Tofersen
| tofersen | ||||
|---|---|---|---|---|
| Gebruik | ||||
| Merknamen | Qalsody | |||
| Indicaties | ALS | |||
| Databanken | ||||
| CAS-nummer | 2088232-70-4 | |||
| DrugBank | DB14782 | |||
| Chemische gegevens | ||||
| Molecuulformule | ||||
| Molmassa | 7127.85 g·mol−1 g/mol | |||
| ||||
Tofersen, verkocht onder de merknaam Qalsody, is een medicijn dat wordt gebruikt voor de behandeling van amyotrofische laterale sclerose (ALS).[1]
Werking
[bewerken | brontekst bewerken]Tofersen is een antisense oligonucleotide dat zich richt op de productie van superoxidedismutase 1 (SOD1), een enzym waarvan de gemuteerde vorm vaak wordt geassocieerd met ALS. De behandeling met het medicijn is curatief.
Doelgroep
[bewerken | brontekst bewerken]Tofersen is bedoeld voor de behandeling van mensen met amyotrofische laterale sclerose (ALS), geassocieerd met een mutatie in het superoxide dismutase 1 gen (SOD1-ALS).[1] Slechts ongeveer 1-2% van de ALS-gevallen die jaarlijks worden gediagnosticeerd, hebben de specifieke SOD1-mutatie waartegen het medicijn gericht is.[2]
Behandeling
[bewerken | brontekst bewerken]100 mg tofersen wordt driemaal tweewekelijks en daarna maandelijks toegediend met een intrathecale injectie in het ruggenmerg. De meest voorkomende bijwerkingen zijn vermoeidheid, artralgie (gewrichtspijn), verhoogde cerebrospinale hersen- en ruggenmergvloeistof witte bloedcellen, en myalgie (spierpijn).[1][3]
Studies zoeken nieuwe manieren voor toediening van het medicijn, bijvoorbeeld via een eenmalige injectie.
Ontwikkeling
[bewerken | brontekst bewerken]Tofersen is ontwikkeld door Ionis Pharmaceuticals en is in licentie gegeven aan en mede ontwikkeld door Biogen.[4][5]
De effectiviteit van tofersen werd geëvalueerd in een 28 weken durende, gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde klinische studie bij 147 deelnemers met zwakte die kan worden toegeschreven aan amyotrofische laterale sclerose en een door een centraal laboratorium bevestigde superoxide dismutase 1 (SOD-1) mutatie.[1] In de studie werden 108 deelnemers in een 2:1 ratio willekeurig toegewezen voor behandeling met tofersen 100 mg (n = 72) of placebo (n = 36) gedurende 24 weken (drie oplaaddoses gevolgd door vijf onderhoudsdoses).[1] De deelnemers waren ongeveer 43% vrouw; 57% man; 64% blank; en 8% Aziatisch.[1] De gemiddelde leeftijd was 49,8 jaar (tussen 23 en 78 jaar).[1]
In september 2022 publiceerde het vakblad The New England Journal of Medicine de resultaten van de klinische studie. Tofersen zorgde ervoor dat de schade aan motorische zenuwcellen afnam en dat het ziekteverloop van ALS-patiënten stabiliseerde.[6]
Goedkeuring
[bewerken | brontekst bewerken]Verenigde Staten
[bewerken | brontekst bewerken]De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) verleende de aanvraag voor tofersen een versnelde goedkeuringsprocedure van 6 maanden, erkenning als weesgeneesmiddel en fast track-toewijzing. Het medicijn werd in april 2023 door de FDA goedgekeurd voor medisch gebruik in de Verenigde Staten. Minder dan 500 ALS-patiënten per jaar komen er in aanmerking voor het medicijn, dat naar verwachting meer dan $100.000 zal kosten voor een jaar behandeling.
Europa
[bewerken | brontekst bewerken]Bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) is een aanvraag sinds december 2022 lopende.[7]
België
[bewerken | brontekst bewerken]In januari 2023 heeft het Belgisch Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) het medicijn reeds toegelaten via de Compassionate Use-procedure. Hierdoor kunnen gemiddeld jaarlijks een vijftiental ALS-patiënten in België, gediagnosticeerd met de SOD1-mutatie, het medicijn gratis verkrijgen.[8]
Canada
[bewerken | brontekst bewerken]Anno 2023 heeft Biogen nog geen aanvraag voor goedkeuring ingediend bij het Canadese bureau Health Products and Food Branch (HPFB). Toch is het reeds beschikbaar voor SOD1-ALS-patiënten via het Special Access Program (SAP) van de Canadese overheidsdienst Health Canada.[9]
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Tofersen op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- ↑ a b c d e f g (en) FDA approves treatment of amyotrophic lateral sclerosis associated with a mutation in the SOD1 gene. U.S. Food and Drug Administration (FDA) (25 april 2023). Gearchiveerd op 25 april 2023.
- ↑ (en) (januari 2022). SOD1 mutations associated with amyotrophic lateral sclerosis analysis of variant severity. Scientific Reports 12 (1): 103. PMID 34996976. PMC 8742055. DOI: 10.1038/s41598-021-03891-8.
- ↑ (en) Qalsody- tofersen injection. DailyMed (25 april 2023). Gearchiveerd op 8 mei 2023.
- ↑ (en) Angus Liu, Biogen's antisense ALS drug shows promise in early clinical trial. FierceBiotech (1 mei 2019). Gearchiveerd op 2 februari 2023.
- ↑ (en) Biogen's ALS Drug Gets Partial Backing From FDA Panel. Bloomberg News (22 maart 2023).
- ↑ Hoop voor ALS-patiënten: nieuwe therapie doet schade aan motorische zenuwcellen afnemen, Het Laatste Nieuws (22 september 2022)
- ↑ Europees Geneesmiddelenbureau aanvaardt aanvraag handelsvergunning Tofersen voor behandeling zeldzame, genetische vorm van ALS, als.be (6 december 2022)
- ↑ ALS-medicijn tofersen wordt ter beschikking gesteld van bepaalde patiënten, Het Nieuwsblad (9 januari 2023)
- ↑ Qalsody (tofersen): FAQ, ALS Canada (3 mei 203)