ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာ နယ်စပ်

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာ နယ်စပ်
အရှေ့တောင်ဘက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ တည်ရှိသော ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၏ မြေပုံ၊
ဝိသေသလက္ခဏာများ
နယ်မြေများ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်  မြန်မာ
အလျား၂၇၁ ကီလိုမီတာ (၁၆၈ မိုင်)

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်-မြန်မာ နယ်စပ် သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့အကြား နိုင်ငံတကာ နယ်စပ်ဖြစ်သည်။[၁] နယ်စပ်မှာ မြောက်ဘက် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် သုံးနိုင်ငံဆုံရာနေရာမှ တောင်ဘက် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အထိ ၂၇၁.၀ ကီလိုမီတာ (၁၆၈.၄ မိုင်) ရှည်လျားသည်။[၂] နယ်စပ်အလျား ၂၁၀ ကီလိုမီတာ (၁၃၀ မိုင်) မှာ မြန်မာအစိုးရမှ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ခြံစည်းရိုးကာရံထားပြီး ကျန်ရှိနေသော အပိုင်းကိုလည်း ဆက်လက်ကာရံသွားမည်ဟု ကြေညာထားသည်။[၃][၄]

ဖော်ပြချက်

[ပြင်ဆင်ရန်]

နယ်နိမိတ်သည် မြောက်ဘက်ရှိ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်နှင့် ဆုံရာတွင် စတင်သည်။ ထို့နောက် တောင်ဘက်ဆီသို့ ဆက်လက်သွားပြီး ပလက်ဝမြို့အနောက်ဘက်တွင် အနောက်ဘက်သို့ လှည့်သွားသည်။ ထို့နောက် နယ်နိမိတ်သည် အနောက်၊ အနောက်မြောက်၊ ထို့နောက် နတ်မြစ်သို့ မရောက်ရှိမီ ကျယ်ပြန့်သော အကွေ့တစ်ခုဖြင့် တောင်ဘက်သို့ ဆက်သွားသည်။ ထို့နောက် နယ်နိမိတ်သည် နတ်မြစ်တလျောက် တောင်ဘက် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အထိ ဖြစ်သည်။

သမိုင်းကြောင်း

[ပြင်ဆင်ရန်]

သမိုင်းကြောင်းအရ ဤနယ်ခြားဒေသသည် အိန္ဒိယနှင့် မြန်မာအင်ပါယာမျိုးစုံတို့၏ အစွန်းဘက်တွင်ရှိသော ပြိုင်ဆိုင်မှုပြင်းထန်ခဲ့သည့် နယ်မြေတစ်ခုဖြစ်သည်။[၅] ၁၇ ရာစုတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် ခေတ်သစ် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဒေသ အပါအဝင် အိန္ဒိယကို စတင်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ ဒေသအများစုကို တဖြည်းဖြည်း ဆက်လက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဗြိတိသျှအိန္ဒိယကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ ၁၈၂၀ ခုနှစ်မှ ၈၀ ခုနှစ်များအတွင်း ဗြိတိသျှသည်လည်း မြန်မာနိုင်ငံကို တဖြည်းဖြည်း သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ၁၈၂၆ ခုနှစ်တွင် ရန္တပိုစာချုပ်အရ ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲ ပြီးဆုံးခဲ့ပြီး မြန်မာသည် အာသံ၊ မဏိပူရ၊ ရခိုင် ကမ်းရိုးတန်းနှင့် တနင်္သာရီကမ်းရိုးတန်းတို့ကို ဗြိတိသျှတို့ ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုခဲ့ရသည်။[၆][၇] ၁၈၅၂-၅၃ ခုနှစ် ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ်ပွဲအပြီးတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ နယ်မြေအများအပြားကို ဗြိတိသျှတို့ ဆက်လက်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။[၅][၈] ကျန်ရှိသော မြန်မာနိုင်ငံကို ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် တတိယ အင်္ဂလိပ် - မြန်မာစစ်ဖြင့် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဗြိတိသျှအိန္ဒိယသို့ ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ ၁၈၉၄၊ ၁၈၉၆၊ ၁၉၀၁၊ ၁၉၂၁ နှင့် ၁၉၂၂ တို့တွင် အင်ဒို-မြန်မာနယ်နိမိတ်ကို ပြင်ဆင်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။[၅]

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာနယ်စပ်

၁၉၃၇ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် အိန္ဒိယမှ ခွဲထွက်ပြီး သီးခြား ကိုလိုနီ ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၉] ၁၉၄၇ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယသည် လွတ်လပ်ရေးရခဲ့သော်လည်း အိန္ဒိယနှင့် ပါကစ္စတန်ဟူ၍ နိုင်ငံနှစ်ခုအဖြစ် ခွဲထွက်ခဲ့ပြီး မြန်မာ-အိန္ဒိယ နယ်စပ်၏ တောင်ဘက်စွန်းအပိုင်းသည် မြန်မာနှင့် အရှေ့ပါကစ္စတန် (လက်ရှိ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်) နယ်စပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၅] မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်တွင် လွတ်လပ်ရေး ရရှိခဲ့သည်။[၅] ၁၉၇၁ တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် စစ်ပွဲအပြီး ပါကစ္စတန်ထံမှ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယ်စပ်ကို ဆက်လက်အမွေဆက်ခံခဲ့သည်။[၁၀]

ထိုအချိန်မှစ၍ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အရှေ့တောင်ပိုင်းရှိ စစ်တကောင်း တောင်တန်းဒေသ ပဋိပက္ခ (၁၉၇၇-၁၉၉၇) နှင့် မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာ ပဋိပက္ခများ ကဲ့သို့သော လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများကြောင့် နယ်နိမိတ် နယ်မြေ မတည်မငြိမ် ဖြစ်နေသည်။ ယင်းနောက်ပိုင်းတွင် ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ ဖြစ်ပွားနေသော်လည်း ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ပြင်းထန်သောအဆင့်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးဖြစ်ပွားခဲ့သော တိုက်ပွဲများကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။[၁၁] ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များ ရုတ်တရက်ဝင်ရောက်လာချိန်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာတို့သည် ၎င်းတို့၏နယ်စပ်များကို ပိတ်ထားရန် သဘောတူညီခဲ့ကြသည်။[၁၂] မြန်မာနိုင်ငံဘက်ခြမ်း မောင်တောခရိုင်တွင် လူဦးရေ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ရိုဟင်ဂျာများဖြစ်သည်။[၁၃]

၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် မြန်မာနယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်ခြားစောင့်တပ် (BGB) လှည့်ကင်းကို ပစ်ခတ်ခဲ့ရာ လူတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့သည်။[၁၄][၁၅] ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အာရကန်ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေးတပ်မတော်နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်ခြားစောင့်တပ်တို့အကြား နယ်စပ်တွင် လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။[၁၆] ထို့အပြင် နတ်မြစ်ပေါ်ရှိ တံငါသည်များက နယ်စပ်ကို တရားမဝင်ဖြတ်ကျော်ငါးဖမ်းသည့် ဖြစ်ရပ်များစွာလည်း ရှိခဲ့သည်။[၁၇] ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမြို့မှာ မြန်မာရဲကင်းစခန်းတစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်ကို မြန်မာလေတပ်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်ဟု Prothomalo သတင်းတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။[၁၈]

နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်မှုများ

[ပြင်ဆင်ရန်]

လက်ရှိတွင် နယ်စပ်ကို ပိတ်ပင်ထားသည်။[၁၉] ၂၀၂၄ ခုနှစ်၊ မေ ၃ ရက်နေ့တွင် ဘူးသီးတောင်မြို့မှ ၃ မိုင်လောက်အကွာမှာရှိသည့် စကခ ၁၅ ဌာနချုပ်ကို အေအေက ၁ လလောက် ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်အပြီး ၎င်းဌာနချုပ်နှင့် ခမရ ၅၅၁၊ ခမရ ၅၆၅ တပ်ရင်းတို့ကို အပြီးသတ်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

ဤတိုက်ပွဲများအတွင်း မြန်မာစစ်တပ်မှ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၆၄ ဦးထက်မနည်းသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်ခြားစောင့်တပ်ထံ လက်နက်ချ ခိုလှုံမှုများ ရှိခဲ့သည်။ အာရက္ခတပ်တော် က မောင်တောမြို့ရှိ စစ်ကောင်စီ၏ အမှတ် (၅) နယ်ခြားစောင့်ရဲတပ်ဖွဲ့ခွဲ (နခခ-၅) စခန်းကို ဒီဇင်ဘာ ၈ ရက် က အပြီးသတ် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

ဒေသအတွင်း မတည်ငြိမ်သော အခြေအနေများစွာ ဖြစ်နေပြီး အကြမ်းဖက်မှု ၊ လူပြန်ပြေးဆွဲမှု ၊ တရားမဝင်နယ်စပ် ဖြတ်ကျော်မှု နှင့် ဘာသာ​ရေး အစွန်းရောက်များ၏လက်နက်ကိုင် အကြမ်းဖက်သောင်းကျန်းမှုများကြောင့် "အာရက္ခပြည်" ရေပိုင်နက် အတွင်း ရေကြောင်းခရီးသွားလာမှု အားလုံးကို အချိန်၊ ရက် အကန့်အသတ်မရှိ ပိတ်ပင်တားမြစ် လိုက်ကြောင်း ဒီဇင်ဘာ ၉ ရက်က မြန်မာ-အင်္ဂလိပ် နှစ်ဘာသာနဲ့ အာရက္ခတပ်တော် က ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ထို့ကြောင့် ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်သည့် ဒီဇင်ဘာ ၉ ရက်မှ စပြီး ကီလိုမီတာ ၂၇၀ အရှည်ရှိတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ ထိစပ်နေတဲ့ မြန်မာဖက်ခြမ်း နယ်စပ်တခုလုံးကို အာရက္ခတပ်တော် အေအေ က လက်ရှိ အချိန်အထိ ထိန်းချုပ်ထားဆဲ​ဖြစ်သည်။

ကိုးကား

[ပြင်ဆင်ရန်]
  1. ↑ James၊ Helen (2006)။ Security and Sustainable Development in Myanmar (အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့်)။ Routledge။ p. 120။ ISBN 9781134253937။ 11 September 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  2. ↑ Burma။ CIA World Factbook။ 17 September 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  3. ↑ Myanmar to fence remaining border with Bangladesh။ Dhaka Tribune။ 11 September 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  4. ↑ Border fence upgrade for troubled Rakhine (in en-gb)။ Burma News International။ 11 September 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  5. ↑ ၅.၀ ၅.၁ ၅.၂ ၅.၃ ၅.၄ International Boundary Study No. 80 Burma – India Boundary။ US Department of State (15 May 1968)။ 22 September 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  6. ↑ Lt. Gen. Sir Arthur P. Phayre (1967)။ History of Burma (2 ed.)။ London: Sunil Gupta။ p. 237။
  7. ↑ Thant Myint-U (2001)။ The Making of Modern Burma။ Cambridge University Press။ p. 20။ ISBN 978-0-521-79914-0။
  8. ↑ D.G.E.Hall (1960)။ Burma (PDF)။ Hutchinson University Library။ pp. 109–113။ 2005-05-19 တွင် မူရင်း (PDF) အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။
  9. ↑ "Sword For Pen". Time. 12 April 1937.
  10. ↑ Historical Dictionary of Bangladesh, Page 289
  11. ↑ Around 27,400 Rohingya flee into Bangladesh from Myanmar: UN sources။ 6 December 2017 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 11 September 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  12. ↑ Bangladesh, Myanmar agree to consider sealing border if new crisis erupts (in en)။ 11 September 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  13. ↑ Galache၊ Carlos Sardiña။ "Rohingya Villagers Recount a Brutal Crackdown in Myanmar"။ Time။ 11 September 2017 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  14. ↑ "Myanmar returns arms, ammo of slain BGB man" (in en)၊ The Daily Star၊ 2014-06-05။ 
  15. ↑ "Myanmar's border force regrets Mizan's killing" (in en)၊ The Daily Star၊ 2014-06-06။ 
  16. ↑ "Bandarban BGB camp comes under mortar attack" (in en)၊ The Daily Star၊ 2016-05-12။ 
  17. ↑ Online Burma Library > Main Library > Human Rights > Various Rights > Various rights: reports of violations in Burma > Burma Human Rights Yearbooks (1994-2008)။ burmalibrary.org။
  18. ↑ Desk၊ Prothom Alo English (2022-09-05)။ Myanmar bombs Bangladesh border after Arakan Army seizes outpost: Report (in en)။ 2023-06-22 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  19. ↑ ARRIVING AND DEPARTING OVER LAND။ 22 September 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။