorja tal-ġestjoni tal-ilma f'Augsburg. Fis-6 ta' Lulju 2019 is-sistema ġiet iddikjarata bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO.[2][3] Is-sit huwa magħmul minn komponenti kulturali, tekniċi u arkitettoniċi, li jiddokumentaw diversi sistemi ta' użu tal-ilma fil-belt sa' Augsburg fin-Nofsinhar tal-Ġermanja fi żminijiet differenti.
Is-sit huwa magħmul minn 22 komponent[4], fosthom kanali artifiċjali, l-iżjed akkwedott antik u l-iżjed torri tal-ilma antik fil-Ġermanja, kif ukoll l-iżjed akkwedott antik alimentat minn bjar fondi alimentati minn għejun taħt l-art. Hemm ukoll għaxar impjanti idroelettriċi storiċi.
Inizjalment il-proposta biex is-sit jiddaħħal fil-lista proviżorja bħala sit indikattiv tressqet bit-titlu ta' Wasserbau und Wasserkraft, Trinkwasser und Brunnenkunst in Augsburg (Inġinerija idrawlika u enerġija idroelettrika, ilma tax-xorb u funtani dekorattivi f'Augsburg). Fl-aħħar mill-aħħar is-sit ġie nnominat bit-titlu bl-Ingliż Augsburg Water Management System. Minkejja dan, it-titlu huwa kemxejn qarrieqi. Il-ġestjoni tal-ilma tirreferi għad-disponibbiltà, għall-ħżin u għad-distribuzzjoni tal-ilma ħelu, speċjalment fir-reġjuni tad-dinja bi skarsezza tal-ilma. Madankollu, is-Sit ta' Wirt Dinji mhuwiex sistema li b'xi mod kellha unità funzjonali għall-ġestjoni tal-ilma, iżda huwa iktar ġabra ta' komponenti magħżula b'mod esklużiv bl-għan li l-wirt dinji jiġi mħares. Għadd kbir mill-komponenti jintużaw għall-użu tal-enerġija idrika bħala sors ta' enerġija, li t-terminu ġestjoni tal-ilma ma jkoprix fis-sens komuni tiegħu.
Id-deżinjazzjoni proviżorja u dik definittiva juru li minħabba l-firxa wiesgħa ta' argumenti, huwa diffiċli li wieħed jiġbor kollox fil-qosor f'terminu konċiż.
It-tema tal-inġinerija idrawlika u l-użu tal-ilma fl-iktar minn 2,000 sena ta' storja tal-belt Rumana ta' Augusta Vindelicum hija wiesgħa u kumplessa, u għad hemm ħafna li ma ġiex esplorat. Ġie ddokumentat li jeżisti akkwedott Ruman twil li kien jintuża għall-provvista tal-ilma fil-belt, iżda ma ġiex inkluż bħala komponent tas-Sit ta' Wirt Dinji peress li huwa struttura idrawlika li ġiet abbandunata. Kważi ma nafu xejn dwar il-banjijiet termali tal-provinċja Rumana ta' Rezia, li x'aktarx li kienu jeżistu fil-belt kapitali ta' Augsburg. Minn dan kollu ma fadal xejn, għaliex l-eks belt Rumana ġiet rikostruwita għalkollox fil-Medju Evu. Għalhekk, għall-protezzjoni tal-wirt dinji, intgħażlu binjiet waħedhom ta' bejn wieħed u ieħor l-aħħar 500 sena li huma kkonservati tajjeb biżżejjed u li jitqiesu rilevanti biżżejjed u jistħoqqilhom il-protezzjoni.
B'kuntrast ma' dan, għadd ta' opri tal-arti u binjiet ikkonservati li setgħu jitqiesu wkoll bħala komponenti addizzjonali, bħal funtani storiċi, funtani żgħar, come altre fontane storiche, fontanelle o i bagni della città vecchia, non sono stati inclusi nel patrimonio mondiale.
Fis-6 ta' Lulju 2019 is-sistema tal-ġestjoni tal-ilma ta' Augsburg ġiet ippreżentata fit-43 sessjoni tal-Kumitat tal-Wirt Dinji f'Baku, l-Ażerbajġan, u ġiet inkluża uffiċjalment fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO. [3]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; u l-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem".[3]
Is-sit huwa magħmul minn 22 komponent individwali. Uħud minnhom jinsabu fiċ-ċentru storiku ta' Augsburg, uħud 'il barra miċ-ċentru storiku tal-belt, u wħud f'lokalitajiet oħra fil-qrib tad-distrett ta' Augsburg. L-iżjed komponent li jinsab 'il bogħod huwa l-impjant idroelettriku ta' Meitingen, li jinsab madwar 22 kilometru fit-Tramuntana tal-belt.
L-iżjed komponent estiż huwa network ta' mogħdijiet tal-ilma, li jinkludi partijiet mill-kanali tal-Lech; uħud fil-beraħ u wħud taħt l-art, xi kanali tal-Wertach u l-mogħdijiet tal-ilma li jgħaddu mill-foresti tal-belt. Dan in-network jikkollega ma' xulxin il-21 komponent l-oħra. B'hekk, is-Sit ta' Wirt Dinji jifforma żona protetta stabbilita estiża fuq 113-il ettaru.
Mad-dawra ta' din iż-żona hemm żona ta' lqugħ. Fil-każ tal-mogħdijiet tal-ilma din hija strixxa wiesgħa ħames metri fuq iż-żewġ naħat. Il-biċċa l-kbira tal-komponenti għandhom żona ta' lqugħ ristretta. Fiċ-ċentru storiku, partijiet minn Jakobervorstadt, Lechviertel u l-Lvant ta' Ulrichviertel, kif ukoll żona fuq iż-żewġ naħat ta' Maximilianstrasse fiċ-ċentru tal-belt, jiffurmaw parti miż-żona ta' lqugħ. Fuq suġġeriment tal-ICOMOS, anke l-bosk urban ġie inkluż sabiex il-mogħdijiet tal-ilma jkunu protetti aħjar. Iż-żona ta' lqugħ hija estiża fuq madwar 3,204 ettari.
It-22 komponent li ġejjin jiffurmaw is-sistema tal-ġestjoni tal-ilma ta' Augsburg. L-ordni tal-preżentazzjoni ssegwi l-ordni fin-nominazzjoni tas-sit.
Komponent | Tip | Funzjoni | Sena ta' kostruzzjoni, sena meta beda jintuża, modifiki | Għadu jiffunzjona? | Noti | Ritratt |
---|---|---|---|---|---|---|
Kanali u torrenti | Network ta' kanali, bi kwantità tal-ilma dejjem ikkontrollata, li jinbtu mil-Lech u mill-Wertach, il-biċċa l-kbira fil-beraħ, li jgħaddu mill-belt biex imbagħad jerġgħu jispiċċaw fil-Lech. | Fl-imgħoddi kellhom diversi funzjonijiet, fosthom l-użu tal-enerġija idroelettrika (l-imtieħen u l-impriżi artiġjanali), ir-rimi tal-iskart u tal-ilma mormi, u t-trasport tal-merkanzija permezz tad-dgħajjes. Illum il-ġurnata jintużaw biss għall-produzzjoni tal-enerġija idroelettrika fl-impjanti. | Il-bidu tat-tnixxija tagħhom mhix magħrufa. Dawn ġew iddokumentati fl-1276. Diversi twessigħ u modifiki saru fis-sekli ta' wara. | Iva | Il-kanali, li jintużaw ħafna, kienu deċiżivi fis-seklu 19 biex tiffjorixxi l-manifattura industrijali tat-tessuti f'Augsburg u biex jiffjorixxu setturi oħra tal-industrija. | Lech ta' quddiem |
Eiskanal | Wieħed mill-kanali tal-Lech | Oriġinarjament kien jintuża għat-tneħħija tas-silġ f'wiċċ l-ilma għall-ħarsien tal-akkwedott ta' Hochablass. Mill-1970 beda jintuża bħala kanal għall-islalom tal-kenura għal-Logħob Olimpiku tal-1972. | Fl-1878 kien kanal storiku li kien jiffriża fix-xitwa. Ġie kkonvertit għall-isport akkwatiku fl-1970-1972 | Si | Il-kanal storiku li kien jiffriża fix-xitwa ma għadux jeżisti u ma tantx baqa' jissemma. Il-kanal għadu jintuża llum il-ġurnata għall-islalom tal-kenura. Hemm "kanal taż-żgħażagħ" u "kanal tat-tfal". | |
L-akkwedott tad-Daħla Ħamra | Eks akkwedott bi tliet ġibjuni b'għamla ta' torri | Provvista tal-ilma tax-xorb | 1416 | Le | Ingħalaq fl-1879, huwa l-iżjed akkwedott antik li għadu jeżisti fil-Ġermanja bi tliet torrijiet tal-ilma storiċi. Is-sala tal-pompi u t-teknoloġija tal-akkwedott ma għadhom disponibbil. It-teknoloġija preċedenti tiġi spjegata u viżwalizzata f'wirja fil-binjiet li ġew ikkonservati. Isiru żjarat iggwidati. | |
Akkwedott inferjuri | Eks akkwedott b'ċisterna | Provvista tal-ilma tax-xorb | L-ewwel nofs tas-seklu 16 | Le | Ingħalaq fl-1879. It-teknoloġija tal-akkwedott ma għadhiex disponibbli. L-eks impjant tal-ippompjar issa jospita ċinema ("Liliom") b'ristorant. L-eks torri tal-ilma issa jintuża bħala abitazzjoni privata. Il-pont tal-ġebel tal-kanal għandu dettall notevoli. | |
L-akkwedott tad-Daħla tat-Tjur | Eks akkwedott b'ċisterna | Provvista tal-ilma tax-xorb | 1538, ristrutturat fl-1776, u ristrutturat fl-1843 | Le | Ingħalaq fl-1879. Is-sala tal-pompi tal-1843 twaqqgħet fl-1879. It-torri tal-ilma tal-1538 ma għadux ikkonservat. It-torri tal-ilma tal-1776, li kien torri difensiv antik, ġie kkonservat. | |
L-akkwedott ta' Hochablas | Eks akkwedott mingħajr ċisterna | Provvista tal-ilma tax-xorb | 1878 | Le | Ingħalaq fl-2007 u ġie ttrasformat f'impjant idroelettriku. It-teknoloġija tal-akkwedott għadha disponibbli u l-akkwedott jintuża bħala mużew. Jiġu organizzati żjarat iggwidati. | |
Kanal ta' skariku | Reċint tal-Lech | Skariku ta' fluss volumetriku kkontrollat tal-ilma tax-xmara fis-sistema tal-kanali tal-Lech. | L-iżbarramenti preċedenti ta' Hochablass ġew iddokumentati bil-miktub mill-1346. Id-diga attwali nbniet fl-1911-1912. | Iva | Id-digi preċedenti fuq il-Hochablass iġġarrfu, ġew rikostruwiti u rinnovat bosta drabi; l-aħħar darba wara l-għargħar tal-Lech fl-1910. Huwa l-ikbar diga ta' Augsburg u l-inħawi. In-nies bil-mixi jistgħu jaqsmu minn naħa għall-oħra tal-Lech permezz tal-parti ta' fuq tad-diga. | |
Skariku fil-foresta tal-belt ta' Augsburg | Mogħdija tal-ilma f'kanal taħt l-art | Separazzjoni tal-ilma tax-xorb u tal-ilma għal użi oħra | Fluss tal-ilma tal-ħabta tal-1500, konverżjoni b'kanal taħt l-art fl-1870 | Iva | Il-biċċa taħt l-art, l-iktar parti essenzjali tas-sistema, mhix viżibbli, iżda tiġi spjegata b'tabella bit-tagħrif. | |
Funtana ta' Augsburg | Funtana | Funtana b'kanċell | 1594, rinnovazzjoni tal-pilastri fl-1749 | Iva | Il-qiegħ u l-pilastri ġew rinnovati, wara l-qerda fil-gwerra, fl-1948-1950. Il-partijiet tal-bronż huma kopji. L-oriġinali jinsab fil-Maximilianmuseum. | |
Funtana ta' Merkurju | Funtana | Oriġinarjament kienet funtana pubblika, mill-installazzjoni tal-kanċell tal-funtana sal-bidu tas-seklu 18 kienet opra ikonika tal-belt. | 1599, rinnovazzjoni tal-pilastri fl-1752 | Iva | Il-partijiet tal-bronż huma kopji. L-oriġinali jinsab fil-Maximilianmuseum. | |
Funtana ta' Erkole | Funtana | Oriġinarjament kienet funtana pubblika, mill-installazzjoni tal-kanċell tal-funtana sal-bidu tas-seklu 18 kienet opra ikonika tal-belt. | 1602, rinnovazzjoni tal-pilastri rinnovati fl-1826 | Iva | Il-kanċell tal-funtana attwalment mhux qiegħed f'postu, iżda ġie kkonservat. Il-partijiet tal-bronż huma kopji. L-oriġinali jinsab fil-Maximilianmuseum. | |
Biċċerija | Binja b'sala li fl-imgħoddi kienet titkessaħ bl-ilma | Eks biċċerija, mibnija direttament fuq kanal tal-Lech għat-tkessiħ tal-ilma u r-rimi tal-iskart | 1606-1609, ristrutturata fis-seklu 20. | Le | Il-kostruzzjoni saret mill-arkitett tal-belt Elias Holl. Ingħalqet fil-1930. Iġġarrfet għalkollox fl-1937 minħabba l-gwerra u ġiet rikostruwita. Illum il-ġurnata hija binja amministrattiva. | |
Impjant idroelettriku fuq il-kanal tal-fabbrika | Impjant idroelettriku | Oriġinarjament kien makkinarju li jaħdem bl-ilma għall-operazzjonijiet tat-trażmissjoni, mill-1907 tintuża bħala ġeneratur tal-enerġija elettrika | 1885, ristrutturat fl-1907 | Iva | It-turbini u l-ġeneratur tal-1907 ġew ikkonservati u għadhom jaħdmu. | |
Impjant idroelettriku fuq is-Singold | Impjant idroelettriku | Produzzjoni tal-enerġija elettrika | 1886-1887. ristrutturar fl-2006. | Iva | Ingħalaq mill-1970 sal-2006 u reġa' beda jiffunzjona mill-2006. It-turbina storika ġiet ikkonservata. Il-ġeneratur oriġinali ma għadux ikkonservat. | |
Impjant idroelettriku fuq l-iStadtbach | Impjant idroelettriku | Oriġinarjament kien makkinarju li jaħdem bl-ilma għall-operazzjonijiet tat-trażmissjoni, mill-1907 tintuża bħala ġeneratur tal-enerġija elettrika | 1873 | Iva | Il-ġeneratur tal-1907 għadu kkonservat. | |
Impjant idroelettriku fuq il-Wolfzahnau (qrib il-kanal ta' skariku) | Impjant idroelettriku | Produzzjoni tal-enerġija elettrika | 1901, ristrutturar fl-1913, ristrutturar fl-1969 | Iva | Il-flywheel tal-impjant, għoli erba' metri, ġie espost fl-1900 fl-Espożizzjoni Dinjija ta' Pariġi. Ġeneratur tal-1913 ġie kkonservat iżda ma għadux jiffunzjona. | |
Impjant idroelettriku ta' Proviantbach | Impjant idroelettriku | Produzzjoni tal-enerġija elettrika | 1922, ristrutturar tal-2011 | Iva | Il-binja preċedenti tal-1858 ma għadhiex ikkonservata. Turbina u ġeneratur tal-1922 ġew ikkonservati iżda ma għadhomx jiffunzjonaw. | |
Impjant idroelettriku ta' Riedinger (fuq is-Senkelbach) | Impjant idroelettriku | Oriġinarjament kien makkinarju li jaħdem bl-ilma għall-operazzjonijiet tat-trażmissjoni, mill-1904 tintuża bħala ġeneratur tal-enerġija elettrika | 1865, rikostruzzjoni fl-1904, fl-1907, fl-1923, ħsara fl-1940, rikostruzzjoni fl-1945, rikostruzzjoni fl-2007 | Iva | Żewġ settijiet ta' magni tal-1923 ġew ikkonservati iżda ma għadhomx jiffunzjonaw. | |
Impjant elettriku ta' Wertach (fuq il-kanal Wertach) | Impjant idroelettriku | Produzzjoni tal-enerġija elettrika | 1920–1921, ristrutturar fl-2007 | Iva | Żewġ ġeneraturi tal-1921 għadhom jiffunzjonaw. | |
Impjant idroelettriku ta' Gersthofen (fuq il-kanal Lech) | Impjant idroelettriku | Produzzjoni tal-enerġija elettrika | 1901, rikostruzzjoni wara l-1922, rikostruzzjoni fl-1961 | It-turbini (is-sena tal-kostruzzjoni mhix magħrufa) u l-ġeneraturi tal-1963 għadhom jiffunzjonaw. | ||
Impjant idroelettriku ta' Langweid (fuq il-kanal Lech) | Impjant idroelettriku | Produzzjoni tal-enerġija elettrika | 1907, ristrutturar fl-1957, ristrutturar fl-1993 | Iva | Ġew ikkonservati turbina u ġeneratur tal-1907, kif ukoll turbina oħra (sena tal-kostruzzjoni mhix magħrufa) u ġeneratur tal-1938. Mill-2008 jintuża bħala mużew, il-Lechmuseum Bayern. Wieħed jista' jagħmel żjarat iggwidati. | |
Impjant idroelettriku ta' Meitingen (fuq il-kanal Lech) | Impjant idroelettriku | Produzzjoni tal-enerġija elettrika | 1920-1922 | Iva | It-teknoloġija tal-1922 ġiet ikkonservata għalkollox u għadha tiffunzjona. |
In-network tal-mogħdijiet tal-ilma li jagħmlu parti mis-Sit ta' Wirt Dinji, li jikkollega flimkien il-komponenti l-oħra, huwa magħmul b'mod prinċipali mill-kanali ta' Augsburg, iżda anke minn mogħdijiet tal-ilma naturali u artifiċjali oħra. Fid-dettall, dawn jinkludu:
Meta l-belt espremiet għall-ewwel darba l-interess tagħha li tiġi inkluża fil-lista tas-Siti ta' Wirt Dinji tal-UNESCO, ġew elenkati oġġetti oħra li fl-aħħar mill-aħħar ma' ġewx inklużi fost il-komponenti. Dawn huma:
L-istatus ta' Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO xeħet iktar attenzjoni għat-turiżmu. Minħabba l-kumplessità tas-sit, kif inhuma mqassma t-22 komponent, u l-idoneità parzjali biss għat-turiżmu, is-sistema tal-ġestjoni tal-ilma ta' Augsburg hija inkluża bħala attrazzjoni turistika b'ħafna diffikultajiet.
Il-biċċa l-kbira tal-mogħdijiet tal-ilma huma aċċesssibli b'xejn. In-network ta' kanali hija twila kilometri sħaħ u partijiet biss mill-kanali huma viżitabbli mit-turisti. Apprezzati ferm huma il-kanali relattivament iżgħar tal-Lechviertel ta' Augsburg. Minbarra l-isem, dawn taw ċertu karattru lil dik il-parti taċ-ċentru storiku. L-għawm fil-kanali huwa pprojbut kważi kullimkien minħabba l-kurrenti perikolużi; jitħalla biss f'xi partijiet speċifiċi.
It-tliet funtani mill-isbaħ ta' Augsburg fir-Rathausplatz u f'Maximilianstrasse huma aċċessibbli b'xejn (tnejn minnhom sal-kanċell) u ġew inklużi fil-biċċa l-kbira tat-tours tal-belt. Fix-xhur tax-xitwa, il-funtani jitgħattew bl-injam biex jiġu protetti mill-maltemp. L-istatwi oriġinali tal-funtani mhumiex fil-post, iżda wieħed jista' jarahom is-sena kollha fil-bitħa interna msaqqfa tal-Maximilian Museum.
Il-Hochablass, l-akkwedott tal-Hochablass u l-"kanal li jiffriża" jinsabu madwar ħames kilometri miċ-ċentru storiku. Minkejja dan, dawn it-tliet siti jinsabu qrib xulxin u wieħed jista' jżurhom f'daqqa. Skont xi jkun l-istaġun, wieħed jaf ikun jista' jara l-atleti jitħarrġu jew jikkompetu fl-islalom tal-kenura fil-kanal iffriżat tal-Logħob Olimpiku. Barra minn hekk, passiġġata tul il-Lech, żjara sal-Kuhsee u/jew sal-foresta tal-belt ta' Augsburg huma kollegamenti tajbin ma' dawn is-siti. Passiġġata ta' madwar żewġ kilometri minn ġol-foresta urbana tikkollegahom maż-żu, li wkoll huwa popolari fost it-turisti, u mal-ġnien botaniku.
Isiru żjarat iggwidati f'uħud mill-komponenti tas-Sit ta' Wirt Dinji; uħud anke għall-klassijiet skolastiċi, pereżempju tal-logħob akkwatiku fejn id-Daħla Ħamra. Fl-impjant idroelettriku ta' Langweid hemm il-Lech Museum Bavaria. Jiġu organizzati wkoll żjarat iggwidati fil-foresta urbana ta' Augsburg, fejn tiġi spjegata l-importanza tagħha bħala ekosistema u l-importanza tagħha fl-imgħoddi u fil-preżent għall-ilma tax-xorb ta' Augsburg. Is-sit web Regio Augsburg Tourismus GmbH u l-Uffiċċju Turistiku fir-Rathausplatz jagħtu iktar tagħrif dwar iż-żjarat iggwidati li jsiru.
Il-binjiet l-oħra li huma komponenti tas-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO mhumiex aċċessibbli għall-pubbliku jew huma aċċessibbli biss minn barra.