Blauer Enzian

Blauer Enzian
Sluitrijtuig van de Henschel-Wegmann-Zug
Sluitrijtuig van de Henschel-Wegmann-Zug
Soort

F-Zug (F) (1951–1965)/ Trans Europ Express (TEE) (1965–1979)/ InterCity (IC) (1979–1987)/ EuroCity (EC) (1987–2002)

Land(en) Vlag van Duitsland Duitsland /

Vlag van Oostenrijk Oostenrijk

Eerste rit 28 september 1951
Laatste rit 14 december 2002
Spoorwegmaatschappij(en)
Voormalige Deutsche Bundesbahn
Treindienst
Startpunt Hamburg-Altona /

Dortmund Hbf

Eindpunt München Hbf /

Klagenfurt Haupt / Zell am See

Technische gegevens
Soort materieel

E 03 / Baureihe 103 / Baureihe 112 / ÖBB 1010 / ÖBB 1042

Spoorwijdte 1435 mm
Elektrificatie 15 kV 16 2/3 Hz
Routekaart
De Blauer Enzian (rood) in het TEE net van 1965
De Blauer Enzian (rood) in het TEE net van 1965
Portaal  Portaalicoon   Verkeer & Vervoer

De Blauer Enzian is een Europese internationale trein voor de verbinding Noord-Duitsland - Oostenrijk. De Blauer Enzian is vernoemd naar de bekende alpenbloem Gentiaan.

DB

[bewerken | brontekst bewerken]

In 1951 werd de komst van de Blauer Enzian aangekondigd voor 1 juli 1951 met als treinnummers FT 55/56. De Fern Triebwagen (treinstel) kwam er echter niet en pas in de winterdienstregeling van 1951/1952 kwam de trein als FD 55/56 echt in dienst. De trein volgde globaal de route van de latere eerste Duitse hogesnelheidslijn. In het begin bestond het materieel uit vooroorlogse rijtuigen en prototypes, waaronder de UIC-X rijtuigen. In 1953 bestond de trein uit de Henschel-Wegmann Zug en de tegenligger uit Schürzenwagen met Kanzelwagen. Na 1959 werd de trein samengesteld uit Schürzenwagen 1e klas en restauratie, getrokken door een stoomlocomotief van de serie 01 of een diesel van de serie V 200.

Trans Europ Express

[bewerken | brontekst bewerken]

In 1965, toen de elektrificatie van Hamburg voltooid was, werd de Blauer Enzian opgewaardeerd tot TEE, maar het traject werd beperkt tot Hamburg-München. In 1968 was de Blauer Enzian de eerste Duitse trein die met een dienstregelingssnelheid van 200 km/u reed. In 1969 werden er doorgaande rijtuigen naar Klagenfurt ingevoerd en in 1970 volgde de verlenging van de hele route tot in Oostenrijk. De tak naar Zell am See was slecht bezet maar werd, voor het verwachte toeristisch vervoer tijdens de Olympische Spelen van 1972 in München, toch in de dienstregeling gehouden. In 1973 is deze tak alsnog opgeheven en in 1979 is de trein veranderd in een intercity met twee klassen. De TEE tussen München en Hamburg is toen onder de naam Diamant voortgezet.

Rollend materieel

[bewerken | brontekst bewerken]

De treindienst werd verzorgd door elektrische tractie met getrokken rijtuigen.

Tractie

[bewerken | brontekst bewerken]
Prototype E 03

Als locomotieven zijn tot 1966 aangepaste E 10 locomotieven ingezet. Vanaf 1966 kreeg de Blauer Enzian weer een prototype, dit keer de hogesnelheidslocomotief E 03 waarmee een topsnelheid van 250 km/u mogelijk was. Vanaf 1970 werd de serieproductie van de E 03, de 103, ingezet op het Duitse traject.

Rijtuigen

[bewerken | brontekst bewerken]

Als rijtuigen werden de, vanaf 1964 gebouwde vervolgseries type Rheingold ingezet. De TEE Rheingold en de TEE Rheinpfeil beschikten over uitzichtrijtuig, maar de Blauer Enzian kreeg een servicerijtuig met Bar, treintelefoon en werkcoupés. De trein bestond uit twee coupérijtuigen Av, twee salonrijtuigen Ap, één servicerijtuig ARD en restauratierijtuig WR. De maximumsnelheid van de rijtuigen, en dus ook van de trein, was 200 km/u.

Route en dienstregeling

[bewerken | brontekst bewerken]

De TEE dienst ging op 30 mei 1965 van start onder de nummers TEE 55/56. Vanaf 28 mei 1967 kreeg de trein in noord-zuidrichting nummer TEE 54 in plaats van TEE 56. De Deutsche Bundesbahn wilde de trein verlengen tot Milaan, maar Oostenrijk voelde daar niets voor. Wel stemde Oostenrijk in 1969 in met een verlenging naar Klagenfurt via Salzburg. Deze verlenging reed vanaf 1 juni 1969 tussen München en de grens als Fernzug (F 54/55) en in Oostenrijk als Express (Ex 549/550). De tak naar Zell am See werd op 20 december 1969 geïntroduceerd onder de nummers Ex 548/559. De TEE Blauer Enzian reed tussen Hamburg en Rosenheim als één trein en werd daar gesplitst respectievelijk samengevoegd. Op 31 mei 1970 werden de treinnummers gewijzigd waarbij de TEE naar het noorden als TEE 80 en naar het zuiden als TEE 81 ging rijden. De Oostenrijkse treinnummers zijn toen aangepast, voor de tak naar Klagenfurt gold nummer Ex 810 in zuidelijke en Ex 809 in noordelijke richting, voor de tak naar Zell am See gold nummer Ex 481 in zuidelijke en Ex 480 in noordelijke richting. Op 27 september 1970 werden de treinnummers eindelijk gelijk getrokken en reden de rijtuigen vanaf Hamburg onder nummer TEE 91 naar Klagenfurt en onder nummer TEE 81 naar Zell am See. In noordelijke richting werden respectievelijk de nummers TEE 90 en TEE 80 gebruikt.

1969: De verlengingen naar Oostenrijk en de aansluitingen via de TEE Roland (blauw)
HO land station km OH
07:39 Vlag van Duitsland Duitsland station Hamburg Altona 0 22:23
07:46 Vlag van Duitsland Duitsland Hamburg Dammtor 5 22:15
07:55 Vlag van Duitsland Duitsland Hamburg Hbf 7 22:09
09:22 Vlag van Duitsland Duitsland Hannover Hbf 185 20:50
10:13 Vlag van Duitsland Duitsland station Göttingen 293 19:55
11:03 Vlag van Duitsland Duitsland station Bebra 374 19:07
12:36 Vlag van Duitsland Duitsland Würzburg 542 17:35
14:24 Vlag van Duitsland Duitsland Augsburg Hbf 758 15:45
15:07 Vlag van Duitsland Duitsland München Hbf 820 15:13
15:46 Vlag van Duitsland Duitsland Rosenheim 885 14:23
16:18 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Kufstein 919 13:48
16:32 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Wörgl 932 13:33
16:49 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Hopfgarten 941 13:15
17:00 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Westendorf 951 13:04
17:07 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Kirchberg in Tirol 958 12:58
17:16 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Kitzbühel 968 12:48
17:26 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk St. Johann in Tirol 977 12:40
17:34 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Fieberbrunn 986 12:37
17:58 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Saalfelden 1013 12:10
18:06 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Maishofen-Saalbach 1021 12:01
18:12 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Zell am See 1026 11:56
16:45 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Salzburg 973 13:20
17:44 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Bischoffshofen 1027 12:27
17:59 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Schwarzach St. Veit 1041 12:08
18:23 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Hofgastein 1061 11:46
18:37 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Badgastein 1072 11:29
18:56 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Mallnitz 1088 11:13
19:34 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Spittal Millstättersee 1124 10:36
20:03 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Villach 1161 10:10
20:15 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Velden am Wörthersee 1177 09:57
20:22 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Pörtschach am Wörthersee 1185 09:50
20:28 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Krumpendorf 1191 09:44
20:35 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Klagenfurt 1199 09:38

InterCity

[bewerken | brontekst bewerken]
TEE Blauer Enzian (rood) en de gewijzigde routes, 27 mei 1979 t/m 1 juni 1991 (blauw) en vanaf 2 juni 1991 (groen)

Op 27 mei 1979 is de Blauer Enzian voortgezet als Intercity met twee klassen en een restauratie rijtuig. Hierbij werd in Duitsland niet meer de oorspronkelijke route gevolgd. Het noordelijk eindpunt werd Dortmund en de IC Blauer Enzian reed tussen Dortmund en München via de oude route van TEE Rheinpfeil.

EuroCity

[bewerken | brontekst bewerken]

De Blauer Enzian werd op 31 mei 1987 met de nummers EC 20 (Klagenfurt - Dortmund) en EC 21 (Dortmund - Klagenfurt) in het EuroCity-net opgenomen. Hierbij werd dezelfde route aangehouden als de Intercity.

EC 21 land station km EC 20
05:47 Vlag van Duitsland Duitsland Dortmund 0 22:13
Vlag van Duitsland Duitsland Bochum 19
Vlag van Duitsland Duitsland Essen 34
Vlag van Duitsland Duitsland Duisburg 54
Vlag van Duitsland Duitsland Düsseldorf 77
Vlag van Duitsland Duitsland Keulen 117
Vlag van Duitsland Duitsland Bonn 151
Vlag van Duitsland Duitsland Koblenz 210
Vlag van Duitsland Duitsland Mainz 302
Vlag van Duitsland Duitsland Frankfurt am Main 340
Vlag van Duitsland Duitsland Würzburg 476
Vlag van Duitsland Duitsland Nürnberg 578
Vlag van Duitsland Duitsland München 777
Vlag van Duitsland Duitsland Rosenheim 842
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Salzburg 930
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Bischofshofen 984
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Schwarzach St. Veit 998
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Hofgastein 1018
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Badgastein 1029
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Mallnitz 1045
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Spittal Millstättersee 1081
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Villach 1118
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Velden am Wörthersee 1134
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Pörtschach am Wörthersee 1142
Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Krumpendorf 1148
19:06 Vlag van Oostenrijk Oostenrijk Klagenfurt 1156 08:35

Op 28 mei 1989 volgde een omnummering waarbij EC 20 verderging als EC 12 en EC 21 als EC 13. Op 2 juni 1991 volgde weer een omnummering, de trein in noordelijke richting kreeg nummer EC 114, in zuidelijke richting EC 115. Vanaf 27 mei 1995 tot 28 mei 2000 reed de EC 114 's avonds door tot Münster. Op 14 december 2002 reed de Blauer Enzian voor het laatst.