Kansaignathus
Kansaignathus sogdianus is een vleesetende theropode dinosauriër, behorende tot de Maniraptora, die tijdens het late Krijt leefde in het gebied van het huidige Tadzjikistan.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]In de jaren zestig werden in het noorden van de Vallei van Fergana opgravingen gedaan door het Paleontologisch Instituut van Moskou. Bij Kansai werd een kaak gevonden van een kleine theropode.
In 2021 werd de typesoort Kansaignathus sogdianus benoemd en beschreven door Alexandr Olegowitsj Awerianow en Alexei Lopatin. De geslachtsnaam is een combinatie van Kansai en het Oudgrieks gnathos, "kaak". De soortaanduiding verwijst naar Sogdië, de naam in de oudheid van het ruimere gebied van de vondst.
Het holotype, PIN 2398/15, is gevonden in een laag van de Ialovachskformatie die dateert uit het Santonien en ruwweg vijfentachtig miljoen jaar oud is. Het bestaat uit een rechterdentarium van de onderkaak dat alle tanden verloren heeft. Afgezien van vogels is Kaisagnathus de enige dinosauriër die op grond van fossielen uit Tadzjikistan benoemd is.
In 2023 werd nieuw materiaal beschreven bestaande uit handkluwen, sacrale wervels en een derde middenvoetsbeen.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Kansaignathus is een vrij kleine soort. Het dentarium heeft een lengte van ongeveer twaalf centimeter. De lichaamslengte is geschat op twee meter.
Het rechterdentarium heeft twaalf tandposities. De kaak is vooraan naar boven gebogen. De bovenste horizontale rij foramina voor de aderkanalen gaat onder de negende tandkas vrij abrupt over in meer spleetvormige doorboringen.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Kansaignathus werd in 2021 binnen de Dromaeosauridae in de Velociraptorinae geplaatst, in een basale positie boven Deinonychus en onder Acheroraptor in de stamboom. Dit zou hem tot de oudste vertegenwoordiger van velociraptorinen in Azië maken. De verwantschap met Acheroraptor impliceert een verborgen ontwikkelingslijn van zo'n twintig miljoen jaar.
Het volgende kladogram toont de positie van Kansaignathus in de evolutionaire stamboom volgens de studie uit 2021.
| Velociraptorinae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Averianov, A.O. & Lopatin, A.V. 2021. "Новый хищный динозавр (Theropoda, Dromaeosauridae) из позднего мела Таджикистана". Доклады Российской Академии наук. Науки о Земле 499(1): 49–53
- Averianov, A.O. & Lopatin, A.V. 2023. "New data on Kansaignathus sogdianus, a dromaeosaurid theropod from the Upper Cretaceous of Tajikistan". Cretaceous Research: 105524