Snelheidsrecord voor railvoertuigen

Deze tabel geeft een overzicht van de voornaamste snelheidsrecords voor railvoertuigen. Hierbij dient in het oog gehouden te worden dat deze records vaak zijn gevestigd met voor die recordpoging gemodificeerd spoorwegmaterieel, dus niet met het materieel zoals dat in de normale dienst werd gebruikt. Bij oudere records is niet altijd sluitend bewijs van de bereikte snelheid voorhanden. In dit overzicht zijn alleen records vermeld die op conventionele spoorwegen zijn gevestigd, dus geen magneetzweeftreinen of luchtkussenvoertuig op een vaste baan zoals de Aérotrain).

Snelheid	Datum/jaar	Lijn	Land	Materieel	Voortbeweging	Gemodificeerd	Afbeelding	Opmerking
48 km/h	1830	Liverpool and Manchester Railway	Verenigd Koninkrijk	Stephenson's Rocket	Stoom	Nee
56 km/h (35 mph}	1830	Liverpool and Manchester Railway	Verenigd Koninkrijk	Een locomotief van George Stephenson	Stoom	Nee		[1]
164 km/h (102 mph)	1904	Great Western Railway	Verenigd Koninkrijk	GWR 3440 City of Truro	Stoom	Nee		[2][3]
230 km/h	21-06-1931		Duitsland	Schienenzeppelin	Propeller/benzinemotor	Nee
205 km/h	17-02-1936		Duitsland	DRG klasse SVT 137	Diesel-elektrisch	Nee		[4]
202 km/h (126 mph)	03-07-1938	East Coast Main Line	Verenigd Koninkrijk	LNER A4 Mallard	Stoom	Nee		[5][6]
331 km/h	28-03-1955	Bordeaux-Hendaye, bij Morcenx	Frankrijk	CC 7107	Electrisch	Ja		[7][8]
331 km/h	29-03-1955	Bordeaux-Hendaye, bij Morcenx	Frankrijk	BB 9004	Electrisch	Ja		[7][9][10]
380 km/h	26-02-1981	LGV Sud-Est	Frankrijk	TGV Sud-Est	Electrisch	Ja		[11][12]
238 km/h	1-11-1987	East Coast Main Line	Verenigd Koninkrijk	British Rail Class 43	Diesel-elektrisch	Ja		[13]
407 km/h	1-5-1988	Spoorlijn Hannover - Würzburg	Duitsland	ICE-V	Electrisch	Niet bekend		[14]
357 km/h	02-09-2006	Spoorlijn Nürnberg - München	Duitsland	Siemens ES 64 U 4	Electrisch	Beperkt		[15]
574,8 km/h[16]	03-04-2007	Spoorlijn Parijs - Straatsburg (LGV)	Frankrijk	TGV POS	Electrisch	Ja		[17]

Opgemerkt wordt dat dergelijke records zich veelal slechts na verloop van zeer geruime tijd lieten "vertalen" in hogere snelheden in de dagelijkse treindienst. Bij recordpogingen werden niet zelden zowel de bovenbouw als de tractievoertuigen beschadigd. Dienstsnelheden van 160 km/h werden eerst in de jaren '60 van de twintigste eeuw bereikt (Mistral, tussen Parijs en Dijon). Voor hogere snelheden was de aanleg van een nieuwe spoorlijn (Shinkansen in Japan) dan wel omvangrijke ombouw van bestaande lijnen noodzakelijk; hiermee waren maximum snelheden tot 200 km/h mogelijk. De aanleg van hogesnelheidslijnen maakte een verdere versnelling mogelijk: op de hogesnelheidslijn Milaan-Bologna 300 km/h, op Franse hogesnelheidslijnen tot 320 km/h, op de Hogesnelheidslijn Peking-Shanghai 350 km/h. Uiteraard is de tijdwinst die met een (verdere) snelheidsverhoging bereikt wordt evenredig met de afstand waarover die hogere snelheid zonder tussenstops kan worden aangehouden. De feitelijke gemiddelde snelheid tussen twee specifieke bestemmingen is mede afhankelijk van aantal en duur van tussenstops, en van aansluitingen van het "klassieke" net op de hogesnelheidslijn.^[18]

Noten

1. Door de actrice Fanny Kemble, die meereed met Stephenson, geschatte snelheid, in een brief gedateerd 26 augustus 1830, geciteerd in Pike, p. 58
2. Er is enige twijfel of deze snelheid bereikt is, maar 100 mijl per uur wordt wel waarschijnlijk geacht.
3. Allen, p. 13-14
4. Eerste dieseltrein sneller dan 200 km/h.
5. Het record werd gevestigd op een licht dalend traject. Na deze rit was de locomotief beschadigd, maar hij kon in enkele dagen gerepareerd worden. Dit record voor stoomlocomotieven is sedertdien niet gebroken.
6. Allen, p. 44-46
7. Allen, p. 73-77
8. Zie SNCF CC 7100 voor details omtrent dit type locomotief.
9. Na het vestigen van het record bleken het materieel en de rails beschadigd te zijn.
10. Dat beide lcomotieven exact dezelfde snelheid bereikten deed later het (onbevestigde) vermoeden ontstaan dat de Franse overheid beide constructeurs (Althom van de CC 7107 en Jeumont-Schneider van de BB 9004) wilde ontzien.
11. Gonnard, p. 108-116
12. Treinstel ingekort tot 2 motorwagens en 5 tussenrijtuigen; grotere wielen gemonteerd; spanning op bovenleiding verhoogd tot 29 kW.
13. Dit is het record voor diesel-elektrische treinstellen (per maart 2021). De commerciële aanduiding van dit type was Intercity 125.
14. Dit was het prototype van het eerste type Duitse hogesnelheidstrein, in serie gebouwd als Baureihe 401.
15. Dit is het record voor locomotieven (per april 2021). Volgens de opgave van Siemens waren slechts kleine modificaties aangebracht, zoals het verwijderen van de ruitenwissers en de sneeuwploegen.
16. Dit komt overeen met 150 m/sec: de naam van het project was V150.
17. Treinstel ingekort tot 2 motorwagens en 3 tussenrijtuigen; grotere wielen gemonteerd;spanning op bovenleiding verhoogd tot 31 kW.
18. Treinen op de HSL-Zuid hebben tussen Amsterdam Centraal en Brussel-Zuid, met stops te Schiphol Airport, Rotterdam en Antwerpen, een gemiddelde snelheid van 116 km/u, hoewel de maximumsnelheid 300 km/u bedraagt.

Literatuur

• Richard Pike, Railway adventures and anecdotes, Nottingham, 1888, te downloaden op Project Gutenberg, nr. 31395
• G. Freeman Allen, The fastest trains in the world, Shepperton, Ian Allan Ltd., 1978, ISBN 0 7110 0889 2
• Mario-Rémi Gonnard, Prodigeux TGV!, Grenoble, Presses et Editions Ferroviaires, 1981