Burny Bos

Burny Bos
Burny Bos
Burny Bos in 1991
Burny Bos in 1991
Algemene informatie
Land Koninkrijk der Nederlanden
Geboortenaam Bernard Gerrit Bos
Geboortedatum 8 april 1944
Geboorteplaats Haarlem
Overlijdensdatum 1 december 2023
Overlijdensplaats Amsterdam
Doodsoorzaak asbestose
Wijze van overlijden natuurlijke dood
Werk
Beroep Acteur, producent
scenario- en kinderboekenschrijver
Werkveld kinder- en jeugdliteratuur
Werkgever(s) VPRO, BosBros, AVRO
Bekende werken Ko de Boswachtershow
Radio Lawaaipapegaai
Actieve periode 1974
Familie
Kinderen Tamara Bos
Persoonlijk
Talen Nederlands
Moedertaal Nederlands
Schrijftaal Nederlands
Diversen
Prijzen en onderscheidingen Zilveren Reissmicrofoon (1983), Eervolle vermelding radio (1977), Kiddo Leespluim (2001), Mediapersoon van het Jaar (1998)
Website http://www.bosbros.com/
De informatie in deze infobox is afkomstig van Wikidata.
U kunt die informatie bewerken.
Portaal  Portaalicoon   Media

Bernard Gerrit (Burny) Bos (Haarlem, 8 april 1944 – Amsterdam, 1 december 2023)[1] was een Nederlandse producent, scenario- en kinderboekenschrijver.

Bos was aanvankelijk kinderboekenschrijver en maker van kinderprogramma's voor radio en televisie. Later werd hij ook actief als filmmaker en scenarist. In 1989 richtte hij het productiebedrijf BosBros op, waarmee hij verschillende familiefilms produceerde en twee Gouden Kalveren won.[2]

Loopbaan

[bewerken | brontekst bewerken]

Voorgeschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

Bos groeide op in Haarlem, en was na een opleiding aan de Kweekschool in Bloemendaal twee jaar leraar. Daarna werkte hij in Middelburg in het jongerenwerk, waar hij onder meer popconcerten en kindermiddagen organiseerde. Toen de VPRO met het programma Campus neerstreek in Zeeland, nam Bos de presentatie van de Zeeuwse aflevering voor zijn rekening en hielp hij met de productie. Dit trok de aandacht van Boudewijn Klap, hoofd jeugdzaken bij de AVRO, die met Bos op de Kweekschool had gezeten, en die op dat moment op zoek was naar een radioprogramma dat het populaire Kleutertje Luisterzou kunnen opvolgen.[3][4]

Kinderprogramma's voor de AVRO

[bewerken | brontekst bewerken]

Met Klap ontwikkelde Bos voor de AVRO in 1974 eerst de Ko de Boswachtershow op Hilversum 3. Daarna volgde Radio Lawaaipapagaai als opvolger van Kleutertje Luister, en De Zandbakshow. De drie programma's groeiden binnen enkele jaren uit tot de drie bekendste kinderprogramma's op de radio.[5] In de Ko de Boswachtershow had Bos zelf de titelrol, in Radio Lawaaipapagaai speelde hij de bijrol van Gijs Radijs, die altijd onnozeler is dan de kinderen.[6]

Daarnaast produceerde Bos meerdere televisieprogramma's, zoals een televisieversie van Radio Lawaaipapagaai, getiteld Papalawaaigaai, waarin Bos zelf ook acteerde, en de jeugdserie Oma Fladder, die gebaseerd was op verhalen die Bos eerder schreef voor de Bobo.[7]

Naarmate de tijd vorderde, kreeg Bos vaker conflicten binnen de AVRO over de wijze waarop kindertelevisie moest worden ingericht.[8] Hij veronderstelde hierop dat hij blijkbaar uitgekeken was op het maken van radio en televisie, en nam zich eind 1983 voor zich volledig toe te leggen op het schrijven van kinderboeken en -verhalen,[4] iets wat hij vanaf 1977 al deed naast zijn radio- en televisiewerk.

Hoofd jeugdtelevisie bij de VPRO

[bewerken | brontekst bewerken]

Per 1 februari 1984 kreeg Bos een vaste aanstelling bij de VPRO.[4] In dat jaar kreeg de VPRO de B-status, wat de omroep meer zendtijd opleverde. De VPRO besloot om twee van de drie uur extra zendtijd te vullen met televisieprogramma's gericht op kinderen en jongeren,[9][10] en had Bos aangetrokken als hoofd voor dit nieuwe jeugdblok. De filosofie van Bos voor dit nieuwe jeugdblok was dat er niet ingezet moest worden op gemakzuchtige aankopen van Amerikaanse en Japanse tekenfilms, maar op in Nederland gemaakte producties, ondersteund door Nederlandse creatievelingen afkomstig uit de jeugdliteratuur en het jeugdtheater.[11] Onder Bos' supervisie werd hierop het jeugdblok Het huishouden van Jan Steen[12][13] ontwikkeld, dat zich door de tijd heen zou doorontwikkelen naar het latere Villa Achterwerk. In het jeugdmatinee verschenen onder Bos' leiding programma's als Theo en Thea, Mevrouw Ten Kate, Max Laadvermogen, Rembo en Rembo, Achterwerk in de kast, Broertjes, Buurman & Buurman, Achterwerk uit de kast en Buurman Bolle. Door het succes van zijn programma's vroeg Bos aan toenmalig VPRO-directeur Roelof Kiers een groter budget, wat Bos niet kreeg. Bos pakte hierop in 1989 zijn biezen.[14]

Later werk

[bewerken | brontekst bewerken]

In 1989 begon hij met zijn broer Frank Bos het productiebedrijf BosBros[15], met de AVRO als grootste werkgever. Een van de eerste producties die hij met BosBros maakte, was Mijn vader woont in Rio,[15] een verfilming van Bos' boek Liesje, of laten we maar winkeltje gaan spelen. De film werd in 1990 als televisieserie uitgezonden bij de VPRO. Voor de AVRO produceerde BosBros onder andere Het Zakmes, Kinderen van waterland, Dag Juf, tot morgen, een televisieversie van de Ko de Boswachtershow en Mijn Franse tante Gazeuse. Daarnaast bewerkte hij, op verzoek van schrijfster Annie M.G. Schmidt zelf,[16] een aantal van Schmidts boeken tot familiefilms, waaronder Abeltje en Minoes. Schmidts boeken Otje en Ibbeltje werden bewerkt tot televisieserie.

In de periode van 1977 tot 2004 schreef Bos meer dan veertig kinderboeken. Een deel daarvan is uitgegeven in meer dan twintig landen.[bron?]

Burny Bos was eregast op het Nederlands Film Festival in 2007. Voor die gelegenheid vroeg hij regisseur Diederik van Rooijen om de korte film Een trui voor kip Saar te regisseren. Verder liet hij blijken zich zorgen te maken over de toekomst van de jeugdfilm in Nederland. Kwaliteitsfilms zijn steeds moeilijker te maken. Volgens hem lijdt het kindergenre op televisie en in de bioscoop onder "verplopping".

Bos overleed in 2023 op 79-jarige leeftijd aan de gevolgen van asbestkanker.[17]

Prijzen en onderscheidingen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1975 Eervolle vermelding voor de Ko de Boswachtershow van de jury van de Zilveren Reissmicrofoon
  • 1976: Premio Ondas voor Radio Lawaaipapagaai[18]
  • 1977: Eervolle vermelding voor Radio Lawaaipapagaai van de jury van de Zilveren Reissmicrofoon
  • 1981: Eervolle vermelding voor Papalawaaigaai bij de uitreiking van de Zilveren Nipkowschijf
  • 1982: Edison voor Radio Lawaaipapagaai
  • 1983: Zilveren Reissmicrofoon voor Bos' gehele radio-oeuvre
  • 1983: Prijs op het filmfestival van Milaan voor Hoe laat begint het schilderij?
  • 1998: Omroepman van het Jaar[19]
  • 1999: Gouden Kalf voor Beste Speelfilm voor de film Abeltje
  • 2002: Gouden Kalf voor Beste Speelfilm voor de film Minoes
  • 2014: Gouden Kalf voor de Cultuurprijs, vanwege bijzondere verdiensten voor de Nederlandse filmcultuur.

Radioprogramma's

[bewerken | brontekst bewerken]

Televisieprogramma's

[bewerken | brontekst bewerken]

Bibliografie

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Het boek van Ko de Boswachter, co-auteurs Sjoerd Kuyper en Gerard Brands (Querido, 1975). Met illustraties van Thé Tjong-Khing
  • Eén april kikker in je bil (1977)
  • Zand op je boterham (1978)
  • Knofje (boekenserie) (1979-2001)
  • De droomfabriek (1979)
  • Snap je dan niet dat dat pijn doet? (1980)
  • Wie praat daar met de poes? (1980)
  • Lotje Loo en Brompijp haar geheime beer (1981)
  • Oma Fladder (1981)
  • Klim maar op mijn rug zei de krokodil (1982)
  • Liesje (1983)
  • Ko de Boswachter (1983)
  • Beesten in het nieuws (1984)
  • Een verlegen jongetje (1984). Met illustraties van Dagmar Stam
  • Circus Grote Meneer (1985). Met illustraties van Thé Tjong-Khing
  • Professor Koosje (1986)
  • Bonkie en Uk (1987)
  • Een ijsbeer in de tropen (1987)
  • Kikker in je bil die er nooit meer uit wil (1987)
  • Professor Koosje bolleboosje (1987)
  • Kleine ijsbeer waar ga je naar toe? (1980)
  • Tetkees zoekt een baby (1989)
  • Een boswachter in de sneeuw (1989)
  • Dubbeldik zand op je boterham (1990)
  • Mijn vader woont in Rio (1990)
  • Valentino de kikker (1990)
  • Buurman Bolle (1992)
  • Familie Mol-de-Mol staat er goed op (1994)
  • Het kleine beestenboek van Ko de Boswachter (1995)
  • Bij de familie Mol-de-Mol is alles oké (1995)
  • Familie Mol-de-Mol zit hoog en droog (1995)
  • Ot Jan Dikkie! (1997)
  • Alexander de Grote, Pluim van de maand (januari 2001)
  • Wie legt het mooiste ei? (2002)
  • Michiel is niet zo stoer / Een verlegen jongetje (2004). Herziene uitgave, met illustraties van Harmen van Straaten
  • Ot Jan Dikkie is cool (2007)
  • Het Knofje zomer-omdraaiboek (2019)

Filmografie

[bewerken | brontekst bewerken]