नेपाल प्रिमियर लिग

नेपाल प्रिमियर लिग
फेस्टिबल अफ हिमालयज
देशहरू	नेपाल
प्रशासक	नेपाल क्रिकेट सङ्घ (क्यान)
ढाँचा	ट्वान्टी२०
पहिलो प्रतियोगिता	२०८१
आगामी प्रतियोगिता	२०८२
प्रतियोगिताको ढाँचा	राउन्ड रोबिन र प्लेअफ
टोली सङ्ख्या	८
वेबसाइट	npl-t20.com

नेपाल प्रिमियर लिग प्रायोजनका कारण सिद्धार्थ बैंक एनपिएल नामले पनि चिनिने, नेपालमा हरेक वर्ष आयोजना हुने पुरुष ट्वान्टी–२० (टी–२०) क्रिकेट लिग हो।^[१][२] वि.सं २०८१ मा नेपाल क्रिकेट सङ्घद्वारा स्थापित यस लिगमा आठ वटा प्रदेश/सहरमा आधारित फ्रेन्चाइज टोलीहरू रहेका छन्।^[३] उद्घाटन सत्र २०८१ साल मङ्सिर १५ देखि ६ पौष २०८१ सम्म आयोजना गरिएको थियो।^[४] प्रतियोगितामा राउन्ड-रोबिन प्रतियोगिताको प्रयोग भएको थियो र शीर्ष टोली प्लेअफमा पुगेका थिए।

इतिहास

नेपाल टी–२० लिग असफल

वि.सं २०७९ मा नेपाल क्रिकेट सङ्घले भारतीय खेलकुद व्यवस्थापन कम्पनी सेभेन थ्री स्पोर्ट्ससँग एक वर्षका लागि रु ३३ करोडको सम्झौता गरी नेपालमा फ्रेन्चाइज ट्वान्टी–२० लिग प्रतियोगिता आयोजना गरेको थियो। यद्यपि, लिग म्याच फिक्सिङ र भ्रष्टाचार जस्ता धेरै द्वन्द्व र आरोपहरूले घेरिएको थियो।^[५][६]

वि.सं २०७९ पौष १९ मा काठमाडौं नाइट्स र विराटनगर सुपर किंग्सबीचको खेल दुई घण्टा ढिलो गरी खेलाडीहरूले भुक्तानी नपाएपछि मैदान उत्रन अस्वीकार गरेको थियो। खेलाडीहरुले प्रतियोगिता सुरु हुनुभन्दा अगाडि ४० प्रतिशत र बाँकी ६० प्रतिशत प्रतियोगिता अवधिभर पाउने गरी सम्झौता भएको थियो । पोखरा एभेन्जर्स र लुम्बिनी अल स्टार्सका खेलाडीले मात्रै सम्झौता रकमको ५० प्रतिशत भुक्तानी पाएका छन् भने बाँकी खेलाडीले भने अझै भुक्तानी गरेका छैनन् । क्रिकेट संघ नेपालका अधिकारीहरुले खेलाडीलाई भुक्तानी दिने आश्वासन दिएपछि खेल सुचारु भएको हो।^[७] त्यसपछि काठमाडौं नाइट्सका कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्लले वि.सं २०७९ पौष २० मा आफ्नो एक टोलीका साथीलाई म्याच फिक्सिङको लागि सम्पर्क गरिएको खुलासा गरे । घटनाको बारेमा आईसीसीको भ्रष्टाचार विरोधी इकाईलाई जानकारी गराएपछि दावीहरूको छानबिन गर्न टोली नेपाल पठाइएको थियो।^[८] केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरोले घटनाको अनुसन्धान गर्न विशेष टोली पनि गठन गरेको छ।^{[९][१०]} १ ] केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरोले घटनाको अनुसन्धान गर्न विशेष टोली पनि गठन गरेको छ। [ १२ ] [ १३ ] ब्यूरोले आफ्नो प्रारम्भिक अनुसन्धानमा स्पट फिक्सिङको आरोपमा तीन नेपाली खेलाडी र चार विदेशी खेलाडीमाथि नजिकबाट नजर राखेको खुलासा गरेको छ । घटनामा आयोजना गर्ने खेलकुद व्यवस्थापन कम्पनी सेभेन थ्री स्पोर्ट्सको पनि संलग्नता रहेको अनुसन्धानले प्रमाण फेला पारेको छ।.^[११] यसले लिग बन्द गर्न जान्छ। ^[१२]

स्थापना

२०८१ असार २१ मा, नेपाल क्रिकेट सङ्घले नेपाल प्रिमियर लिगको घोषणा गरेको थियो।^[१३] २०८१ साउन १८ मा, क्यानले फ्रेन्चाइज स्वामित्वको लागि प्रस्तावहरू आमन्त्रित गरेको थियो।^[१४] लिगको आधिकारिक लोगो २०८१ भदौ ३ गते सार्वजनिक गरिएको थियो।^{[१५][१६]} नेपाल क्रिकेट सङ्घले २०८१ को नेपाल प्रिमियर लिगमा नेपालका प्रमुख सहरको प्रतिनिधित्व गर्ने गरी आठ टोलीको सहभागिता रहने घोषणा गरेको थियो।^[१७] यो एभरेष्ट प्रिमियर लिग र नेपाल टी-२० लिग जस्ता अघिल्लो लिगहरू भन्दा महत्त्वपूर्ण विस्तार हो, जसमा केवल ६ टोलीहरू सामेल थिए।^{[१८][१९]}

टोलीको स्वामित्व निर्धारण गर्न २०८१ भदौ २० मा सार्वजनिक भएको थियो। क्यानले नेपाल प्रिमियर लिगका लागि आठ टोलीहरूलाई १६,८८,९३,२३१ नेपाली रुपैयाँमा बोलपत्र प्रक्रियामार्फत बिक्री गरेको थियो।^[२०] पोखराको प्रतिनिधित्व गर्ने टोलीलाई नेपाल टी–ट्वान्टी क्रिकेट प्रालिले सर्वाधिक रु ३,५७,००,००० मा, काठमाडौँको प्रतिनिधित्व गर्ने टोलीलाई कान्तिपुर पब्लिकेशन्सले रु ३,३३,३३,३३९ मा र कर्णालीको प्रतिनिधित्व गर्ने टोलीलाई हिमालयन विल्डर्सले रु १,११,७०,००० मा खरिद गरेको थियो।^[२१]

लोगो

नेपाल प्रिमियर लिगको लोगोले नेपालको भावना र सम्पदा झल्काउँछ। लोगोमा प्रतिष्ठित खुकुरीलाई क्रिकेट ब्याटसँग जोडिएको छ, जुन गोर्खालीहरूको वीरता र नेपाली क्रिकेटको सारको प्रतीक हो। यसमा नेपालको राष्ट्रिय प्रतीकहरूबाट प्रेरित तत्वहरू पनि छन्: झण्डाबाट सूर्य र चन्द्रमा, नेपाली क्रिकेटलाई विश्वव्यापी रूपमा माथि उकास्ने महत्वाकांक्षाको प्रतिनिधित्व गर्दछ। यो डिजाइन सगरमाथाबाट प्रेरित छ, जसले विश्वव्यापी क्रिकेट क्षेत्रमा नयाँ उचाईमा पुग्ने लिगको आकांक्षाको प्रतीक हो। ^[२२]

खेलाडी लिलामी, टोली संरचना, र परिश्रमिक

टोलीहरूले लिलामी मार्फत खेलाडीहरू प्राप्त गर्छन्।^[२३] प्रत्येक टोलीमा १६ खेलाडीहरूको हुन्छन् जसमा चार विदेशी खेलाडीहरू रहन्छन्।^{[२४][२५]} लक्की ड्रबाट एक मार्की खेलाडी, तीन क वर्गका खेलाडीहरू, चार ख बर्गका खेलाडीहरू, तीन ग बर्ग खेलाडीहरू र ट्यालेन्ट हन्टबाट एक खेलाडी छानिन्छन्। लिलामीमा नबिकेका खेलाडी प्रतिस्थापन खेलाडी बन्न सक्छन्।^[२६]

अन्य उल्लेखनीय नियमहरू, २०८१ को संस्करण अनुसार, समावेश छन्:

• लिलामी चरण (३ क वर्ग, ४ ख वर्ग र ३ ग वर्ग)बाट टोलीले १० जनासम्म खेलाडी खरिद गर्न सक्नेछन्।
  • क वर्गका खेलाडीहरूको आधारभूत मूल्य: रु १० लाख देखि १५ लाख सम्म
  • ख बर्गका खेलाडीहरूको आधारभूत मूल्य: रु ५ लाख देखि १० लाख सम्म
  • ग बर्गका खेलाडीहरूको आधारभूत मूल्य: रु २ लाख देखि ५ लाख सम्म

उच्चतम बोलीमा परेका; यदि दुई वा दुई भन्दा बढीले अधिकतम रकमको लागि बोली लगायो भने खेलाडी कुन टोलीमा जानेछ भनेर चिट्ठाले निर्णय गर्नेछ।

लिलामीमा परेका खेलाडीको लिलामीमा बढीमा ९० लाख खर्च गर्न पाइनेछ।^[२७]

नेपाल प्रिमियर लिग २०८१ को लिलामीमा सर्वाधिक कमाउने खेलाडीहरू^[९]

खेलाडी	टोली	पारिश्रमिक
आरिफ शेख	सुदूरपश्चिम रोयल्स	रू १५ लाख
अनील साह	जनकपुर बोल्ट्स	रू १५ लाख
भीम सार्की	काठमाडौँ गोर्खाज	रू १५ लाख
विवेक यादव	लुम्बिनी लायन्स	रू १५ लाख
गुलसन झा	कर्णाली याक्स	रू १५ लाख
ललित राजवंशी	जनकपुर बोल्ट्स	रू १५ लाख
लोकेश बम	विराटनगर किङ्ग्स	रू १५ लाख
प्रतिस जिसी	विराटनगर किङ्ग्स	रू १५ लाख
सागर ढकाल	पोखरा एभेन्जर्स	रू १५ लाख
शाहब आलम	काठमाडौँ गोर्खाज	रू १५ लाख
सूर्य तामाङ	लुम्बिनी लायन्स	रू १५ लाख
जम्मा		रू १ करोड ८० लाख
औसत पारिश्रमिक		रू १५ लाख

टोलीहरू

२०८१ सिजन सम्म, लिगमा नेपालभरका प्रान्त/शहरहरूमा आधारित आठ टोलीहरू छन्।

विराटनगर किङ्ग्स

चितवन राइनोज

जनकपुर बोल्ट्स

कर्णाली याक्स

काठमाडौँ गोर्खाज

लुम्बिनी लायन्स

पोखरा एभेन्जर्स

सुदूरपश्चिम रोयल्स

सबै ८ एनपिएल टोलीहरू प्रदेश/सहरहरूमा आधारित छन्

टोली		प्रदेश/सहर	प्रदापण	कप्तान	मुख्य प्रशिक्षक	मालिक	लिलामी	प्रस्तावित गृह मैदान
	विराटनगर किङ्ग्स	विराटनगर	२०८१	सन्दीप लामिछाने	केभिन ओ ब्रायन	एमएडी ड्रिम स्पोर्ट्स	१.५१ करोड	गिरिजाप्रसाद कोइराला क्रिक्रेट रङ्गशाला
	चितवन राइनोज	चितवन	२०८१		उमेश पटवाल	चितवन मेडिकल कलेज	१.७६ करोड	गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट रङ्गशाला
	जनकपुर बोल्ट्स	जनकपुर	२०८१		पुबुदु दासनायक	ड्रिम स्पोर्ट्स	२.०५ करोड	राम जानकी क्रिकेट मैदान
	कर्णाली याक्स	कर्णाली	२०८१		ज्ञानेन्द्र मल्ल	हिमालयन बिल्डर्स	१.११ करोड	कालिञ्चोक क्रिकेट मैदान
	काठमाडौँ गोर्खाज	काठमाडौँ	२०८१		वसन्त शाही	काठमाडौँ स्पोर्ट्स डेभलपमेन्ट भेन्चर	३.३३ करोड	मूलपानी क्रिकेट रङ्गशाला
	लुम्बिनी लायन्स	लुम्बिनी	२०८१		नन्दन फड्निस	फोर्टुना हेल्थ केयर	१.८६ करोड	एक्स्ट्रटेक अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट रङ्गशाला
	पोखरा एभेन्जर्स	पोखरा	२०८१		राजीव कुमार	नेपाल टिट्वान्टी प्राली	३.५७ करोड	पोखरा रङ्गशाला
	सुदूरपश्चिम रोयल्स	सुदूरपश्चिम	२०८१		जगत टमाटा	एम्पायर स्पोर्ट्स	१.६८ करोड	फाप्ला क्रिकेट मैदान

प्रतियोगिताको संस्करण र नतिजा

फाइनल

वर्ष	फाइनल			फाइनल खेल स्थान	संस्करणको उत्कृष्ट खेलाडी
	विजेता	नतिजा	उप-विजेता
२०८१				त्रिभुवन विश्वविद्यालय अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट मैदान, कीर्तिपुर

प्रसारण

नेपाल प्रिमियर लिगले आफ्नो पहिलो संस्करणका लागि स्टार स्पोर्ट्ससँग टेलिभिजन अधिकार साझेदारी र डिस होमसँग डिजिटल अधिकार साझेदारीको औपचारिक घोषणा गरेको थियो। ^{[२८][२९][३०]}

प्रसारकहरूको सूची

देश	च्यानलहरू	वर्ष
नेपाल	स्टार स्पोर्ट्स डिस होम गो (अनलाइन प्रसारण) एनसेल एप (इन्टरनेट) एक्सन स्पोर्ट्स च्यानल (युट्युब)	२०८१[३१][३२]
भारत	स्टार स्पोर्ट्स	२०८१[३३]

यो पनि हेर्नुहोस्

• नेपालमा क्रिकेट
• नेपालका व्यावसायिक क्रिकेट लिगहरूको सूची
• एभरेस्ट प्रिमियर लिग
• धनगढी प्रिमियर लिग
• पोखरा प्रिमियर लिग
• नेपालमा खेलकुद

सन्दर्भ सामग्रीहरू

1. "Siddhartha Bank title-sponsored Nepal Premier League live on Star Sports", GorakhaPatra, अन्तिम पहुँच २०२४-११-१६। 
2. "Siddhartha Bank named title sponsor of Nepal Premier League", kathmandupost.com (Englishमा), अन्तिम पहुँच २०२४-११-१६। 
3. "Eight teams announced for Nepal Premier League", kathmandupost.com (Englishमा), अन्तिम पहुँच २०२४-११-१६। 
4. "CAN unveils annual sports calendar for 2024", MyRepublica, अन्तिम पहुँच ९ अगस्ट २०२४। 
5. "Nepal T20 League: CIB says 3 Nepali, 4 foreign players involved in spot-fixing", अन्तिम पहुँच २९ अगस्ट २०२४। 
6. "Nepal T20 League: ICC team inspects spot-fixing allegations and returns", Onlinekhabar, अन्तिम पहुँच २९ अगस्ट २०२४। 
7. "Match-fixing, pay issues rock Nepal T20 League", kathmandupost.com (Englishमा), अन्तिम पहुँच २०२३-०१-१०। 
8. "Nepal T20 League: ICC team inspects spot-fixing allegations and returns" (en-GBमा), २०२३-०१-०६, अन्तिम पहुँच २०२३-०१-१०। 
9. "12 players sold at highest price at Nepal Premier League auction", The Kathmandu Post (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच ७ अक्टोबर २०२४। 
10. "CAN comes up with contradictory statement on fixing", kathmandupost.com (Englishमा), अन्तिम पहुँच २०२३-०१-१०। 
11. "Nepal T20 League: CIB says 3 Nepali, 4 foreign players involved in spot-fixing" (en-GBमा), २०२३-०१-०८, अन्तिम पहुँच २०२३-०१-१०। 
12. "Police investigation reveals 10 people were involved in spot-fixing in Nepal T-20 League" (en-GBमा), २०२३-०१-०८, अन्तिम पहुँच २०२३-०१-१०। 
13. "क्यानले नेपाल प्रिमियर लिग आयोजना गर्ने", kathmandupost.com (नेपालीमा), २०८१ असार २१, अन्तिम पहुँच २०८१ मङ्सिर ८। 
14. "CAN to organize Nepal Premier League in November and December", The Kathmandu Post (en-USमा), अन्तिम पहुँच ९ अगस्ट २०२४। 
15. "CAN issues RFP for Nepal Premier League franchise ownership", Cricnepal, अन्तिम पहुँच ९ अगस्ट २०२४। 
16. "Request for Proposal (RFP) for Franchise Ownership", Cricket Association of Nepal (CAN), अन्तिम पहुँच ९ अगस्ट २०२४। 
17. "Nepal Premier League to feature eight teams", Cricnepal, अन्तिम पहुँच ३० अगस्ट २०२४। 
18. "CAN announces eight franchises for Nepal Premier League", Khabarhub, अन्तिम पहुँच ३१ अगस्ट २०२४। 
19. "CAN reveals eight team names for Nepal Premier League", Cricnepal, अन्तिम पहुँच ३१ अगस्ट २०२४। 
20. "Franchise auction confirms owners for all eight teams in Nepal Premier League", Cricnepal, अन्तिम पहुँच ११ सेप्टेम्बर २०२४। 
21. "NPL Franchise Teams Sold, Pokhara Fetches Highest Price", Neplays, अन्तिम पहुँच ११ सेप्टेम्बर २०२४। 
22. "Official NPL Logo and Symbolism", Official NPL Twitter, अन्तिम पहुँच २३ अगस्ट २०२४। 
23. "Nepal Premier League auction to feature 142 players", Cricnepal, अन्तिम पहुँच ५ अक्टोबर २०२४। 
24. "8 Marquee Players in Nepal Premier League to Earn NPR 2 Million: Find Out Which Player Represents Which Team", Wicket Nepal, अन्तिम पहुँच ५ अक्टोबर २०२४। 
25. "Why the Lucky Draw System in the Nepal Premier League Misses the Mark", Cricnepal, अन्तिम पहुँच ५ अक्टोबर २०२४। 
26. "Nepal Premier League auction: Everything you need to know", Cricnepal, अन्तिम पहुँच ६ अक्टोबर २०२४। 
27. "एनपिएलको अक्सनमा बढीमा ९० लाख खर्च गर्न पाउने", अनलाइन खबर (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०८१ असोज १९। 
28. "CAN grants Star Sports the right to broadcast Nepal Premier League", kathmandupost.com (Englishमा), अन्तिम पहुँच १५ नोभेम्बर २०२४। 
29. Budhathoki, Bipin, "How to Watch Nepal Premier League 2024 ?", THEBIPINBLOG। 
30. "एनपिएलको प्रत्यक्ष प्रसारण स्टार स्पोर्टसबाट हुने, टाइटल स्पोन्सर सिद्धार्थ बैंक", कान्तिपुर (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच ८ मङ्सिर २०८१। 
31. "CAN grants Star Sports the right to broadcast Nepal Premier League", kathmandupost.com (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२४-११-१५। 
32. "Action Sports To Broadcast NPL on YouTube", thesportsy.com (अङ्ग्रेजीमा)। 
33. "Where to watch Nepal Premier League in India", SportsAdda (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२४-११-२६।