ကယန်းပြည်သစ်ပါတီ

ကယန်းပြည်သစ်ပါတီ
မြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများတွင် ပါဝင်
ကယန်းပြည်သစ်ပါတီ၏ အလံ
လှုပ်ရှားဩဂုတ် ၈၊ ၁၉၆၄ (၁၉၆၄-၀၈-၀၈) – လက်ရှိ
ခံယူချက်ဖက်ဒရယ်
ဒီမိုကရေစီ
လူနည်းစု အခွင့်အရေး
Maoism[၁]
တည်ထောင်သူဦးရွှေအေး
ဦးဆောင်သူများဦးသန်းစိုးနိုင်
ဌာနချုပ်ဖယ်ခုံမြို့နယ်၊ ရှမ်းပြည်နယ်[၂]
လှုပ်ရှားသည့် ဧရိယာဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်
ဖယ်ခုံမြို့နယ်
ပင်လောင်းမြို့နယ်
နေပြည်တော်
မဟာမိတ်မဟာမိတ်များ
ပြိုင်ဘက် မြန်မာ (နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ)
တိုက်ပွဲနှင့် စစ်ပွဲများမြန်မာ့ပြည်တွင်းပဋိပက္ခများ

ကယန်းပြည်သစ်ပါတီ (Script error: The function "langx" does not exist. , အတိုကောက် KNLP) သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုဖြစ်သည်။ ပါတီ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့မှာ ကယန်းပြည်သစ်တပ်မတော် ဖြစ်သည်။

သမိုင်းကြောင်း

[ပြင်ဆင်ရန်]

အစောပိုင်း နေ့ရက်များ

[ပြင်ဆင်ရန်]

၁၉၆၂ ခုနှစ်တွင် ဦးနေဝင်းအစိုးရ တက်လာပြီးနောက် မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ကို စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၃ ခုနှစ်တွင် ဖယ်ခုံမြို့နယ်ရှိ ဒေသခံခေါင်းဆောင်များက ဆည်တည်ဆောက်ရေး ကန့်ကွက်မှုကော်မတီကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[၄] ၁၉၆၄ ခုနှစ် မေလတွင် ဦးနေဝင်းအစိုးရသည် ကြိုတင်သတိပေးခြင်းမရှိဘဲ ၅၀ ကျပ်တန်နှင့် ၁၀၀ ကျပ်တန် ငွေစက္ကူများကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။[၅]

လက်နက်ကိုင် စတင်ခြင်း

[ပြင်ဆင်ရန်]

၁၉၆၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၄ ရက်နေ့တွင် ဖယ်ခုံမြို့နယ်မှ ရွာသားများက ဦးနေဝင်းအစိုးရအား ဆန့်ကျင်ကာ စစ်တပ်စခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။[၆] ပထမဆုံး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကို ဂျပန်ဆန့်ကျင်ရေးသမားဟောင်း ဗိုလ်ပျံက ဦးဆောင်ခဲ့သည်။[၇] ယင်းနှစ် ဩဂုတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကျောင်းသား ဦးရွှေအေး ပါဝင်လာပြီးနောက် ကယန်းပြည်သစ်ပါတီကို စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[၅][၂]

တန်ဖိုးရှိ ငွေစက္ကူများကို အစိုးရက ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီးနောက်တွင် လက်နက်ကိုင် ကြိုးပမ်းမှုသည် ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည်ဟု Lintner (၁၉၉၄) က ဆိုသည်။[၅] သို့သော် အချို့က ဆည်တည်ဆောက်ရေး ကန့်ကွက်လှုပ်ရှားမှုမှ KNLP စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်ဟုလည်း ဆိုကြသည်။[၄][၈]

ဗကပ နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခြင်း

[ပြင်ဆင်ရန်]

အစောပိုင်းတွင် KNLP သည် ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေးပါတီနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကာ အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦးကို ၁၉၇၆ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[၉] သို့သော် ၁၉၇၇ ခုနှစ်တွင် ဗမာပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီနှင့် ညှိနှိုင်းရန် အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦးမှ KNLP နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ KNLP ထိန်းချုပ်နယ်မြေများသည် နယ်စပ်ဒေသနှင့် အလှမ်းဝေးကာ နိုင်ငံခြားအကူအညီ ဝေးကွာသဖြင့် ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် ဗကပ နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။[၁၀] ပအိုဝ်းလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ ရှမ်းပြည်အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့နှင့် ကရင်နီလူမျိုးပေါင်းစုံ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး တို့နှင့်လည်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ရှိခဲ့သည်။[၁၁]

၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် ဗကပ ပြိုကွဲခဲ့ချိန်တွင် KNLP အတွင်း ကွဲပြားမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ကာ ကယန်းအမျိုးသားစောင့်တပ်ဖွဲ့သည် အင်အား ၆၀ ခန့်နှင့် KNLP မှ ခွဲထွက်ကာ စစ်အစိုးရနှင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ညှိနိုင်းခဲ့သည်။[၁၁][၁၂] ထိုနှစ် ဇွန်လ ၂၀ ရက်နေ့တွင် KNLP သည် အမျိုးသားဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဦးတွင် ပြန်လည်ပါဝင်ခဲ့သည်။ [၅]

အပစ်အခတ် ရပ်စဲပြီးနောက်After the ceasefire

[ပြင်ဆင်ရန်]

မဟာမိတ်အဖွဲ့အား ဆုံးရှုံးပြီးနောက် ၁၉၉၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် KNLP သည် စစ်အစိုးရနှင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ဆွေးနွေးခဲ့ကာ ကယားပြည်နယ် အထူးဒေသ ၃ ကို ထိန်းချုပ်အုပ်ချုပ်ခွင့် ရရှိခဲ့သည်။[၁၁] သစ်ထုတ်လုပ်ရေးနှင့် သတ္တုတူးဖော်ခွင့်များကိုလည်း ရရှိခဲ့သည်။[၁၁]

သို့သော်လည်း KNLP နှင့် စစ်အစိုးရတို့အကြား ဆက်ဆံရေးမှာ မတည်ငြိမ်ခဲ့ပေ။ ဝီကီလိခ်မှ ထုတ်ဖော်ခဲ့သော စာတမ်းတစ်ခုတွင် ရန်ကုန်မြို့ရှိ အမေရိကန်သံရုံးက 'အေးချမ်းဖြိုးကောင်စီနှင့် ဆက်ဆံရေးမှာ ပူလိုက်၊ အေးလိုက်' ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။[၁၃]

၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် တပ်မတော်သည် ပြည်သူ့စစ်တပ်ဖွဲ့တစ်ခုကို KNLP ထိန်းချုပ်နယ်မြေတွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[၃]

အပစ်အခတ် ရပ်စဲပြီးနောက် KNLP သည် တပ်မတော်နှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများရှိခဲ့ကာ ပြည်သူ့စစ်အသွင် ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၁] ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် KNLP အား နယ်ခြားစောင့်တပ်ဖွဲ့အဖြစ် ပြောင်းလဲရန် စစ်အစိုးရက ဖိအားပေးခဲ့သည်။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် KNLP သည် ပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့သို့ ကူးပြောင်းကြောင်း နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီက ပြောဆိုခဲ့သော်လည်း KNLP က ငြင်းဆိုခဲ့သည်။[၁၄]

အစောပိုင်းတွင် KNLP သည် ဆွေးနွေးရမည့်အဖွဲ့ဟု အစိုးရက သတ်မှတ်ခဲ့ကာ အမျိုးသားညီလာခံသို့ ဖိတ်ကြားခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ် နှင့် ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံ (၂၁) ရာစု ပင်လုံတို့မှ ဖယ်ကြဉ်ခံရသည်။[၁၅][၁]

KNLP သည် ဝပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်မှ ၂၀၁၅ နိုဝင်ဘာလတွင် ပန်ဆန်းမြို့၌ ပြုလုပ်ခဲ့သော ပန်ဆန်းညီလာခံသို့ တက်ရောက်ခဲ့သည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ ၁၂ ဖွဲ့အနက်မှ တစ်ဖွဲ့အပါအဝင် ဖြစ်သည်။[၁၆]

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ကာလ

[ပြင်ဆင်ရန်]

၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်တွင် KNLP သည် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များနှင့် လျှို့ဝှက်ပူးပေါင်းကာ သင်တန်းများ ပေးခဲ့သည်။[၁၇] ဖမ်းဆီးခံထားရသည့် ဆန္ဒပြသူများကို လွှတ်ပေးရန် အစိုးရအား တောင်းဆိုခဲ့သည်။[၁၈]

၂၀၂၁ ခုနှစ် မေလတွင် KNLP နှင့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော်တို့ ပူးပေါင်းကာ ရှမ်းပြည်နယ်တောင်ပိုင်းရှိ ဆောင်နန်းခဲရွာရှိ တပ်မတော်စစ်ကြောင်းနှင့် တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၁၉]

၂၀၂၂ ခုနှစ် မတ်လတွင် အခြားပြည်သူ့စစ်အဖွဲ့များကဲ့သို့ပင် ပါတီ၏ လက်နက်များအား တပ်မတော်က ထောက်ပံ့ပေးထားသည့်အတွက် တပ်မတော်နှင့် နီးကပ်သော ဆက်ဆံရေး ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။[၂၀] သို့သော်လည်း KNLP ၏ ရှေ့တန်းစခန်းများမှာ စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများ ခံနေရဆဲ ဖြစ်သည်။[၂၁][၂၂] စစ်ကောင်စီအား ဒေသတွင်းတော်လှန်ရေးများက တိုက်ခိုက်ရာတွင် ကယန်းပြည်သစ်ပါတီကြောင့် အခက်အခဲဖြစ်ရသည်ဟု ဆိုသည်။[၂၃]

၂၀၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၆ ရက်နေ့တွင် KNLP ဦးဆောင်သော ကယန်းအမျိုးသားပညာရေးကော်မတီသည် ကယန်းအမျိုးသားတက္ကသိုလ်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ တက္ကသိုလ်တွင် ဆရာဖြစ်သင်တန်းများ၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ဖွံ့ဖြိုးရေးနှင့် လူမှုသိပ္ပံ၊ ကွန်ပျူတာသိပ္ပံ၊ ကယန်းစာပေနှင့် ဘာသာစကားများကို သင်ကြားသွားမည် ဖြစ်သည်။ ထို့အပြင် သဘာဝသိပ္ပံ၊ စီးပွားရေး၊ ဥပဒေနှင့် အင်ဂျင်နီယာဘာသာရပ်များကိုလည်း သင်ကြားပေးမည် ဖြစ်သည်။[၂၄]

ကိုးကား

[ပြင်ဆင်ရန်]
  1. ↑ ၁.၀ ၁.၁ ၁.၂ ကိုးကား အမှား - Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named FM2020
  2. ↑ ၂.၀ ၂.၁ Naw Dway Eh Khu။ "KNLP calls on the NLD to ensure inclusiveness of all ethnic armed groups in national unity government"၊ Burma News International၊ 8 January 2021။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  3. ↑ ၃.၀ ၃.၁ Khun Sam။ "Karenni Group Forced Out"၊ Irrawaddy၊ 8 January 2006။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  4. ↑ ၄.၀ ၄.၁ KDRG 2006, p. 35.
  5. ↑ ၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ ၅.၃ Lintner 1994, p. 490.
  6. ↑ Kramer, Russel & Smith 2018, p. 18.
  7. ↑ Lintner 1994, p. 515.
  8. ↑ KWU 2008, p. 1.
  9. ↑ Kramer, Russel & Smith 2018, p. 61.
  10. ↑ Lintner 1994, p. 285.
  11. ↑ ၁၁.၀ ၁၁.၁ ၁၁.၂ ၁၁.၃ Burma Issues 2008, p. 103.
  12. ↑ Kramer, Russel & Smith 2018, p. 23.
  13. ↑

    You must specify archiveurl= and archivedate= when using {{cite news}}. Available parameters: တမ်းပလိတ်:Cite news/doc/parameterlist

    Lawi Weng။ "Kayan Rebels Mark 50 Years Since Birth of Armed Struggle"၊ The Irrawaddy၊ 5 June 2014။ Archived from the original on 27 July 2014။ 
  14. ↑ Kramer, Russel & Smith 2018, p. 62.
  15. ↑ Kramer, Russel & Smith 2018, p. 55.
  16. ↑ Lawi Weng။ "Ethnic Rebel Summit in Panghsang Redux, But Dynamics Differ"၊ The Irrawaddy၊ 30 October 2015။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  17. ↑ "The Muslim motorcycle mechanic who downed tools to fight the junta"၊ Frontier Myanmar၊ 28 March 2023။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  18. ↑ "Kayah anti-coup protesters released after armed group intervenes"၊ Myanmar Now၊ 12 February 2021။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  19. ↑ "Tai Volunteers Deliver Aid To IDPs in Kayah State"၊ Burma News International၊ 3 June 2021။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  20. ↑ "Myanmar Junta Deploys Militias in Key Strategic State" (in en)၊ The Irrawaddy၊ 23 March 2022။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  21. ↑ Nyein Chan၊ Moe Sett။ "ကရင်နီစစ်မျက်နှာကို ဆန်းစစ်ခြင်း အပိုင်း (၁)" (in my)၊ The Irrawaddy၊ 24 April 2023။ 26 May 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  22. ↑ "ကယန်းပြည်သစ် လုံခြုံရေးဂိတ်အပါအဝင် ခြောက်နေရာ ဗုံးကြဲခံရ" (in my)၊ Radio Free Asia၊ 1 June 2023။ 26 May 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  23. ↑ "ကယန်းပြည်သစ်ကြောင့် ဒေသတွင်းတော်လှန်ရေးအင်အားစုများ စစ်ကောင်စီကို တိုက်ခိုက်ရာမှာ အခက်တွေ့နေ" (in my)၊ Red News Agency၊ 17 January 2024။ 26 May 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။ 
  24. ↑ Kayan National University opens. August 8, 2024. Kantarawaddy Times

ဆက်လက်ဖတ်ရှုရန်

[ပြင်ဆင်ရန်]
  • Burma Issues (2008)။ Living Ghosts: The Spiraling Repression of the Karenni Population Under the Burmese Military Junta (PDF) (အစီရင်ခံစာ)။ Burma Issues/ Peace way foundation။ October 26, 2010 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  • Human Rights Watch (2008)။ Chronology of Burma's Constitutional Process (PDF) (အစီရင်ခံစာ)။ December 22, 2023 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  • Karenni Development Research Group (2006)။ Damned by Burma's generals: The Karenni experience with hydropower development - From Lawpita to Salween (PDF) (အစီရင်ခံစာ)။ Karenni Development Research Group။ March 3, 2024 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  • Kayan Women’s Union (2008)။ Drowning the green ghosts of Kayan Land: Impacts of the upper Paunglaung Dam in Burma (PDF) (အစီရင်ခံစာ)။ Kayan Women’s Union။ March 3, 2024 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  • Keenan၊ Paul (2014)။ By force of arms : armed ethnic groups in Burma။ New Delhi: Vij Books India။ ISBN 9789382652304။
  • Kramer၊ Tom; Russel၊ Oliver; Smith၊ Martin (2018)။ From War to Peace in Kayah (Karenni) State: A Land at the Crossroads in Myanmar (PDF) (အစီရင်ခံစာ)။ Amsterdam: Transnational Institute။ March 2, 2024 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 3 March 2024 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  • Lintner၊ Bertil (1994)။ Burma in Revolt: Opium and Insurgency since 1948။ Chiang Mai: Silkworm။ ISBN 9789747100785။
  • South၊ Ashley (2003)။ Mon Nationalism and Civil War in Burma။ Abingdon: Routledge။ ISBN 9780203037478။