Stadsgrachte
Ne stadsgrachte (ok Singel) is nen an-elegden waterweg, dee heufdzoakelek veurkump in olde steadn. Et weurd kump van graft of graven. De klänkverschoeving woarbi-j den f-klank verschof noar nen ch-klank is kenmarkend veur et Nederlaands en is ok weerumme te vinden in weurden as zacht (vgl. Duuts: sanft, Engels soft, Fries: sêft) en loch (vgl. Duuts: Luft, Fries: loft).
Plaetse mit grachten
[bewark | bronkode bewarken]Grachten bunt te vinden in völle Hollaandse steadn. Et meest bekend bunt de grachten in Amsterdam (veural den Grachtengordel), moar ok in Alkmoar, Delft, Dordrecht en Leiden vörmen de grachte n weazenlek deel van et stadsbeeld. Ok andere steadn in Nederlaand, zoas Zwolle, Leeuwarden, Grunnen en Utrecht, hebt mangs mooie grachten. Doarnoast bunt der ok verskillende Vloamse steadn, zoas Brugge en Gent, dee karakteristieke grachten hebt.
Nut
[bewark | bronkode bewarken]Belangrieke redenen veur den anleg en instaandholding van de grachte bunt en waren: ofwatering, vervoer en verdeadeging. Noadat in de steadn eur nut as vesting in de tweede helfte van de 19de eeuwe vort ging, bunt völle grachten dee deel uutmaken van de vestingwarken edempt. In de löppe van de tied bunt ok binnen de steaden grachten edempt, vake um hygiëniese redenen en um et verkeer meer ruumte te beden. Rechtevoort wodt der mangs grachten weer los-egroaven, zoas in Breda, Breevoort, Utrecht en Gent.
Verdeadeging
[bewark | bronkode bewarken]Ne grachte wierd ok gebruukt as verdeadeging van ne stad, burcht kasteel of fort. Ne natte grachte is nen watergäng mit den eneumden verdeadegingstaak.
In ne dreuge grachte steet doarenteggen gin water. Veurbeelden van ne dreuge grachte: Linie van Du Moulin (Maastricht), 19de-eeuwse forten van Luik (zoas Lantin, Loncin, Grâce-Hollogne, Flémalle, Liers).
Nedersassisch
[bewark | bronkode bewarken]- Grunnegs: graft, -singel (suffix)