Irnsum

**Irnsum**
Jirnsum
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Leeuwarden
Coördinaten	53° 5′ NB, 5° 47′ OL
Algemeen
Oppervlakte	9,11 km²
- land	8,76 km²
- water	0,35 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	1.390 ; (153 inw./km²)
Woningvoorraad	606 woningen
Overig
Postcode	9011
Netnummer	0566
Woonplaatscode	2530
Belangrijke verkeersaders
Detailkaart
	Locatie in de voormalige gemeente Boornsterhem
Foto's
	De Mauritiuskerk
	Circusolifantje (1998) van Anne Woudwijk
Portaal	Nederland ; Friesland

Irnsum (officieel, Fries: Jirnsum) is een dorp in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. Het is gelegen ten noordoosten van Terhorne, ten noordwesten van Akkrum en ten westen van Grouw.

De dorpskern is gelegen aan de westoever van de rivier de Boorne, die als de Kromme Grouw verder loopt naar Grouw. Ten zuiden van Irnsum ligt het Prinses Margrietkanaal en ten westen ligt het Sneekermeer. In 2023 telde het dorp 1.390 inwoners.

Bij Irnsum staat een zendmast van 108 meter hoog. Het dorp deelt met Grouw het treinstation Grou-Jirnsum. Binnen het dorpsgebied van Irnsum ligt de buurtschap Abbengawier en een deel van de buurtschap Oude Schouw.

Geschiedenis

In de 8ste eeuw zou er bij of nabij Irnsum de Slag aan de Boorne hebben plaatsgevonden. Het gaat om een slag waarbij het leger van de Friese koning Poppo door de Frankische hofmeier Karel Martel werd verslagen.

Irnsum is in de vroege middeleeuwen ontstaan op een terp en bleef lang beperkt tot bebouwing rond de terp. Dit veranderde langzaam vanaf de 18e eeuw en vooral in de 20ste eeuw, toen het dorp uitbreidde in de richting van de Boorne. De oude terp, met daarop de kerk, werd Kerkeburen genoemd.

De eerste vermelding van Irnsum is voor zover bekend in 1399-1401, toen het dorp vermeld werd als Yrntzom. In 1404 werd de plaats vermeld als Irnsim, in 1448 als Yrensem, in 1460 als Yrnsym en in 1507 als Jirnsum. De plaatsnaam verwijst waarschijnlijk naar het feit dat de woonplaats (heem/um) was van de persoon Irin.

Tot de gemeentelijke herindeling in 1984 maakte Irnsum deel uit van de toenmalige gemeente Rauwerderhem, die toen opging in de gemeente Boornsterhem. Op 1 januari 2014 werd deze gemeente opgeheven, waarop Irnsum onderdeel werd van de gemeente Leeuwarden.

In 1989 werd door de gemeente Boornsterhem de officiële naam van de plaats gewijzigd in het Friestalige Jirnsum. In de gemeente Leeuwarden zijn de Nederlandse plaatsnamen de officiële, behalve voor de plaatsen die werden overgenomen van de opgeheven gemeente Boornsterhem, waarbij de officiële status van de Friestalige namen werd gehandhaafd.

Kerken

In het dorp staan meerdere kerkgebouwen, maar geen van deze kerken is nog in dienst als kerk. De oudste kerk is de Doopsgezinde 'Vermaning' uit 1684, wel sterk verbouwd in 1866. De kerk is een winkel annex expositieruimte.

De Hervormde kerk uit 1877 is in 2017 verbouwd tot een woonhuis. En in 2015 sloot ook de Mauritiuskerk, deze kerk is de jongste en dateert uit 1965 en verving een kerk uit 1865.

Onderwijs

Sinds 2013 zijn de basisscholen de Radboudschool en It Tredde Sté samengegaan in een brede school.

Sport, cultuur en recreatie

In 1931 werd de voetbalvereniging VV Irnsum opgericht. Verder is er een kaatsvereniging KV Irnsum, een muurkaatsvereniging De Wide Stege, een tennisvereniging TV Eernum, een volleybalclub Iverto en een gymnastiekvereniging Loci. In april vindt jaarlijks de Mûzelloop plaats, langs de Moezel. Sinds 2016 kent Irnsum het gemengde koor Mei MeKoar.

Aan de Boorne zijn diverse havens te vinden.

Cultuur

Jirnsumer kat (1992) van Aagje Pool
Jirnsummer katten ûnder dak (1994) van Zweitse van der Wal

Jabikspaad

De oostelijke route van het Jabikspaad, de Friese Camino de Santiago, gaat door Irnsum. Het Jabikspaad is 130 kilometer lang en loopt van Sint Jacobiparochie naar Hasselt. Tegenover de Mauritiuskerk aan de Rijksstraatweg staat het pelgrimsmonument 'De Jirnsumer Moeting' uit 2010.

In Irnsum komen de westelijke en oostelijke route van het Jabikspaad samen. Om dit te markeren is het pelgrimsmonument geplaatst. Van bovenaf lijkt het alsof twee wegen bij elkaar komen, die vervolgens als een bredere weg verdergaan. Dit pelgrimsmonument is gemetseld van middeleeuwse kloostermoppen uit Friese en Duitse kerken en kloosters, die door de in Irnsum geboren Loadewyk Damsma (1921-2010) zijn verzameld. Een informatiebord bij 'De Jirnsumer Moeting' vertelt de herkomst van iedere steen.

Bevolkingsontwikkeling

1990	1999	2002	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2011	2012	2018	2019	2021
1370	1368	1324	1307	1315	1278	1278	1299	1306	1293	1292	1365	1365	1360

Bekende (ex-)inwoners

Het gezin van schaatsster Atje Keulen-Deelstra (1938-2013) woonde een tijdlang in Irnsum.

Geboren in Irnsum

Schelto van Heemstra (1842-1911), politicus
Dirk Kraijer (1936-2007), psycholoog en pedagoog
Boukje Keulen (1963-), schaatsster en dochter van Atje Keulen-Deelstra

Openbaar vervoer

Lijn 28: Heerenveen - Nieuwebrug - Haskerdijken - Akkrum - Irnsum - Grouw - Idaard - Wirdum Rijksweg - Goutum - Leeuwarden v.v.
Lijn 95: Joure - Snikzwaag - Akmarijp - Terkaple - Goingarijp - Terhorne - Akkrum - Irnsum - Roordahuizum - Wytgaard - Goutum - Leeuwarden v.v.

Zie ook

Lijst van rijksmonumenten in Irnsum

Externe link

Dorpswebsite van Irnsum

Bronnen, noten en/of referenties

G. van Berkel & K. Samplonius (2018), Nederlandse plaatsnamen verklaard
Gildemacher, Karel F. (2007). Friese plaatsnamen: alle steden, dorpen en gehuchten. Leeuwarden, Friese Pers/Noordboek.
Frieslandwonderland.nl (Stichting Fryslâns Ferline); NoordBoek - Peter Karstkarel

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen

Zie de categorie Jirnsum van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1] Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen

[1]