Huanhepterus
| Huanhepterus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Vroeg-Krijt | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Huanhepterus quingyangensis | |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Geslacht | |||||||||||||||
| Huanhepterus Dong, 1982 | |||||||||||||||
| Typesoort | |||||||||||||||
| Huanhepterus quingyangensis | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Huanhepterus is een geslacht van uitgestorven pterosauriërs, behorend tot de groep van de Pterodactyloidea, dat leefde tijdens het Vroeg-Krijt in het gebied van het huidige China.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]De soort is in 1982 benoemd door Dong Zhiming. De geslachtsnaam verwijst naar de rivier de Huanhe, (niet de grote Huanhe, de Gele Rivier maar een zijrivier van de Jinghe) en verbindt de naam daarvan met het gelatiniseerde Oudgrieks pteron, 'vleugel'. De soortaanduiding verwijst naar het district Qingyang, niet de prefectuur Qingyang.
Het holotype IVPP V.9070 is in mei 1978 gevonden in de Huachihuanheformatie van de Zhidangroep, een laag uit het Ordos-bassin die oorspronkelijk op zo'n 150 tot 145 miljoen jaar oud gedateerd werd, dus stammend uit de late Jura. Later werd dit herzien tot het Hauterivien, zo'n 130 miljoen jaar oud. Het fossiel kwam aan het licht toen een explosie in de steengroeve van de commune van Sanshilipu in de provincie Gansu een wervel blootlegde of althans de afdruk ervan want de botten zelf zijn verloren gegaan. Het bestaat uit de voorkant van een schedel en onderkaken, de vier achterste halswervels en de linkerkant van het lichaam. De rechterkant is door de ontploffing vernietigd op het dijbeen na. Van de arm ontbreken de drie kleinere vingers. De soort is slecht gedocumenteerd: Dong publiceerde slechts tekeningen van het postcraniaal skelet en een foto van de schedel. De afdruk van de schedel werd pas in het begin van de eenentwintigste eeuw volledig geprepareerd.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]De vleugelspanwijdte van Huanhepterus zou twee à tweeënhalve meter hebben bedragen. Mark Paul Witton schatte in 2008 het gewicht bij een vlucht van 242 centimeter op 5,82 kilogram.
Van de rechte snuit is 33 centimeter bewaard gebleven; hij is langgerekt, draagt vooraan vele kleine kromme kegelvormige tanden en bovenop een lage kam, die, vrij steil beginnend boven het zesde paar tanden, naar achteren in hoogte afneemt. De tanden zijn het grootst, 2,5 centimeter lang, rond het elfde paar; ze nemen iets in grootte af naar voren toe en vrij sterk naar achteren toe. Het achterste deel van de snuit is tandeloos. Er zijn er ongeveer 26 paar in de bovenkaken en 25 paar in de onderkaken. De halswervels zijn zeer langgerekt en de nek is anderhalf keer zo lang als de romp. De platycoele ruggenwervels zijn vooraan niet vergroeid in een notarium; de doornuitsteeksels zijn laag. Er zijn zeven in een sacrum vergroeide bekkenwervels en de staart is vermoedelijk kort: slechts twee wervels zijn bewaard. Het borstbeen is plat, dun en mist een kiel of cristospina. Het opperarmbeen is ongeveer 14,5 centimeter lang. Het eerste vingerkootje heeft een lengte van 36 centimeter. Beide dijbeenderen zijn bewaard en hebben een lengte van dertien centimeter. Het scheenbeen was langer en robuuster. De tenen zijn lang.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Huanhepterus werd door Dong in de Ctenochasmatidae geplaatst, waarbij hij meteen wees op een gelijkenis op Gnathosaurus. Die was voor hem ook een reden de vondst in de Jura te dateren. David Unwin plaatste de soort in de Gnathosaurinae.
Een mogelijke positie van Huanhepterus in de evolutionaire stamboom toont het volgende kladogram, gevonden in een fylogenie uit 2014.
| Ctenochasmatidae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Levenswijze
[bewerken | brontekst bewerken]Voor Huanhepterus is een levenswijze verondersteld als filteraar, van kleine diertjes uit het water. Daarvoor zouden de vele kleine tanden gediend hebben; bij andere ctenochasmatiden zien we hieraan verdergaande aanpassingen. Het was kennelijk geen heel krachtige vlieger.
Literatuur
- Dong, Z., 1982, "On a new Pterosauria (Huanhepterus quingyangensis gen. et sp. nov.) from Ordos, China", Vertebrata PalAsiatica 20(2): 115-121