हनुमान ध्वखा लाय्‌कू

हनुमान ध्वखा लाय्‌कू नेपाःया येँ जिल्लाय् विहारशैलीय् देकातःगु छगू लाय्‌कू ख। थ्व लाय्‌कू लिच्छवि, मल्ल व शाहकालया पूर्वकालतक्क नेपाः व येंदेय्‌या मू लाय्‌कूया रुपय् स्थापित जुयाच्वन। सन् १९७९ अक्टोबरय् थ्व लाय्‌कू लागायात युनेस्कोया विश्वसम्पदासूचीय् सूचीकृत याःगु दु। ^[१]

नां

थ्व लाय्‌कूया नां थ्व लाय्‌कूया मू ध्वखाया नापं मल्ल जुजु प्रताप मल्लं वि.सं.१७२९य् दयेकातःगु हनुमानद्यःया मूर्तिं वःगु ख।

इतिहास

ऐतिहासिक दस्ताबेज कथं यम्बु व यंगालया दथुइ जुजु गुणकामदेवं येँदेय्‌या जग तया थ्व थासय् दूगु मसानय् लाय्‌कू देकूगु खं उल्लेखित दु। थ्व लाय्‌कूया लागाय् येँदेय्‌या जगया कथं म्हस्युगु छगू लोहं थ्व खंयात तेवा ब्यु। ने. सं. २६२य् थ्व थासय् मण्डप शैलीया सतः मरुसत्तल (काष्ठमण्डप)या देकेज्या जुल।

थ्व थासय् न्हापानिसें बस्ती दूगु दसि दःसां न्हापानिसें थन लाय्‌कू दूगुया धाःसा प्रमाण मलुनि। थ्व लाय्‌कूया दक्ले पुलांगु भाग करिब वि. सं. १६२०या मल्ल जुजु महेन्द्र मल्लं देकाःतःगु मूलचुकःयायेत कायेगु या। प्रताप मल्लं थ्व दरबारयात परिमार्जित याना थ्व दरबारय् सुन्दरीचुकः, नासःचुकः, भण्डारखाल क्येब, हनुमानया मूर्ति, थःगु मूर्ति नापं यक्व वास्तु देकादिल। पार्थिवेन्द्र मल्लं गद्दीबैठक न्ह्यने दूगु त्रैलोक्यमोहन नारायणया देगः देकादिल धाःसा वि सं १८१३य् येँदेय्‌या अन्तिम जुजु जयप्रकाश मल्लं कुमारीछेँ देकादिल।

वि. सं. १८२६य् पृथ्वीनारायण शाहं मल्ल जुजुतेगु कलाप्रेमयात अनुसरणयाना ९तःजाःगु बसन्तपुर लाय्‌कू देकल। पृथ्वीनारायण शाह धुंका वि. सं. १९४३य् जुजु पृथ्वीवीरविक्रम शाहया ईतक्क थ्व लाय्‌कु नेपाया राजप्राषादया रुपय् दयाच्वन।

लाय्‌कूया चुकः

विहारशैलीइ दयेकूलिं थ्व लाय्‌कूया मू आधार चुकः/ननि ख। थ्व लाय्‌कूया मू चुकः थ्व कथं दु ^[२]-

चुक	पलिस्था तिथि	पलिस्थामि जुजु
मूचूकः	वि. सं. १६२०	महेन्द्रमल्ल
त्रिशूलचोक	वि. सं १६९०	लक्ष्मीनरसिंह मल्ल
मोहनचोक	वि. सं. १७०५	प्रतापमल्ल
सुन्दरीचोक	वि. सं. १७०५	प्रतापमल्ल
लामचोक	वि. सं. १७१०	प्रतापमल्ल
न्ह्नासलचोक	वि. सं. १७३०	प्रतापमल्ल
कन्हेहोलचोक	वि. सं. १७७२	प्रतापमल्ल
न्हुलछचोक	वि. सं. १७९९	प्रतापमल्ल
कुमारीचोक	वि. सं. १८१३	जयप्रकाश मल्ल
बसन्तपुरचोक	वि. सं. १८२६	पृथ्वी नारायण शाह
दाखचोक	वि. सं. १९२७	सुरेन्द्र/जंगबहादुर

क्षेत्र

नेपाः सरकारं २०४४ साल पुस १३ गतेया राजपत्र कथं थ्व लाय्‌कू लागा थ्व कथं दु ^[३]-

• पूर्व- विशालबजार भवन ल्युनं भूगोल पार्क तक्क।
• पश्चिम- मरु सिंहसत्तल, महादेव देगःकाष्ठमण्डप, मरु गणेद्यः, जोशी आगमछेँ, प्याफः यतखा कुमारीस्थान निसें ४५ फिट पश्चिम तक्कया क्षेत्र ।
• उत्तर-का. म. न. पा. वडा नं. १९या सिमानगल्ली निसें ४५ फिट च्वे (उत्तर जुया कम्पुकोत, महेन्द्रेश्वर महादेव देगः, मखं त्वाया शिवलिङ्गस्थाननिसें १५० फिट उत्तर व मखनत्वाः जुया वंगःया आकाशभैरव देगलं ४५ फिट उत्तरतक्कया क्षेत्र।
• दक्षिण - भूगोलपार्कया ल्युनं नेपाल बैंक वनिगु लं निसें लाय्‌कुसाःगल्ली जुया झोछेँ, बसन्तपुर, ग्वाछेँमुगगल्ली मरुतक्क व अनं अट्कोनाराणस्थानया लागातक्कया सतकया देपां ४५ फिटतक्कया क्षेत्र व अट्कोनारायण देगः स्वया पश्चिम भीमसेनस्थान वनिगु मूलंय् दूगु सत्तलतक्क।

• हनुमान ध्वखा लाय्‌कू
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

लिधंसा

1. नेपालकोष
2. नेपालकोष
3. नेपालकोष