कर्नाटकया भूगोल
कर्नाटक राज्यय् भौगोलिक रुपय् स्वंगु मू क्षेत्र दु:
- तटीय क्षेत्र करावली,
- पहाडी क्षेत्र मालेनाडु (गुकिलि पश्चिमी घाट ला), तथा
- स्वंगुगु बयालुसीमी क्षेत्र (दक्खिन पठारया क्षेत्र)
राज्यया अधिकांश क्षेत्र बयालुसीमीइ ला व थुकिया उत्तरी क्षेत्र भारतया दकले तःधंगु शुष्क क्षेत्र ख।[१] कर्नाटकया दकले तःजागु थाय् चिकमंगलूर जिल्लाया मुल्लयनगिरि पर्वः ख। थनया समुद्र सतहं जाः 1,929 metres (6,329 ft) दु। कर्नाटकया महत्त्वपूर्ण खुसिइ कावेरी, तुंगभद्रा खुसि, कृष्णा खुसि, मलयप्रभा खुसि व शरावती खुसि ला।
बुंज्या हेतु योग्यता कथं थनया मृदातयेत खुगु प्रकारय् वर्गीकृत यायेछिं: ह्यांगु, लैटेरिटिक, हाकुगु, ऍल्युवियो-कोल्युविलय व तटीय फि दूगु चा। राज्यय् प्यंगु मू ऋतु दु। ज्यानुवरी व फेब्रुवरीइ चिकुला, व धुंका मार्च-मे तक्क ग्रीष्म, गुकियात पुलेधुंका जुनं सेप्टेम्बर तक्क वर्षा (मनसून) व अंततः अक्टोबरं दिसेम्बर पर्यन्त मनसूनोत्तर काल दइ। मौसम विज्ञानया आधारय् कर्नाटकयात स्वंगु क्षेत्रय् बायेछिं: तटीय, उत्तरी आन्तरिक व दक्षिणी आन्तरिक क्षेत्र। थुकिलि तटीय क्षेत्रय् दकले अप्व वा वइ, थ्व करिब 3,638.5 mm (143 in) प्रतिवर्ष दइ, थ्व राज्यया वार्षिक औसत 1,139 mm (45 in)स्वया सिक्क अप्व ख। शिमोगा जिल्लाय् अगुम्बे भारतया निक्वःगु सर्वाधिक वार्षिक औसत वर्षा जुइगु थाय् ख।[२] थनया सर्वाधिक अंकित तापमान ४५.६ ° से. (११४ °फ.) रायचूरय् तथा न्यूनतम तापमान 2.8 °C (37 °F) बीदरय् खंगु दु।
कर्नाटकया लगभग 38,724 km2 (14,951 sq mi) (राज्यया भौगोलिक क्षेत्रया २०%) जंगलं भुनातःगु दु। थ्व जंगल संरक्षित, सुरक्षित, खुला, ग्रामीण व निजी वनय् वर्गीकृत यायेछिं। थनया वनाच्छादित क्षेत्र भारतया औसत वनीय क्षेत्र २३%स्वया भतिचा म्हो दु, तर राष्ट्रीय वन नीतिद्वारा निर्धारित ३३% स्वया धाःसा सिक्क हे कम दु। [३]
खुसि
[सम्पादन]थ्व राज्यय् दूगु मू खुसिइ अर्कावति खुसि, कबिनि खुसि, काळि खुसि, कावेरि खुसि, कुमारधार खुसि, कुमुद्वति खुसि, केदक खुसि, गुरुपुर खुसि, घटप्रभा खुसि, चक्र खुसि, तुंगभद्र खुसि, तुंगा खुसि, दंडावति खुसि, दक्षिण पिनाकिनि खुसि, दूधगंगा खुसि, नेत्रावति खुसि, पयस्विनि खुसि, पालार् खुसि, पॆन्नार् खुसि, पॊन्नैयार् खुसि, बरपॊळॆ खुसि, मलप्रभा खुसि, यगचि खुसि, लक्ष्मण तीर्थ खुसि, लोकपावनि खुसि, वरदा खुसि, वाराहि खुसि, वेदावति खुसि, शरावति खुसि, शांभवि खुसि, शाल्मला खुसि, शिंशा खुसि, सौपर्णिक खुसि, हारंगि खुसि, हेमावति खुसि, हॊन्नुहॊळॆ खुसि आदि ला।
झ्वाला
[सम्पादन]कर्नाटकया मू झ्वालाय् अब्बि झ्वाला, सातोड्डि झ्वाला, झ्वाला अक्क-पक्क, झ्वाला तलुपलु, झ्वाला नीरिनल्लि जळक, जोग झ्वाला, बैंदूरु कोसळ्ळि झ्वाला आदि ला। थनया मेमेगु झ्वालाय् उंचळ्ळि झ्वाला वा लुषिंग्टन् झ्वाला वा कॆप्प जोग, अब्बॆ झ्वाला, इरुप्पु झ्वाला , सुतनब्बि (हनुमन गुंडि) झ्वाला, हिड्लुमनॆ (हित्लुमनॆ) झ्वाला, गगनचुक्कि झ्वाला (शिवन समुद्र), भरचुक्कि झ्वाला (शिवन समुद्र), हॆब्बॆ झ्वाला, अब्बॆ झ्वाला, मागोडु झ्वाला, सिरिमनॆ झ्वाला, बॆण्णॆ हॊळॆ झ्वाला, वाटॆ हळ्ळ झ्वाला, बुरुडॆ झ्वाला अथव बुरुडॆ जोग, कल्हत्तिगिरि झ्वाला, विभूति झ्वाला, कूड्लु तीर्थ झ्वाला, जोम्लु तीर्थ, दब्बॆ झ्वाला, शिवगंगॆ झ्वाला, मुत्याल मडुवु झ्वाला (पर्ल् व्यालि झ्वाला), चुंचि झ्वाला, आलेखान् झ्वाला, माणिक्यधार झ्वाला, शांति झ्वाला, मघेबैल् झ्वाला, बर्कण झ्वाला, लाल्गुळि झ्वाला, जेनुगल्लु झ्वाला, लैन्कजॆ झ्वाला, मल्लळ्ळि झ्वाला, कल्हत्तिगिरि झ्वाला, कॆसवॆ झ्वाला, अणशि झ्वाला, अचकन्य झ्वाला, गोकाक् झ्वाला, गॊडचिनमल्कि झ्वाला, कपिल झ्वाला आदि ला।
लिधंसा
[सम्पादन]- ↑ Menon, Parvathi. Karnataka's agony. The Frontline, Volume 18 - Issue 17, 18–31 August 2001. Frontline. 2007-05-04 कथं।
- ↑ अगुम्बे के सर्वाधिक वर्षा पाने का उल्लेख घोष, अरबिन्द. लिंक गोदावरी, कृष्णा & कावेरी. द सेन्ट्रल क्रॉनिकल, दि:२८ मार्च, २००७. २००७, सेन्ट्रल क्रॉनिकल. १६ मई, २००७ कथं।
- ↑ कर्नाटक – ऍन इन्ट्रोडक्शन. कर्नाटक विधायिका के आधिकारिक जालस्थल पर. ४ अक्तूबर, २००७ कथं।