Tweede Kamerverkiezingen 1977

Tweede Kamerverkiezingen 1977
Datum 25 mei 1977
Land Vlag van Nederland Nederland
Te verdelen zetels 150
Opkomst 88,00%
Resultaat
Grootste partij PvdA
Nieuwe kabinet Van Agt I
Vorige kabinet Den Uyl
Tweede Kamerverkiezingen 1977
Opvolging verkiezingen
← 1972     1981 →
Portaal  Portaalicoon   Politiek
Polygoonjournaal over de verkiezingscampagne
Verkiezingsposter van de PvdA

De Tweede Kamerverkiezingen 1977 waren verkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 25 mei 1977.

De verkiezingen werden gehouden als gevolg van de afloop van de zittingstermijn van de Tweede Kamer die gekozen was bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1972. Weliswaar had het kabinet-Den Uyl op 28 maart 1977 zijn ontslag ingediend na het aftreden van de bewindslieden van KVP en ARP op 22 maart 1977, maar dit had geen effect meer op de datum van de al in voorbereiding zijnde verkiezingen.

Deelnemende partijen

[bewerken | brontekst bewerken]

Aan deze verkiezingen namen de volgende partijen deel:

Lijst[1] Partij[2] Lijsttrekker Kieskringen
/18
1 C.D.A. Dries van Agt 18
2[3] Partij van de Arbeid Joop den Uyl 18
3 V.V.D. Hans Wiegel 18
4[3] P.P.R. Ria Beckers 18
5 Communistische Partij van Nederland Marcus Bakker / Henk Hoekstra / Fré Meis 18
6 D'66 Jan Terlouw 18
7 DS'70 Willem Drees jr. 18
8[4] Staatkundig Gereformeerde Partij Hette Abma 18
9[5] Boeren-Partij Hendrik Koekoek 18
10[4] Gereformeerd Politiek Verbond Bart Verbrugh 18
11[3] P.S.P. Bram van der Lek 18
12[5] Rooms Katholieke Partij Nederland Klaas Beuker 18
13 D.A.C. Govert Nooteboom 18
14 Federatie Bejaardenpartijen Nederland J. van der Min 9[6]
14 Partij van de Belastingbetalers Henk Hofman 1[7]
15 Socialistiese Partij Remi Poppe 18
16 Nederlandse Volks-Unie Joop Glimmerveen 18
17 Verbond tegen Ambtelijke Willekeur Gertrui Blok 18
18 Europese Conservatieve Unie Fred Bekker 4[8]
18 blanco lijst Frans Jusia 1[9]
19 Kommunistiese Eenheidsbeweging (KENml) Wouter ter Braake 18
20[4] Reformatorische Politieke Federatie Jan Rietkerk 18
21 Nederlandse Middenstands Partij Johan Hendrik Borsboom 1[10]
22 blanco lijst A.J. Griek 1[9]

Uitslag

[bewerken | brontekst bewerken]

Opkomst en kiesdeler

[bewerken | brontekst bewerken]
1972 1977
# stemmen % # stemmen %
Kiesgerechtigden [11]8.916.947 [12]9.506.318
Niet opgekomen 1.471.660 16,50[13] 1.140.489 12,00[13]
Opkomst 7.445.287 83,50[13] 8.365.829 88,00[13]
Blanco/ongeldige stemmen 51.242 0,69[14] 48.217 0,58[14]
Geldige stemmen 7.394.045 99,31[14] 8.317.612 99,42[14]
Kiesdeler 49.293 0,67[15] 55.450 0,67[15]

Verkiezingsuitslag naar partij

[bewerken | brontekst bewerken]

De grote winnaar van deze verkiezingen was de PvdA, die tien zetels won, met de leuze "Kies de minister-president". Ook de VVD (van 22 naar 28 zetels) en D'66 (van zes naar acht) deden het goed. Het CDA, dat voor het eerst deelnam, behaalde één zetel winst ten opzichte van het gezamenlijke resultaat van ARP, CHU en KVP in 1972.

De winst van de PvdA ging ten koste van CPN, PPR en PSP, die respectievelijk vijf, vier en één zetel verloren. Ter rechterzijde verloren DS'70 (van zes naar één zetel) en Boerenpartij (van drie naar één). Het GPV verloor eveneens een zetel en de RKPN verdween uit de Kamer. De PPR kreeg haar derde zetel dankzij een lijstverbinding met de PvdA.

Alleen de SGP bleef, met drie zetels, gelijk in zeteltal.

Partij[2] 1972 1977 verschil
# stemmen %[15] zetels # stemmen %[15] zetels % zetels
Partij van de Arbeid 2.021.454 27,34 43 2.813.793 33,83 53 +6,49 +10 
K.V.P.[16] 1.305.401 17,65 27
Anti-Revolutionaire Partij[16]    653.609   8,84 14
Christelijk-Historische Unie[16]    354.463   4,79  7
C.D.A.[16] - - - 2.652.278 31,89 49
subtotaal 2.313.473 31,28 48 2.652.278 31,89 49 +0,61 +1  
V.V.D. 1.068.375 14,45 22 1.492.689 17,95 28 +3,50 +6  
D'66    307.048   4,15  6    452.423   5,44  8 +1,29 +2  
Staatkundig Gereformeerde Partij    163.114   2,21  3    177.010   2,13  3  -0,08 0
Communistische Partij van Nederland    330.398   4,47  7    143.481   1,73  2  -2,74 -5 
P.P.R.    354.829   4,80  7    140.910   1,69  3  -3,11 -4 
Gereformeerd Politiek Verbond    131.236   1,77  2      79.421   0,95  1  -0,82 -1 
P.S.P.    111.262   1,50  2      77.972   0,94  1  -0,56 -1 
Boeren-Partij    143.239   1,94  3      69.914   0,84  1  -1,10 -2 
DS'70    304.714   4,12  6      59.487   0,72  1  -3,40 -5 
Reformatorische Politieke Federatie - - -      53.220   0,64  0 +0,64 0
Nederlandse Volks-Unie - - -      33.434   0,40  0 +0,40 0
Rooms Katholieke Partij Nederland      67.658   0,92  1      33.227   0,40  0  -0,52 -1 
Socialistiese Partij - - -      24.420   0,29  0 +0,29 0
Federatie Bejaardenpartijen Nederland - - -       4.379   0,05  0 +0,05 0
Verbond tegen Ambtelijke Willekeur - - -       4.110   0,05  0 +0,05 0
Kommunistiese Eenheidsbeweging (KENml) - - -       2.649   0,03  0 +0,03 0
D.A.C. - - -       2.150   0,03  0 +0,03 0
Partij van de Belastingbetalers - - -          201   0,00  0 +0,00 0
Europese Conservatieve Unie - - -          197   0,00  0 +0,00 0
blanco lijst Jusia - - -           91   0,00  0 +0,00 0
Nederlandse Middenstands Partij      32.970   0,45  0           89   0,00  0  -0,45 0
blanco lijst Griek - - -           67   0,00  0 +0,00 0
overige partijen in 1972      44.275   0,60  0 - - -  -0,60 0
Totaal 7.394.045  100 150 8.317.612 100 150 0 0

Gekozen leden

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Samenstelling Tweede Kamer 1977-1981 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kabinetsformatie

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Kabinetsformatie Nederland 1977 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na een zeer langdurige formatie van 208 dagen, waarbij eerst werd gepoogd een tweede kabinet-Den Uyl te vormen, werd in december door CDA en VVD het kabinet-Van Agt I geformeerd. Hiermee zat de grootste partij PvdA niet in het kabinet.

Zetelverdeling & Regeringscoalitie
7 53 8 49 28 5
PvdA D66 77 | Kabinet-Van Agt I | CDA + VVD | 208/1362 d

Trivia

[bewerken | brontekst bewerken]
  • In de aanloop naar deze verkiezingen verscheen een politiek stripverhaal door Peter van Straaten, Bij ons in het dorp : een vrolijke geschiedenis voor jong en oud, uitgegeven ter gelegenheid van de verkiezingen van 1977, Amsterdam : Van Gennep, ISBN 90-6012-344-1. Het was een allegorie op de toenmalige politieke verhoudingen, met Joop den Uyl als verstrooide burgemeester, Dries van Agt als pastoor en tevens veldwachter en Hans Wiegel als vervelend buurjongetje die graag een steentje tegen de ruit van de burgemeester schoot.
  • De verkiezingsleus van de VVD was "Samen aan het werk". Het programma van het CDA had als titel "Niet bij brood alleen", een toespeling op een van de evangeliën, met als ondertitel "Samen verantwoordelijk".