Lemiers

**Lemiers**
Lemieësj
Dorp in Nederland
	;
Situering
Provincie	Limburg
Gemeente	Vaals
Coördinaten	50° 47′ NB, 5° 59′ OL
Algemeen
Oppervlakte	2,47 km²
- land	2,47 km²
- water	0 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	780 ; (316 inw./km²)
Woningvoorraad	392 woningen
Overig
Woonplaatscode	1430
Foto's
	Kasteel van Lemiers
Portaal	Nederland

Lemiers (Limburgs: Lemieësj (ook wel geschreven als Lemiesch)) is een kerkdorpje, dat voor het grootste deel (Oud-Lemiers) in Nederland, gelegen is in de gemeente Vaals, in het zuiden van de Nederlandse provincie Limburg. Een klein gedeelte van Lemiers ligt op Duits grondgebied en behoort tot de stad Aken, het grenst aan het stadsdeel Laurensberg en het dorp Orsbach. De grens in Lemiers tussen Duitsland en Nederland wordt door de Selzerbeek (Senserbach) gevormd. Een bruggetje over de beek vormt de verbinding tussen de twee dorpsdelen in de twee landen. Het dorpje telt ruim 780 inwoners. Het deel van het dorp dat in Duitsland ligt is onderdeel van het Vaalser Hügelland in de Noord-Eifel.

Het dialect dat er gesproken wordt hoort tot de dialecten die men ook in Kerkrade, Vaals, Simpelveld, Bocholtz, Aken en Keulen spreekt, het is een Ripuarische variant.

Etymologie

De naam Lemiers kan afgeleid zijn van Limarias dat te maken heeft met het Latijnse limus, modder^[2]. Het eerste deel van de naam Lem- bestaat in de lokale Lemierser taal nog steeds in de vorm van het woord "leem". Dat aangeeft, dat er ten gevolge van regelmatige overstromingen van de Selzerbeek veel gemakkelijk winbare limburgse klei (Löss) voorkwam. Het is ook goed mogelijk dat de naam Lemiers afstamt van de oude Keltische benaming. De uitgang van de naam dus het stukje "iers" komt namelijk in de (Belgische) omgeving voor in de namen Verviers en Plombières.

Geschiedenis en oorsprong

Bekend zijn de opgegraven Romeinse villa's (Romeinse villa Lemiers). Bij Lemiers monden drie beken in de Selzerbeek uit. Ten oosten van het dorp is dat de Zieversbeek en aan de noordzijde bij Kasteel Lemiers is dat de Hermansbeek. Verder naar het noordoosten mondt ook de Harleserbeek uit in de Selzerbeek.

Het oudste deel van Lemiers wordt tegenwoordig aangeduid als Oud-Lemiers. In de vroege middeleeuwen lag Lemiers aan de verkeersader Tongeren-Maastricht-Aken. In 936 reisde de Duitse keizer Otto I na zijn kroning langs deze weg naar Maastricht. Omstreeks 1055 schonk graaf Katelo een hof in Lemiers aan de Mariakerk in Aken.

Na de aanleg van de weg van Maastricht naar Vaals (nu de N278) verschoof de kern van het dorp in westelijke richting. Vlak bij de weg werd in 1896 een nieuwe Sint-Catharina en Luciakerk gebouwd, een gebouw in neoromaanse stijl ontworpen door architect Jan Jorna.

Tussen 1922 en 1938 was er een halte van de tramlijn Maastricht - Vaals in Lemiers. De eerstvolgende halte op de lijn in het westen was de halte Mamelis, in het oosten was dat Vaals met station Vaals als eindpunt van de tramlijn.

Bezienswaardigheden

Kasteel Lemiers te Oud-Lemiers
Kasteelmolen, voormalige watermolen, onderdeel van de kasteelhoeve
Sint-Catharinakapel te Oud-Lemiers
Beschermd dorpsgezicht Oud-Lemiers
Sint-Catharina en Luciakerk, de parochiekerk van Lemiers, van 1895
Diverse huizen en een boerderij in vakwerk, 18e- en 19e-eeuws.

Zie ook

Lijst van rijksmonumenten in Lemiers

Natuur en landschap

Lemiers ligt in het Selzerbeekdal onderaan de voet van het Duitse deel van het Plateau van Bocholtz met ten oosten van Lemiers de Schneeberg die deel uitmaakt van dit plateau. De hoogte van Lemiers bedraagt ongeveer 160 meter. Met name langs Oud-Lemiers stroomt de Selzerbeek en er zijn verschillende zijbeken die bij Lemiers uitmonden, waaronder de Zieversbeek, de Claasvelderbeek, de Hermansbeek en de Harleserbeek.

Ook in Duitsland, ten noorden van de Selzerbeek, ligt een deel van Lemiers met onder meer de Lemierser Mühle, een watermolen op deze beek.

De rectoren en pastoors van Lemiers

Kerkelijk hoorde Lemiers tot het bisdom Luik, het aartsdiakonaat Haspengouw, het landdekenaat Maastricht en de parochie Vijlen. Lemiers had meestal wel de beschikking over een rector. Dit waren oorspronkelijk mislezers. Zij hadden de verplichting op bepaalde dagen de mis te lezen en moesten zorg dragen voor het onderhoud van de kapel. De lijst van rectoren van Lemiers:

1534 Bartholomeus Brede (pastoor van Vijlen).
1582 Leonardus ab Hoeven
±1595 Alexander de Lontze
1604 - 1634 Melchior Colin
1634 - 1640 Ulricus Loen (pastoor van Vijlen)
1640 - 1646 Alexander Meerchem
1646 - 1650 Theodorus Hoen
1650 - 1676? Joannes Schoonbroodt (pastoor van Holset)
1676? - 1719 Joannes Tilman Pangh
1724 Henrici (Hendriks)
1741 Hubertus Aubinet (pastoor van Holset)
? - 1772 Joan Hendrik Creis
1772 - ? Bernard Anton Jonen (vicaris te Aken)
1782 - 1785 J.W. Drouven (pastoor van Oirsbach)
1785 - ? Joan Minarts

Van 1801 tot 1880 had Lemiers geen rector en werden de diensten in de kapel door de pastoor van Vijlen verzorgd. Op 26 november 1879 werd het rectoraat Lemiers opgericht. De eerste rector van het nieuwe rectoraat werd A.G.H. Dols.

1880 - 1882 A.G.H. Dols
1882 - 1885 J.C. Schnabel
1885 - 1888 J.P. Nelissen
1888 - 1894 H.M.J. Willems
1894 - 1921 J.M. Dohmen (onder deze rector werd de nieuwe kerk gebouwd)
1921 - 1926 W. Habbig
1926 - 1934 H.H. Jongen
1934 - 1935 J.H.M. Pamaekers
1935 - 1936 S.H. Schneiders

In 1936 wordt Lemiers van rectoraat verheven tot parochie en staat vanaf dan onder leiding van een pastoor.

1936 - 1955 J.H. Pelzer
1955 - 1962 L. van den Dungen
1962 - 1966 P.W.J. van Amstel
1966 - 1969 J.H. Meessen
1969 - 1971 J.H. Smeets
1971 - 1989 H.G.M. Peters
1989 - 1991 P.H.J. Houben
1991 - 1997 J.H.L.M. Haffmans
1997 - 1999 J.J.M. van der Ven
1999 - 2003 H.W.M. Reynen
2003 - B.H.W Heggen

Rijksmonumenten

Lijst van rijksmonumenten in Lemiers

Geboren in Lemiers

Ronald Waterreus, voetbalkeeper

Overleden in Lemiers

Leonard de Gou (1916-2000), burgemeester

Nabijgelegen kernen

Mamelis, Vijlen, Holset, Vaals, Orsbach

In de omgeving van Lemiers liggen nog de buurtschappen Oud-Lemiers en Harles.

Literatuur

H. Jongen - Bijdragen tot de kerkgeschiedenis van Lemiers (1930)
A. van Berkum - Het zaalkerkje van Oud-Lemiers in Publications de la Societe Historique et Archeologique dans le Limbourg (1975).
J.F. van Agt - De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst, Zuid Limburg, Vaals, Wittem en Slenaken (1983).
J. Simonis - Zielzorgers in het Bisdom Roermond 1840-2000 (2001).

Harleserbeek bij de Oude Trichterweg
Wegkruis aan de Rijksweg

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen
↑ DBNL, Taalgrensvorming in Zuid-Limburg · dbnl. DBNL. Gearchiveerd op 29 november 2020. Geraadpleegd op 3 januari 2021.

Zie de categorie Lemiers van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[CBS_Kerncijfers_wijken_en_buurten_2023-1] Tabel: Bevolking; maandcijfers per gemeente en overige regionale indelingen, 1 januari 2023, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen

[2] DBNL, Taalgrensvorming in Zuid-Limburg · dbnl. DBNL. Gearchiveerd op 29 november 2020. Geraadpleegd op 3 januari 2021.

[1]

[2]