Halil Gür

Halil Gür
	Halil Gür
Algemene informatie
Geboren	1951
Geboorteplaats	Karakise, Turkije
Land	Turkije \| Nederland
Beroep	schrijver, dichter
Werk
Jaren actief	1982-heden
Genre	proza, poëzie, jeugdliteratuur
Stroming	migrantenliteratuur, magisch realisme
Bekende werken	Gekke Mustafa en andere verhalen (1984) ; Mijn dappere moeder (1986); Ik danste met engelen (2001) ; De babykamer (2012)
Uitgeverij	De Geus, Piramide, De Muze
	Dbnl-profiel
Portaal	Literatuur

Halil Gür (Karakise, 14 februari 1951) is een Turks-Nederlandse schrijver en dichter. Hij is de grondlegger van de migrantenliteratuur in Nederland. Zijn debuutbundel Gekke Mustafa en andere verhalen (1984) wordt beschouwd als een klassieker.

Biografie

Halil Gür werd geboren in Karakise, een dorp in de provincie Antakya, Turkije. Hij groeide op in Gaziantep als een van de negen kinderen van een plattelandsdokter. Na de middelbare school verhuisde hij naar Istanbul om architectuur te studeren, maar door geldgebrek moest hij zijn studie afbreken. Hij werkte vervolgens als gids voor toeristen, waardoor hij in aanraking kwam met de westerse wereld. In 1974 vertrok hij naar Nederland. Aanvankelijk was de bedoeling een tijdelijk verblijf, maar Gür besloot te blijven en belandde na het verlopen van zijn visum in het illegale arbeidsmilieu. Vier jaar later kreeg hij een verblijfsvergunning en vestigde hij zich in Amsterdam.

Naast allerlei baantjes begon Gür in zijn vrije tijd met schrijven. Zijn eerste verhaal verscheen in 1982 in de Volkskrant, waarna Geert Mak zijn teksten publiceerde in De Groene Amsterdammer. In 1984 debuteerde Gür met de verhalenbundel Gekke Mustafa en andere verhalen, waarin de thema's migratie, culturele identiteit en het leven tussen twee werelden centraal staan. In 1986 ontving hij de E. du Perronprijs voor zijn debuutbundel en niet veel later de Jenny Smelik-Kiggenprijs voor zijn eerste jeugdboek, Mijn dappere moeder (1986). Binnen korte tijd ontwikkelde hij zich tot fulltime schrijver, dichter, verteller en performer. Hij was daarmee de voorloper van een grote groep Nederlandse schrijvers uit niet-westerse culturen, zoals Kader Abdolah, Abdelkader Benali en Murat Işık.

Thematiek en stijl

Gürs vroege verhalen geven een genuanceerd beeld van migranten, die niet alleen slachtoffer zijn van uitsluiting door de Nederlandse samenleving, maar ook worstelen met traditionele verwachtingen uit hun herkomstlanden. Zo beschrijft hij hoe migranten gereduceerd worden tot anonieme arbeidskrachten, maar ook hoe culturele spanning tussen het moederland en het nieuwe thuisland kunnen leiden tot tragische gevolgen. In zijn latere werk, zoals De babykamer (2012), maakt realisme plaats voor magisch realisme, waarbij thema's als spirituele zoektocht en karma een centrale rol spelen.

Volgens hemzelf ligt de bron van Gürs schrijverschap in zijn kinderjaren: '"Als ik mijn leven wil begrijpen, moet ik teruggaan naar mijn verleden", leert een Turkse volkswijsheid. Want iemand die zijn verleden goed kent, kan zijn huidige leven beter begrijpen', aldus Gür. Zijn jeugdjaren waren ook van invloed op zijn poëtisch werk. Gür groeide op in een omgeving waarin de orale traditie van de Turkse poëzie een belangrijke rol speelde. Al op jonge leeftijd raakte hij gefascineerd door de volksdichters (asiks) die met hun klaagliederen en poëzie het volk wisten te raken. Zijn poëtische stijl kenmerkt zich door emotionele eenvoud en directe taal. Hij beschrijft poëzie als 'de tong van het hart' en ziet schrijven als een vorm van zelftherapie. In zijn gedichten komen universele thema's aan bod, zoals angst, dood, liefde, geloof en vriendschap. Zijn poëzie is in dit opzicht vergeleken met het werk van Walt Whitman en Hans Lodeizen.

Prijzen

E. du Perronprijs voor Gekke Mustafa en andere verhalen (1984)
Jenny Smelik-IBBY-prijs voor Mijn dappere moeder (1986)
Halewijnprijs voor Een kind vliegt door de nacht (1990)
TÜRYAK Voorbeeldburgerprijs 2018 voor het 'overbruggen van verschillen tussen jong en oud en vergroten van de solidariteit tussen generaties' met zijn verhalen en poëzie

Bibliografie

Proza

Gekke Mustafa en andere verhalen (1984); E. du Perronprijs
Mijn dappere moeder (1986, herdruk met voorwoord van Thea Beckman); Jenny Smelik-IBBY-prijs
De hemel bleek grauw (1988)
Een kind vliegt door de nacht (1990); Halewijnprijs
Mijn grote oma (1993)
Een steen aan een draadje (1997)
Ik danste met engelen (2001)
De mooiste heimweeverhalen uit het Oosten (2009); verzamelbundel
De Babykamer - vijf magische reizen door het landschap van de ziel (2012)
Gekke Mustafa en andere verhalen (herdruk 2024); jubileumeditie
Een dokter in de bergen - verhalen over mijn vader (2025)

Poëzie

Wakker het vuur niet aan (1994)
Gevecht met spiegels (1998)
Stamppot voor iedereen (2007)
Derwisj ben ik, dansende Derwisj (2018)

Bloemlezingen

Het verlangen naar huis. De mooiste heimweeverhalen uit de wereldliteratuur (1995)
"FeestVerHalen", samengesteld door Jos van Hest/Saskia van der Valk Gottmer (1996)
De Nederlandse kinderliteratuur in 100 en enige verhalen" (2009); twee verhalen

Andere uitgaven

Moederdag
Schoolboek groep 8 "Ik weet wat ik lees", Jacob Dijkstra
Een handvol geld
Met gekleurde billen zou het leven gelukkiger zijn, 250 onvergetelijke gedichten (Avrobode)
Met het oog op morgen, samengesteld door John Jansen van Galen
Requiem voor de eerste generatie, samengesteld door Fouad Laroui
Dit ben ik. Nurdan helpt de duiven. Gür, Mehmet, Jos van Hest, Anne Frank Stichting/NLBC, 1994
Dit zijn wij. Interculturele leergang voor de bovenbouw van het basisonderwijs, Anne Frank Stichting/ABC/SKVA, 1990
'Kaya Can in Wonderland' in De Buiksloter breedbekkikker, en andere fantastische verhalen uit Amsterdam-Noord (2014)

Fotogalerij

Een jonge Gür in de Verenigde Staten
Gürs moeder, model voor het titelpersonage in Mijn dappere moeder (1986)
Familie Gür in Turkije
Familie Gür in Turkije
Persfoto voor het boek De hemel bleek grauw (1988)
Presentatie De mooiste heimweeverhalen uit het Oosten (2009)

Wikiquote heeft een of meer citaten van of over Halil Gür.

Zie de categorie Halil Gür van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Voetnoten

Beschouwingen

Goudsmit, Guido (1987). Meer dan Turks fruit en vijgen uit Izmir: migrantenschrijvers in Nederland hebben iets te vertellen. Elsevier 43(27): 76–77.
Scally, Dick de, Halil Gür. Lexicon van de jeugdliteratuur (Februari 1993).
Hermsen, Joris (1997). 'Poëzie is de tong van je hart' De poëzie van de Turks-Nederlandse schrijver Halil Gür. Tsjip/Letteren 7: 7–10.
(en) Dunphy, Graeme (2001). Migrant, Emigrant, Immigrant: Recent Developments in Turkish-Dutch Literature. Neophilologus 85: 1–23.
Bouaziz, Goran, Gekke Mustafa en andere verhalen. Pas Uit (7 december 2024).

Nieuwsbladen

""Toen heb ik besloten toch maar te blijven..."", Algemeen Dagblad, 28 november 1984. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
van Ree, Ada, "'Men vroeg àrbeidskrachten, men kreeg mènsen'", Het Parool, 8 december 1984. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
van Dijl, Frank, "Turkse schrijver Halil Gür over het bestaan als 'illegaal': 'Je bent een kale boom in een luxe tuin'", Het vrije volk, 22 december 1984. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Jungschleger, Ineke, ""Een sterke onzichtbare hand stuurde mij naar het Noorden." Het literaire debuut van de Turkse Nederlander Halil Gür", De Volkskrant, 4 januari 1985. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Laudy, Yvonne, "Ooit opgejaagde illegaal, nu halsoverkop succesvol auteur. Nieuwsgierige Halil raakt lezers in de ziel", De Telegraaf, 23 maart 1985. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Markesteijn, Casper, "Moeder, we hebben honger", Het vrije volk, 4 februari 1987. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Niewold, Selma, "Schrijver Halil Gür: 'Jeugdherinneringen zijn als een jas die je altijd aan hebt'", De waarheid, 5 februari 1987. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Boonstra, Bregje, "Een Turkse jeugd", NRC Handelsblad, 15 mei 1987. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Hielkema, Haro, "De pareltjes van Halil Gür. Turkse schrijver over de positieve kant van het migrantenleven", Trouw, 15 september 1988. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Kregting, Marc, "Halil Gür: elk verhaal een 'loden jas'. De donkere plekken van een zwerverschrijver", Amigoe, 28 december 1988. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Osté, Mariëlle, "'Ik ben 'n genadeloze spoorzoeker.' Halil Gür: 'De fiGüren van m'n verhalen zijn de produkten van de getto's die het Westen heeft gecreëerd'", Het vrije volk, 17 januari 1989. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
"'Kinderen, Europeanen liegen nooit!'", Trouw, 7 november 1990. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Niewold, Selma, "Europeanen liegen nooit, ze kunnen het niet", De Volkskrant, 12 januari 1990. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
Laudy, Yvonne, "Gastarbeider Halil Gür schreef vierde Nederlandse boek: "Amsterdam is als een baarmoeder voor mij"", De Telegraaf, 12 januari 1991. Geraadpleegd op 26 februari 2025.
de Vries, Sietse, "Turkse schrijver Halil Gür op Frysk Boekefeest: 'Met snoepjes en computerspelletjes voldoet Westerse moeder niet aan haar plicht'", Leeuwarder Courant, 1 maart 1991. Geraadpleegd op 26 februari 2025.