Coelodonta

Coelodonta Status: Uitgestorven, als fossiel bekend Fossiel voorkomen: Mioceen tot Pleistoceen
Wolharige neushoorn (Coelodonta antiquitatis)
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Onderklasse: Theria Infraklasse: Eutheria (Placentadieren) Orde: Perissodactyla (Onevenhoevigen) Familie: Rhinocerotidae (Neushoorns)
Geslacht
Coelodonta Bronn, 1831
Typesoort
Coelodonta antiquitatis (Wolharige neushoorn)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Coelodonta op Wikispecies
Portaal    Biologie Zoogdieren

Coelodonta^[1][2] (/koʊiloʊdɒntə/, van het Griekse κοιλία, koilía en οδούς, odoús, 'holle tand', verwijzend naar de diepe groeven van hun kiezen) is een geslacht van uitgestorven neushoorns dat leefde in Eurazië van circa 3,7 miljoen tot 10.000 jaar geleden leefde van het Mioceen tot het Pleistoceen. Het is vooral bekend van de typesoort, de wolharige neushoorn (Coelodonta antiquitatis), die tijdens het Pleistoceen door heel Noord-Eurazië verspreidde. De vroegst bekende soort Coelodonta thibetana leefde in Tibet tijdens het Plioceen, en het geslacht verspreidde zich tijdens het Pleistoceen naar de rest van Eurazië.

Leefwijze

Deze herbivore grazer voedde zich met toendragrassen en lage struiken.

Vondsten

Van dit dier werden resten gevonden in Europa en Azië.

Soorten

Volgens Deng et al. (2011) bestaat het geslacht uit de volgende soorten:

• Coelodonta antiquitatis (Blumenbach 1799)
• Coelodonta nihowanensis Chow 1978
• Coelodonta thibetana Deng et al. 2011
• Coelodonta tologoijensis Beliajeva 1966

Fylogenie

De auteurs van de beschrijving van de soort C. thibetana (Deng et al., 2011) stelden een cladogram voor om hun positie fylogenetisch te plaatsen ten opzichte van andere leden van Rhinocerotidae, met behulp van de vijf bestaande neushoornsoorten en dertien uitgestorven soorten. Ze ontdekten dat Coelodonta het zustertaxon was van de soort Stephanorhinus hemitoechus. Een studie uit 2019 op basis van een 1,78 miljoen jaar oude Stephanorhinus sp. dentaal proteoom uit Georgië suggereerde de parafylie van Stephanorhinus. Latere DNA-onderzoeken hebben aangetoond dat de wolharige neushoorn nauw verwant is aan de neushoorn van Merck (Stephanorhinus kirchbergensis), met een geschatte divergentie van 5,5 miljoen jaar geleden. Deze twee soorten zijn op hun beurt het nauwst verwant aan de Sumatraanse neushoorn (Dicerorhinus sumatrensis) onder de levende neushoorn.

Cladogram naar Liu et al, 2021:

Ronzotherium Lartetotherium Ceratotherium simum (Breedlipneushoorn) Diceros bicornis (Puntlipneushoorn) Dicerorhinus sumatrensis (Sumatraanse neushoorn) Rhinoceros Rhinoceros sondaicus (Javaanse neushoorn) Rhinoceros unicornis (Indische neushoorn) Dihoplus megarhinus 'Dihoplus' kirchbergensis Dihoplus pikermiensis Dihoplus ringstroemi Stephanorhinus etruscus (Etruskische neushoorn) Stephanorhinus hundsheimensis Stephanorhinus hemitoechus Coelodonta Coelodonta thibetana Coelodonta nihowanensis Coelodonta tologoijensis Coelodonta antiquitatis (Wolharige neushoorn)

Literatuur

• Deng, T., Wang, X., Fortelius, M., Li, Q., Wang, Y., Tseng, Z.J., Takeuchi, G.T., Saylor, J.E., Säilä, L.K. & Xie, G. (2011). Out of Tibet: Pliocene Woolly Rhino Suggests High-Plateau Origin of Ice Age Megaherbivores. Science 333 (6047): 1285-1288. DOI: 10.1126/science.1206594.

Noten

1. Coelodonta (woolly rhino). www.prehistoric-wildlife.com. Gearchiveerd op 12 januari 2023. Geraadpleegd op 17-01-2023.
2. Fossilworks: Coelodonta. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 17-01-2023.

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Coelodonta op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• Paleobiology Database