तीयान

तीयान
पर्व मनाउँदै केही महिलाहरू
वैकल्पिक नाम	तीज
अनुयायी	महिला
प्रकार	पञ्जाबी संस्कृति
प्रारम्भ	श्रावणको तेस्रो दिन
समापन	श्रावण पूर्णिमा
मिति	जुलाई/अगस्ट

तीयान ( पन्जाबी: ਤੀਆਂ ) तीज पर्वको क्षेत्रीय नाम हो जुन पञ्जाबभर मनाइन्छ। यो पर्व मनसुनको सुरुवातलाई समर्पित छ। ^[१] यो पर्व विशेषगरी^{[२] [३]} महिलाहरूमा केन्द्रित हुने गर्दछ।

उत्सव

वर्षायाममा साउन महिनाको तेस्रो दिनदेखि साउनको पूर्णिमा (लगभग १३ दिन)सम्म महिलाहरुले यो पर्व मनाउने गर्छन्। विवाहित महिलाहरु चाडपर्वमा सहभागी हुन आफ्नो मामाको घर जाने गर्छन् । ^[४] विगतमा महिलाहरुले साउन महिना पूरै अभिभावकसँग बिताउने चलन थियो । ^{[४] [५]}

उपहारहरु

विवाहित महिला आफ्ना आमाबुवाकहाँ जानुहोस् या नजाओस्, दाजुभाइले दिदीबहिनीलाई ‘सन्धारा’ भनिने उपहार सेट लिन्छन्। सन्धारामा पञ्जाबी सुइट/ साडी, लड्डू, चुरा, मेहन्दी (मेहदी) र झुला समावेश हुन्छ। ^[४]

• 
  बुन्डी लड्डू
• 
  चुराहरू
• 
  मेहन्दी
• 
  पञ्जाबी सूट
• 
  स्विङ

गिधा र झुल

पिङ्ग

गाउँमा हरियालीमा जम्मा भएर रुखमा झुला बाँधेर केटी र महिलाको केन्द्रमा तीयान पर्व मनाइन्छ । तीयान गिधामा पर्वले गति लिन्छ।

गिधा नाच्नका लागि गाइने परम्परागत बोल्यान समावेश छन्:

ਊਚੇ ਟਾਹਣੇ ਪੀਂਗ ਪਾ ਦੇ</br> स्वयं हुलामी</br> ^[४]

उठ्ने पीङ पा दे</br> जिते तिमी हुलार आए</br>

अनुवाद

एउटा अग्लो रूखको हाँगाबाट मेरो झुला झुण्ड्याउनुहोस्</br> जहाँ स्विङ आफै चल्छ</br>

तीयानको मुख्य ध्यान गिद्ध नृत्य हो। विगतमा केटीहरुले चाहेको केही दिनदेखि चार हप्तासम्म चाडपर्व चल्ने गर्दथे । केटीहरु दिनहुँ गिद्ध नाच्न जम्मा हुन्थ्यो । महोत्सवको समापन महिलाहरुले ‘भल्हो’ नामक समापन नृत्य प्रस्तुत गरी गर्नेछन् । भल्लो वा बलो महिलाहरु दुई पङ्क्तिमा उभिएर नाच्छन्। ^[६] गाउँमा महिला भेला हुने चलन अहिले लोप भइसकेको छ । ^[७]

• 
  तियान मनाउँदै महिला
• 
  गिधा
• 
  गिद्ध नाच तियान पञ्जाब
• 
  तियन गिधा
• 
  गिद्ध नृत्य तियान पञ्जाब तीज भारत

खाना

तीयानसँग परम्परागत रूपमा सम्बन्धित खानाहरू निम्न छन्:

• खीर ^[४]
• गरिबहे (तलेको रोटी) ^[४]
• हलवा
• मालपुआ (हिज्जे मालपुरा)
• गुलगुल्ले ( पन्जाबी: ਗੁਲਗੁਲੇ) जसलाई गहुँको पिठोमा मिसाएर गुडको सिरपबाट बनाइन्छ र त्यसपछि गोला बनाइन्छ र त्यसपछि भुटेको हुन्छ ^[८]
• मन्डे ( पन्जाबी: ਮੰਡੇ) गहुँको भुइँबाट बनेको हुन्छ तर आटा पातलो हुन्छ। समतल मन्डी रोटीलाई रोलिङ पिन प्रयोग गरेर रोल आउट गरिँदैन तर हातले तानिन्छ र त्यसपछि बेक गर्नको लागि ग्रिडलमा राख्नु अघि दुवै हातको पछाडि राखिन्छ। ^[८]

• 
  पञ्जाब दा हलवा
• 
  मालपुरा मीठो परिकार
• 
  मालपुरा
• 
  गुलगुले
• 
  खीर

अवलोकन

पञ्जाबीहरूले तीयनलाई मौसमी चाड मान्दछन्। पञ्जाबका गाउँहरूमा तीयान जमघटहरू सामान्य नभए पनि, विशेष गरी विद्यालय र कलेजहरूमा यो चाड कम मात्रामा मनाइन्छ। सरकार प्रायोजित तीयन उत्सव चयन गरिएका स्थलहरूमा मनाइन्छ। ^[९] चाडपर्वहरु क्यानडाको सरे, र ब्राम्पटन ^[२] र भारत बाहिरका अन्य देशहरू सहित ^{[१०] [११]} बेलायत स्मेथविकमा ^[१२] मनाइन्छ। मेलबर्न अस्ट्रेलियामा पनि महोत्सव आयोजना गरिन्छ। ^[१३]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

1. Good Earth Punjab Travel Guide (2006)
2. http://www.teeyandamela.com/
3. Savino, Natalie (03 09 2013) Leader: New cultural group Koonj-The Flock bringing migrants together for fun, theatre and dance
4. Alop Ho Raha Punjabi Virsa: Harkesh Singh KehalUnistar Books PVT Ltd आइएसबिएन ८१-७१४२-८६९-X उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; name "autogenerated1" defined multiple times with different content
5. Rainuka Dagar (2002) Identifying and Controlling Female Foeticide and Infanticide in Punjab
6. Yash Kohli The Women of Punjab 1983
7. East of Indus: My memories of old Punjab: Gurnam Singh Sidhu Brar
8. Alop ho riha Punjabi virsa - bhag dooja by Harkesh Singh Kehal Unistar Book PVT Ltd आइएसबिएन ९७८-९३-५०१७-५३२-३
9. http://www.tribuneindia.com/2012/20120826/spectrum/main1.htm The Tribune 26 08 2012:Amar Nath Wadehra & Randeep Wadehra
10. Ramaa Sharma (15 08 2008) Happy Clapping BBC London
11. Teeyan Festival at Southall Library (04 07 2013)
12. Charanjit Kaur Sapra Tia in West Smethwick Park
13. Teeyan Melbourne diyan 2015