Baurutitan
| Baurutitan Status: Uitgestorven, als fossiel bekend | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||
| Baurutitan Kellner et al., 2005 | |||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||
| Baurutitan britoi | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Baurutitan is een geslacht van plantenetende sauropode dinosauriërs uit de groep van de Titanosauria, dat tijdens het Late Krijt leefde in het huidige Brazilië.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]In 1957 vond Llewellyn Ivor Price nabij de stad Uberaba, in de deelstaat Minas Gerais, in de Price Quarry 1 ofwel de Caieiragroeve bij de ranch São Luis een reeks wervels. De locatie wordt ruimer wel aangeduid als de Peirópolisvindplaats. De vondst werd in 1987 door Jaime Emilio Powell aangeduid als "Serie C" en toegewezen aan een Titanosaurus sp.
De typesoort Baurutitan britoi is in 2005/2006 benoemd en beschreven door Alexander Kellner, Diogeno de Almeida Campos en Marcelo N.F. Trotta, tezamen met Trigonosaurus. De geslachtsnaam verwijst naar de geologische Bauruformatie. De soortaanduiding eert wijlen Ignácio Aureliano Machado Brito, een Braziliaans paleontoloog.
Het fossiel, holotype MCT 1490-R is gevonden in een laag zandsteen van de Serra da Galga-afzetting van de Maríliaformatie die dateert uit het late Maastrichtien. Het bestaat uit de laatste sacrale wervel, vermoedelijk de zesde, met aaneengesloten een reeks van achttien staartwervels, verbonden met vijftien chevrons.
In 2022 werden talrijke nieuwe exemplaren gemeld, gevonden bij Rodovia. Die zouden erop wijzen dat Trigonosaurus een jonger synoniem was van Baurutitan.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]
De lengte van Baurutitan werd in 2005 geschat op twaalf tot veertien meter. De reeks wervels is een tweeënhalve meter lang.
De beschrijvers wisten enkele onderscheidende kenmerken vast te stellen. Twee daarvan waren autapomorfieën, unieke afgeleide eigenschappen. De richel tussen het doornuitsteeksel en het voorste gewrichtsuitsteeksel wordt gekruist door een zeer puntig zijwaarts gericht uitsteeksel. De richel tussen het doornuitsteeksel en het voorste gewrichtsuitsteeksel is schuin naar voren en zijdelings gericht. In 2022 werd dat laatste kenmerk niet meer als onderscheidend gezien maar werd er een andere autapomorfie gegeven: de laminae postzygodiapophyseales, de richels tussen het achterste gewrichtsuitsteeksel en het zijuitsteeksel, op de middelste tot achterste halswervels zijn verbreed.
Daarnaast is er een unieke combinatie van op zich niet unieke kenmerken. De eerste staartwervel is biconvex, dus van voren en achteren bol. De staartwervels hebben een sterk ontwikkelde bult op de wervelboog die bij de middelste wervels uitgroeit in een zijdelingse richel. Bij de eerste vier staartwervels helt het doornuitsteeksel naar achteren om bij de vijfde tot en met tiende wervel geleidelijk meer verticaal te gaan staan. Bij de tweede, derde en vierde staartwervel bevindt zich een bult op de zijrand van het voorste gewrichtsuitsteeksel die bij de middelste wervels geleidelijk vervlakt. Bij de voorste wervels heeft het voorste gewrichtsfacet een liggend rechthoekig profiel dat naar het eind van de staart meer vierkant wordt.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Baurutitan werd in 2005 in de Titanosauria geplaatst. Latere analyses verengden dat tot de Lithostrotia.
Het volgende kladogram toont de positie van Baurutitan in de evolutionaire stamboom volgens de studie uit 2022.
| Rinconsauria |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
- Kellner, A.W.A., Campos, D.A., Trotta, M.N.F. (2005). Description of a titanosaurid caudal series from the Bauru Group, Late Cretaceous of Brazil. Arquivos do Museu Nacional 63 (3): 529-564.
- Silva Junior J.C., Martinelli A.G., Marinho T.S., da Silva J.I. & Langer M.C. 2022. "New specimens of Baurutitan britoi and a taxonomic reassessment of the titanosaur dinosaur fauna (Sauropoda) from the Serra da Galga Formation (Late Cretaceous) of Brazil". PeerJ. 10: e14333