Huub Oosterhuis

Huub Oosterhuis
FødtHubertus Gerardus Josephus Henricus Oosterhuis
1. nov. 1933[1][2]Rediger på Wikidata
Amsterdam[3]
Død9. apr. 2023[4]Rediger på Wikidata (89 år)
Amsterdam[5]
BeskjeftigelseLyriker, teolog, skribent, salmedikter, låtskriver, katolsk prest Rediger på Wikidata
EktefelleColet van der Ven
Josefien Melief (avslutningsårsak: skilsmisse)
BarnTrijntje Oosterhuis
Tjeerd Oosterhuis
NasjonalitetKongeriket Nederlandene
UtmerkelserPoetry Prize of the Municipality of Amsterdam (1962)
Anne Frank Prize (1963)
Herman Gorterprijs (1962)
Silver Medal of the City of Amsterdam (1998)
Huub Oosterhuis på Commons
Patrene Jos Vrijburg (til venstre) og Huub Oosterhuis (til høyre), under en høring der de fremholdt at gifte prester skulle få lov til å tjenestegjøre i Amsterdam Student Ecclesia (januar 1969)
Huub Oosterhuis og Josefien Melief (1970)
Huub Oosterhuis, 1982

Hubertus Gerardus Josephus Henricus Oosterhuis (1933–2023),[6][7] kalt Huub, var en nederlandsk, opprinnelig katolsk prest og senere ikke-konfesjonell teolog og dikter, og «uavhengig katolsk prest».

Han forfattet over 60 bøker og over 700 hymner, sanger, salmer (ofte i en egen tolkning) og bønner. Flere av sangene hans ble oversatt, og han mottok internasjonale priser og anerkjennelser.

Liv og virke

[rediger | rediger kilde]

Bakgrunn

[rediger | rediger kilde]

Huub Oosterhuis gikk på den jesuittdrevne St. Ignatius-gymnasium i hjembyen. Han trådte selv inn i jesuittordenen i 1952.

Prest

[rediger | rediger kilde]

I 1964 ble han ordinert til prest i Sint-Servaasbasiliek i Maastricht.[8] Allerede fra 1964, inspirert av Che Guevara, som sa at kirker har potensialet til å transformere de sosiale strukturer i samfunnet, kombinerte Oosterhuis sin prestelige identitet med politisk aktivisme.[9]

I 1965 ble han studentpastor ved Amsterdam Student Ekklesia.[10] Han ble en av nederlandsk katolisismes største tilhengerne av økumenikk, etter den modernistiske tolkning av Det andre Vatikankonsil.[11] Han begynte med å omskrive liturgien og gjøre den akseptabel for alle.

Han ble i 1969 ekskludert fra jesuittordenen av ordenes ordensgeneral, pater Pedro Arrupe etter konflikter om sølibat. Av samme grunn suspenderte biskop Theodorus Zwartkruis av bispedømmet Haarlem (som omfatter hans bosted Amsterdam) ham i april om prest.[8][12]

Senere samme år, og på grunn av sitt syn på politiske spørsmål og presters sølibat, og forlot deretter Oosterhuis den katolske kirke.[13]

Etter katolisismen

[rediger | rediger kilde]

Etter at hans tidligere jesuittkollega Jos Vrijburg giftet seg, inngikk Huub Oosterhuis også et borgerlig ekteskap, den 25. april 1970, med den unge sykepleiersken og altfiolinisten Josefien Melief. De fikk to musikanske barn, komponisten og musikkprodusenten Tjeerd Oosterhuis og sangeren Trijntje Oosterhuis.[8]

Etter skilsmisse giftet Oosterhuis seg igjen, med journalisten Colet van der Ven.

Den katolske Amsterdam Student Ekklesia ble omkonstituert i 1970 – etter konflikter om sølibat og prestedømmet – som en uavhengig, økumenisk personalmenighet (Oecumenische gemeente); den feiret gudstjenester i Dominicuskerk i Amsterdam.

På grunn av Student Ekklesias utbrudd fra den romersk-katolske kirke, ble bruken av hans atskillige sanger i den katolske kirke i Nederland kontroversiell. I 2010 ble bruken av et stort antall av sangene hans ansett som uegnet for liturgisk bruk i de katolske bispedømmene Utrecht og 's-Hertogenbosch.[14]

Oosterhuis' omfattende dikteriske verk og hans bidrag til fornyelsen av liturgien og menighetssangen har også blitt bredt distribuert i tyske oversettelser siden 1967.[15]

Seks salmer av Huub Oosterhuis ble medtatt i stamdelen av den nye utgave av den katolske tyske bønne- og salmeboken Gotteslob, som ble utgitt i 2013. Stamdelen er den del av den nasjonale kirkesalmebok som er felles for samtlige av bispedømmeutgavene.

På 1970-tallet spilte Oosterhuis en viktig rolle i utviklingen av «fri liturgi»-praksisen, som noen ganger erstatter bibellesninger med tolkningshistorier utviklet i liturgiske arbeidsgrupper og hvor nattverden ikke lenger konsekvent blir forstått som et sakrament i den betydningen den har innen romersk-katolsk sakramentalteologi. Helt nye tilnærminger ble tatt i formuleringen av bønnetekster, for eksempel i Oosterhuis' eukaristiske bønn for agnostikere: «Herre, hvis du eksisterer, så kom inn i vår midte» (nederlandsk: Heer, als U bestaat, kom dan onder ons).

Tonesettingen til hans tekster er først og fremst fra komponistene Bernard Huijbers (også han en tidligere jesuitt), og senere Antoine Oomen og Tom Löwenthal. Da samarbeidet mellom Oosterhuis og Huijbers tok slutt i 1970-årene, engasjerte Huijbers seg mer og mer i en «åndelighet-uten-Gud» eller «- uten-du», mens Oosterhuis holdt seg til sine bibelske bønner, salmer og salmer. Etter at de gikk fra hverandre og Huijbers flyttet til Sør-Frankrike, var Oosterhuis' hovedkomponister to av Huijbers elever, Oomen og Löwenthal.

Ved begravelsen til den nederlandske prins Claus, ektemann til den nederlandske dronning Beatrix, en mangeårig personlig venn, holdt Huub Oosterhuis minnetale i Delft den 15. oktober 2002. Den 29. mai 2005 forkynte han ved avslutningsgudstjenesten til den 30. kongress for Deutscher Evangelischer Kirchentag i Hannover.

Ved det nederlandske parlamentsvalget i 2006 stilte Oosterhuis som kandidat nederst på sosialistpaartiets liste.[16]

Oosterhuis mottok den tyske økumeniske Predigtpreis (prekenpris) for sitt livsverk i 2014.[8][11]

Om hans verk

[rediger | rediger kilde]

Teologen og musikkforskeren Meinrad Walter har uttalt: «Oosterhuis skrev sanger som har en plass i livet - men som går langt utover hans samtids tidsånd. Oosterhuis ... verger tekstene mot den klarheten som preger lovsanger, for eksempel, der alt var vellykket fra starten av. Han har sansen for overtonene av manglende evne, av klage, av ufullendthet, som sangerne så må tenke gjennom til siste slutt. I denne ligner den på Salmene og store stykker av annen salmediktning. Dette forklarer også dens vedvarende betydning: Oosterhuis' sanger kan utforskes i lang tid fremover. Det som er mindre krevende, det som er veldig fengende på et bestemt tidspunkt, blir også raskt glemt.»[17]

Cornelis Kok så på teologien hos Huub Oosterhuis som en teologi «som er mer poetisk enn prosaisk, mer søkende og spørrende enn dogmatisk og sikker.»[18]

Arjan Broers, pastor i Dominicuskerk i Amsterdam, mente at Huub Oosterhuis endret kirken:«Han gjennomførte overgangen fra en kirke som sang hovedsakelig på latin og uforståelig, til en kirke som sang på nederlandsk.»[19]

Huub Oosterhuis døde den 9. april 2023, i en alder av 89 år,[8][20][21] etter en kort sykdom.[22][10]

Verker

[rediger | rediger kilde]

Huub Oosterhuis har dusinvis av publikasjoner til sitt navn, inkludert diktsamlingene og refleksjonssamlingene Zien soms even og Bid om vrede, som er blitt gjenopptrykt mange ganger. Oversettelser er tilgjengelige på engelsk, fransk, tysk, italiensk og spansk, samt på finsk og polsk.

  • Met alle wapens... op alle fronten. Brussel, De Seinhoorn, 1957
  • Uittocht. Gedichten. Amsterdam, Poëziereeks De Windroos, 1961
  • Groningen en andere gedichten. Amsterdam, Poëziereeks De Windroos, 1962
  • Dertig liederen voor een Nederlandse liturgie. Hilversum, Gooi en Sticht, 1964
  • Hand op mijn hoofd. Gedichten. Utrecht, De Fontein, 1965
  • Bid om vrede. Gedichten. Utrecht, Amboboeken, 1966
  • Vijftig psalmen. Proeve van een nieuwe vertaling. Door Huub Oosterhuis en Michel van der Plas, in samenwerking met Pius Drijvers en Han Renckens. Utrecht, Amboboeken, 1967
  • In het voorbijgaan. Teksten. Utrecht, Amboboeken, 1968
  • Binnenkant. Gedichten. Bussum / Hilversum / Roermond, diverse uitgevers, 1969
  • Parcival. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1970
  • Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1970
  • Zien, soms even. Fragmenten over God: een voorlees-boek. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1972
  • Herschreven gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1973
  • Hoe ver is de nacht. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1974
  • Als je zoon je vraagt. Momenten uit een gemeente. Bilthoven, Amboboeken, 1974
  • Tot op vandaag. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1975
  • Mensen voor dag en dauw. Overdenkingen. Bilthoven, Amboboeken, 1976
  • Dan zal ik leven. Teksten voor uren alleen. Gedichten. Bilthoven, Amboboeken, 1976
  • Schatkist doodkist: Chili '77. Samengesteld door Huub Oosterhuis. Amsterdam, Populier, 1977
  • Gaan waar geen weg is. Overdenkingen. Bilthoven, Amboboeken, 1979
  • Twee of drie. Voor en over kritische gemeenten: Nederlandse kerkgeschiedenis sinds bisschop Bekkers. Bilthoven, Amboboeken, 1980
  • Niets is onmogelijk. Bijbelverklaring. Baarn, Amboboeken, 1981
  • God is ieder ogenblik nieuw. Gesprekken met Edward Schillebeeckx. Baarn, Amboboeken, 1982
  • Aandachtig liedboek: 143 teksten om te zingen en ter overweging. Baarn, Amboboeken, 1983
  • Een vogel met drie vleugels. Gedichten. Amstelveen, Luyten, 1983
  • Gedroomde god. Nieuwe gedichten. Baarn, Amboboeken, 1983
  • Gebeden en psalmen. Baarn, Amboboeken, 1984
  • En ik zag: een nieuwe wereld : proeven van bijbelse prediking. Baarn, Amboboeken, 1984
  • Het lied van de aarde. Een leerdicht. Baarn, Amboboeken, 1986
  • Nieuw bijbels liedboek. Baarn, Amboboeken, 1986
  • Hagepreken. Baarn, Amboboeken, 1987
  • Wat heet God. Gesprekken. Amsterdam, Balans, 1988
  • Gezelschap. Gedichten. Baarn, Amboboeken, 1988
  • De dag die komt. Het bijbelse geloofsverhaal: woorden om te doen: overwegingen, liederen, gebeden, van Advent tot Advent. Kapellen / Kampen, Kok Agora / Pelckmans, 1988
  • Licht dat aan blijft. 30 jaar liturgie-vernieuwing. Kapellen / Kampen, Kok Agora / Pelckmans, 1990
  • Aangenomen vader, Baarn, Ambo, 1990, met illustraties van Geertrui Charpentier, ISBN, 90 26310358
  • Het woord doorgeven. Schriftuitleg. Kampen, Kok, 1991
  • Zee van tijd. Gedichten. Baarn, Ambo, 1992
  • Zolang er mensen zijn. Honderd liederen voor de eredienst. Kampen / Averbode, Kok / Altiora, 1993
  • Later leven. Gedichten. Aalsmeer, DABAR/boekmakerij Luyten, 1993
  • De onrust van de liefde. Gedichten 1983-1993. Baarn, De Prom, 1994
  • Geestverwant. Beschouwingen over God en Jezus. Kampen, Kok Agora, 1995
  • Een huis waar alles woont. Essays. Amsterdam, Balans, 1996
  • Weg en omweg. Gedichten 1950-1995. Tielt / Baarn, Lannoo / De Prom, 1996
  • Levende die mij ziet. Gedichten, gezangen en gebeden. Tielt / Kampen, Lannoo / Kok, 1999
  • In den beginne. Het boek Genesis; De vijf boeken van Mozes, de Tora: de eerste afdeling van de joodse Schrift. Amsterdam, Prometheus, 1999
  • Boek van mijn leven. Overdenkingen. Kampen / Averbode, Kok / Averbode, 2000
  • Mens op aarde. Gedichten. Kampen, Ten Have, 2000, met illustraties van Geertrui Charpentier, ISBN 978 90 25951948
  • Om liefde. Gedichten. Kampen, Ten Have, 2001, met illustraties van Geertrui Charpentier, ISBN 978 90 25952396
  • Nooit meer niet. Nieuwe gedichten. Baarn, De Prom, 2002
  • Op leven en dood, Baarn, Uitgeverij Ten Have, 2002, met illustraties van Geertrui Charpentier, ISBN 978 90 25952730
  • Lukaspassie. Amsterdam, Van Gennep, 2003
  • De zevenmaster. Een klein heldendicht. Amsterdam, De Prom, 2003
  • Verzameld liedboek. Liturgische gezangen op teksten van Huub Oosterhuis. Kampen / Antwerpen, Kok / Halewijn, 2004
  • Ogen die mij zoeken. Afscheid en uitvaart. Kampen, Kok, 2005
  • Hier aanwezig. Gedichten. Kampen, Ten Have, 2005
  • Licht. Gedichten. Arnhem, Terra, 2006
  • In den beginne. Het boek Genesis vertaald en van aantekeningen voorzien. (Met Alex van Heusden) Pandora, 2007
  • Wie bestaat. Nieuwe gedichten. Kampen, Ten Have, 2008
  • Trouw bezingen. Averbode, Kok, 2008
  • Godweet komt het goed. Een keuze uit de liederen en gedichten. Muntinga Pockets, 2008
  • Kom bevrijden - 150 Gebeden Ten Have, 2009
  • 150 psalmen Vrij, 2011
  • Arthur, koning van een nieuwe wereld, 2013
  • Stilte zingen, 2018
  • Mensen veel geluk, 2019
  • Groningen/Grunnen, 2020
  • Handgeschreven, 2020

Litteratur

[rediger | rediger kilde]
  • Alex Stock: Hierhin, Atem. Zur poetischen Theologie von Huub Oosterhuis. Lehrhaus & Liturgie, Osnabrück 1994.
  • Alex Stock: Andacht. Zur poetischen Theologie von Huub Oosterhuis. EOS-Verlag, Sankt Ottilien 2011, ISBN 978-3-8306-7503-7.
  • Alex Stock: „Und in den Funken sehe ich“. Huub Oosterhuis und seine Poesie in Deutschland. I: Herder Korrespondenz. Heft 9/2014, s. 466–470 (Artikelanfang online).

Referanser

[rediger | rediger kilde]
  1. ^ Gemeinsame Normdatei, besøkt 10. mai 2014[Hentet fra Wikidata]
  2. ^ Discogs, Discogs artist-ID 2077103, besøkt 9. oktober 2017[Hentet fra Wikidata]
  3. ^ Gemeinsame Normdatei, besøkt 20. desember 2014[Hentet fra Wikidata]
  4. ^ verkets språk nederlandsk, www.arsacal.nl, besøkt 10. april 2023[Hentet fra Wikidata]
  5. ^ verkets språk tysk, www.kath.ch, besøkt 10. april 2023[Hentet fra Wikidata]
  6. ^ «In memoriam Huub Oosterhuis». Arsacal - Mgr. Hendriks (på nederlandsk). Besøkt 9. november 2024. 
  7. ^ www.kath.ch: Rebellischer Jesuit und kritischer Theologe: Huub Oosterhuis ist tot. 10. april 2023.
  8. ^ a b c d e «Rebellischer Jesuit und kritischer Theologe: Huub Oosterhuis ist tot». kath.ch (på tysk). 10. april 2023. Besøkt 14. april 2023. 
  9. ^ SP.nl Tribune Arkivert 6. februar 2006 hos Wayback Machine. Arkivert 2006-02-06 hos Wayback Machine Intervju med Huub Oosterhuis, 22. oktober 2004.
  10. ^ a b «"Eine Liturgie für das moderne Leben"». kiz-online.de (på tysk). 19. april 2023. Besøkt 14. april 2023. 
  11. ^ a b Hollenmann, Michael (16. november 2014). «Huub Oosterhuis für Lebenswerk geehrt» (på tysk). Deutschlandfunk. Besøkt 30. januar 2021. 
  12. ^ «The Church in the World». 19. april 1969. s. 18. Arkivert fra originalen 15. september 2015. 
  13. ^ The Church In The World. I: The Tablet. 19. April 1969, S. 18–21 («online». Arkivert fra originalen 15. september 2015. Besøkt 8. januar 2019.  Arkivert 15. september 2015 hos Wayback Machine.).
  14. ^ «Streit um Oosterhuis-Lieder entwzeit niederländische Bischöfe». domradio.de (på tysk). 18. april 2010. Besøkt 9. november 2024. 
  15. ^ Alex Stock: „Und in den Funken sehe ich“. Huub Oosterhuis und seine Poesie in Deutschland. I: Herder Korrespondenz. Heft 9/2014, s. 466–470 (Artikelanfang online).
  16. ^ «Huub Oosterhuis – Werk. Gedachtegoed. Archief.» (på nederlandsk). Besøkt 9. november 2024. 
  17. ^ Nachruf von Meinrad Walter, in: https://katholisch.de, lest 14. april 2023
  18. ^ «Zum Tod von Huub Oosterhuis». Verlagsgruppe Patmos (på tysk). Besøkt 9. november 2024. 
  19. ^ «Singen von Gott: Mit leeren Händen». Meine Kirchenzeitung (på tysk). 12. april 2023. Besøkt 9. november 2024. 
  20. ^ «Huub Oosterhuis (1933–2023), invloedrijk vernieuwer én buitenstaander tegen wil en dank» (på nederlandsk). Trouw. 10. april 2023. 
  21. ^ Neumann, Felix (14. april 2023). «Tiefe existentielle Wahrheit: Was von Huub Oosterhuis bleibt». katholisch.de (på tysk). Besøkt 14. april 2023. 
  22. ^ «Ekklesia Amsterdam » In memoriam Huub Oosterhuis». Ekklesia Amsterdam (på nederlandsk). 10. april 2023. Arkivert fra originalen 15. april 2023. Besøkt 15. april 2023.