Dipteryx
| Dipteryx | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
| Dipteryx alata | |||||||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| geslacht | |||||||||||||||||||||
| Dipteryx Schreb. (1791) | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Baru-vruchten (D. alata) | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Tonka-bonen (D. odorata) | |||||||||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||||||||
Dipteryx op  Wikispecies
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Dipteryx is een geslacht van bomen en struiken uit de vlinderbloemenfamilie.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Dipteryx-soorten kunnen worden onderscheiden van andere leden uit de geslachtengroep Dipterygeae door hun asymmetrische samengestelde bladeren, een steenvrucht met een leerachtige schil en een asymmetrische navel.[1]
Toepassingen
[bewerken | brontekst bewerken]Het zijn grote bomen in het tropisch regenwoud. Enkele soorten worden gekweekt:
- D. odorata wordt geteeld voor zijn geurige zaden: de tonkaboon.
- De vruchten van D. alata worden gebruikt voor menselijke en dierlijke consumptie (veevoer). Deze soort is de enige van dit geslacht die groeit in de droge cerrado in westelijk Brazilië.
- Enkele soorten - met name D. oleifera (Almendro) - worden gekweekt voor het hout.[2][3] Het hout van diverse Dipteryx- en Taralea-soorten wordt Cumaru genoemd.[4]
Soorten
[bewerken | brontekst bewerken]De taxonomische indeling is aan veranderingen onderhevig geweest. De volgende soorten werden anno 2020 tot het geslacht gerekend:
- D. alata Vogel (synoniem: D. pteropus en D. pterota) — Baru
- D. charapilla (J.F.Macbr.) Ducke — Deze soort was in 1989 tot synoniem verklaard van D. rosea, maar wordt inmiddels weer als een aparte soort beschouwd.
- D. ferrea (Ducke) Ducke — Deze soort was in 1989 tot synonym verklaard van D. micrantha, maar wordt inmiddels weer als een aparte soort beschouwd.
- D. lacunifera Ducke
- D. magnifica (Ducke) Ducke
- D. micrantha Harms
- D. odorata (Aubl.) Willd. (synoniem: D. tetraphylla Spruce ex Benth.)[5]
- D. oleifera Benth. (synoniem: D. panamensis (Pittier) Record & Mell) — Almendro
- D. polyphylla (Huber) Ducke
- D. punctata (S.F.Blake) Amshoff (synoniem: D. trifoliolata)
- D. rosea Spruce ex Benth.
Soorten die voorheen tot dit geslacht gerekend werden, maar in 1989 zijn afgesplitst en ondergebracht in het geslacht Taralea:
- D. applanata, D. oppositifolia en D. speciosa (Ducke) zijn hernoemd tot T. oppositifolia.
- D. cordata en D. rigida zijn hernoemd tot T. cordata.
- D. crassifolia is hernoemd tot T. crassifolia.
- D. nudipes is in 1989 hernoemd tot Taralea oppositifolia, en in 2010 opnieuw hernoemd tot T. nudipes.
- D. phaeophylla is hernoemd tot T. phaeophylla.
- D. reticulata is hernoemd tot T. reticulata.
Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Dipteryx op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ (en) Gonçalves Leite, V, Freitas Mansano, V, Pádua Teixeira, S (11 juni 2020). Floral ontogeny in Dipterygeae (Fabaceae) reveals new insights into one of the earliest branching tribes in papilionoid legumes. Botanical Journal of the Linnean Society 2014 (174:4): 529–550. DOI:10.1111/boj.12158.
- ↑ (en) Melissa Petruzzello, Almendro - Tree. Encyclopaedia Britannica. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
- ↑ (en) Stella Fließwasser, Dipteryx oleifera Factsheet (pdf). Bundesambt für Naturschutz (8 oktober 2014). Gearchiveerd op 31 oktober 2020. Geraadpleegd op 11 juni 2020.
- ↑ Houtinfo: Cumaru. Gearchiveerd op 28 maart 2023.
- ↑ De vrucht van deze boom is de Tonkaboon.