Willem Johannes Leyds

Willem Johannes Leyds
Willem Leyds - door Jan Veth
Willem Leyds - door Jan Veth
Geboren 1 mei 1859
Magelang, Nederlands-Indië
Overleden 14 mei 1940
Den Haag, Nederland
Partner Louise Leyds-Roeff
2e Staatssecretaris van de Zuid-Afrikaansche Republiek
Aangetreden 10 januari 1889
Einde termijn 31 mei 1898
President Paul Kruger
Voorganger Willem Eduard Bok
Opvolger Francis William Reitz
Portaal  Portaalicoon   Politiek
Rede van Leyds ter gelegenheid van zijn 80e verjaardag, uitgezonden in Zuid-Afrika

Willem Johannes Leyds (Magelang, Nederlands-Indië, 1 mei 1859 - Den Haag, Nederland, 14 mei 1940) was een Nederlands advocaat en staatsman, die carrière maakte als procureur (1884-1889) en Staats-secretaris (1889-1898) van de Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal). Van 1898 tot 1902, tijdens de cruciale periode van de Tweede Boerenoorlog, was hij speciale gezant van de Republiek en Gevolmachtigd Minister in Brussel, geaccrediteerd bij verschillende Europese staten.

Biografie

[bewerken | brontekst bewerken]

Jeugd en studie

[bewerken | brontekst bewerken]

Leyds werd geboren in Magelang, Nederlands-Indië, als zoon van Nederlandse onderwijzers. Na het overlijden van zijn vader keerde Leyds op 6-jarige leeftijd met zijn familie terug naar Nederland. Hij studeerde rechten aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij uitblonk als een zeer begaafde student en cum laude afstudeerde.

Hierop werd hij door zijn docenten doorverwezen naar de president van Transvaal, Paul Kruger, die een overwinningstocht door Europa maakte na de Eerste Boerenoorlog en na het ontslag van Pieter Jorissen op zoek was naar een nieuwe staatsprocureur om de regering van zijn heroverde land te versterken. Na een persoonlijke ontmoeting met Kruger accepteerde Leyds het aanbod en vertrok hij met zijn vrouw Louise Leyds-Roeff naar Pretoria.

De Boerendelegatie in Europa. V.l.n.r. Andries Daniël Wynand Wolmarans, Willem Johannes Leyds, Abraham Fischer, Hendrik Pieter Nicolaas Muller en Cornelius Hermanus Wessels.

Zuid-Afrikaansche Republiek

[bewerken | brontekst bewerken]

Als staatsprocureur hield hij zich vooral bezig met de justitiële zaken van de republiek en de oprichting van de veelbelovende Nederlandsch-Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaatschappij. Leyds schopte het tot rechterhand van Kruger en werd in 1888 gepromoveerd tot Staats-secretaris van de bloeiende republiek. Vanwege een keelaandoening verbleef Leyds in 1896 een tijdlang in Europa voor een kuur, maar eenmaal terug in Pretoria trad hij vanwege zijn terugkerende gezondheidsklachten af als Staats-secretaris. Hij werd opgevolgd door Francis William Reitz en keerde terug naar Europa, waar hij in Brussel in dienst trad als gezant van de Zuid-Afrikaansche Republiek in Europa. Door zonder toestemming van de Nederlandse regering in staatsdienst van de Zuid-Afrikaansche Republiek te treden, verloor hij zijn Nederlanderschap. In 1905 herkreeg hij het Nederlanderschap. [1]

Europa

[bewerken | brontekst bewerken]

Toen de Tweede Boerenoorlog uitbrak diende hij als diplomaat en probeerde hij tevergeefs voor de Boerenzaak te strijden door naar steun van de continentale machten te vragen. Het Verdrag van Vereeniging betekende echter het einde van zijn Zuid-Afrikaanse carrière. In 1904 begeleidde hij nog het stoffelijk overschot van Paul Kruger naar Zuid-Afrika en trok hij zich terug in Den Haag, waar hij zich bezighield met de geschiedschrijving van de voormalige Zuid-Afrikaansche Republiek. Voor zijn inzet voor Zuid-Afrika ontving hij eredoctoraten van de Universiteit van Pretoria en de Universiteit van Stellenbosch.

Overlijden

[bewerken | brontekst bewerken]

Leyds overleed in 1940 in Den Haag.

Nalatenschap

[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Willem Johannes Leyds van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.