مردگون عَید یا 26 عَیدِما اتا روج هسه کا طبری مردمون بوور دارنه کا این روج دله فریدون ضحاک ر بکوشته و مردم ر لار هاکرده، چون این روج دله فریدون سپاه و ضحاک داردسه هدی سر جنگ بیتنه و ات خله جوونون کا فریدون سپاه دله دینه بکوش بینه، طبری مردمون این روج ر به یاد شه مردگون شوننه شه مردگون قور سر و فاتحه خوننه. این روج دله هرکی تام پلا یا ترش آش پجنه شه مرده نیت دنه بریم.
عموما این روج مازرون دله و فیروزکوه و شامرزا و شمیرون دی جشن بئیته بونه، طالقان دله ات کم فرق ونه تمن دله ای جشن گیرنه امبا این روج ر به نوروزک یا نوروز چوئِک اشناسنه. گرگان دله چارشمبه آخرسال شمسی ر شوننه شه مردگون قور سر و این روج ر گوننه عَلفه یا عرفه.
قدیم 25 عیذمای شو هر سره تش روشند کردنه به این نیت کا فریدون سپاه کا دره دماوند جا انه، راه وشونسه دیار بوو، اَی اینتا رسم بیه کا گتون و مردمون جمع بینه میذدون مله دله و اتا چو اشتنه میدون میون و چوی سر ر جول و پارچه وندسنه این چو ر گتنه بَرِم یا خَلَتی و اتا گو یا گسفندم چو تن وندسنه، اسا کشتی گیرون کشتی گیتنه و برنده اون گسفن یا گو ر گیته و چو رم راس کرده.
مکزیک دله دی این جشن ر گیرنه امبا ونه تمن فرق کنده. وشون بوور دارنه کا این روج دله مردگون آسمون جا اننه بنه و اما ونه وشون ر یاد هاکنیم تا وشون روح سرگردون نوه.
فیلم سینمایی کوکو دی این آسنی ر رجونه دارنه.