Xingxiulong
Xingxiulong chengi is een plantenetende saurischische dinosauriër, behorend tot de Sauropodomorpha, die tijdens het vroege Jura leefde in het gebied van het huidige China.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]In 2013 werden bij het dorp Sankeshu in het arrondissement Lufeng in de provincie Yunnan drie bij elkaar liggende skeletten van dinosauriërs gevonden.
In 2017 werd de typesoort Xingxiulong chengi benoemd en beschreven door Wang Yaming, You Hailu en Wang Tao. De geslachtsnaam combineert het Chinees xing xiu, 星座, "sterrenbeeld", met long, 龙, "draak". Het is een verwijzing naar de monumentale Xingxiubrug in Lufeng, gebouwd tijdens de Mingdynastie. De soortaanduiding eert wijlen de geoloog professor Cheng Zhengwu die de biostratigrafie van het vondstgebied heeft vastgelegd.
Het holotype, LFGT-D0002, is gevonden in de Shawanafzetting van de onderste Lufengformatie. Hoewel de datering onzeker is, komen de lagen in ieder geval uit het Onder-Jura. Het bestaat uit een skelet met schedel en onderkaken. Bewaard zijn gebleven: de achterkant van schedel en onderkaken, de atlas, de draaier, drie achterste halswervels, zeven achterste ruggenwervels, vier sacrale wervels van het heiligbeen, vijfendertig staarwervels, ribben, chevrons, het bekken en beide achterpoten. Het betreft een volwassen dier.
De beide andere skeletten zijn aangewezen als de paratypen. Het betreft de specimina LFGT-D0001, een skelet zonder schedel van een jong dier, en LFGT-D0003, een skelet met schedel van een volwassen dier, ongeveer even groot als het holotype. De paratypen vullen het holotype in verschillende skeletelementen aan. Zo bewaart LFGT-D0003 bijna de hele nek, de voorste rug, de schoudergordel en beide voorpoten. Bij elkaar is bijna het hele skelet bekend op de voorkant van de kop en de staartpunt na.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Grootte en onderscheidende kenmerken
[bewerken | brontekst bewerken]Xingxiulong heeft een geschatte lichaamslengte van vier à vijf meter en een heuphoogte van anderhalve meter.
De beschrijvers wisten enkele onderscheidende kenmerken vast te stellen. Sommige daarvan zijn autapomorfieën, unieke afgeleide eigenschappen. Bij de achterste ruggenwervels hebben de doornuitsteeksels een bovenuiteinde dat overdwars plaatvormig verbreed is. Het heiligbeen bestaat uit vier sacrale wervels waarbij de oorspronkelijke twee wervels vooraan een ruggenwervel en achteraan een staartwervel hebben "ingevangen". Het darmbeen heeft een sterk holle onderrand van het achterblad. Het hoofdlichaam van het schaambeen is hoog en beslaat ongeveer 40% van de verticale lengte. Bij de onderkant van het scheenbeen is achterste uitsteeksel naar bezijden smaller en langer dan het voorste uitsteeksel. Het vijfde middenvoetsbeen is sterk verbreed zodat de breedte overdwars 85% van de verticale lengte bedraagt.
Daarnaast is er een unieke combinatie van op zich niet unieke kenmerken. In de onderkaak steken zowel het surangulare als het angulare voor het zijvenster uit. Het schouderblad is robuust waarbij beide uiteinden sterk verbreed zijn. Op de bovenste achterrand van het sprongbeen bevindt zich een uitstulping in het midden.
Skelet
[bewerken | brontekst bewerken]
De kop is vermoedelijk vrij langwerpig. Het bovenkaaksbeen heeft geen horizontale zijrichel. Het draagt minstens elf tanden. Het traanbeen heeft een beenplaat aan de voorrand. Bij het postorbitale heeft de neergaande tak een lang raakvlak met de opgaande tak van het driestralige jukbeen. Die laatste tak maakt een hoek van 80° met de achterste tak. Bij het quadratojugale staan de opgaande en voorste tak bijna haaks op elkaar. Bij het quadratum steekt de binnenste gewrichtsknobbel dieper uit. Tussen de wandbeenderen en het supraoccipitale bevindt zich een groot centraal venster. De processus basipterygoidei zijn langwerpig en steken schuin naar beneden en bezijden uit onder een onderlinge hoek van 80° in plaats van kort te zijn met een evenwijdige oriëntatie.
Aan de achterkant van de onderkaak bevindt zich een schuin naar boven gericht beenplateau op de binnenzijde van het retroarticulair uitsteeksel.
De wervelkolom bestaat uit tien halswervels, veertien ruggenwervels, vier sacrale wervels en minstens vijfendertig staartwervels. De halswervels zijn relatief kort, altijd minder dan driemaal langer dan hoog. Van de vierde wervel af zijn ze gekield. De richels of laminae zijn in de nek niet sterk ontwikkeld. Niet alleen de voorste maar ook de achterste ruggenwervels hebben bovenaan verbrede doornuitsteeksels. De middelste ruggenwervels hebben een richel lopen tussen het voorste gewrichtsuitsteeksel en het zijuitsteeksel, een afgeleid kenmerk. De eerste sacrale wervel is niet versmolten met het heiligbeen maar heeft wel een sacrale rib die het darmbeen raakt. De vierde sacrale wervel heeft een rib die schuin naar achteren gericht is. Ook bij de sacrale wervels is het bovenuiteinde van de doornuitsteeksels overdwars verbreed. De staartbasis is robuust zoals bij de meeste basale sauropodomorfen.
Het schouderblad is in zijn geheel robuust waarbij de uiteinden nog eens extra verbreed zijn, het raakvlak met het ravenbeksbeen wat meer dan het bovenste. De schacht heeft een opvallende breedte die een vijfde bedraagt van de lengte.
Bij het opperarmbeen is de binnenhoek van de bovenrand slecht ontwikkeld. De ellepijp heeft 61% van de lengte van de bovenarm. De fosa radialis is ondiep, een basaal kenmerk. Het slanke spaakbeen heeft 54% van de lengte van de bovenarm.
Het achterblad van het darmbeen is rechthoekig afgeschuind in plaats van spits. De onderrand van het achterblad is hol in plaats van recht of bol zoals bij verwanten. De onderzijde van het aanhangsel voor het zitbeen is naar achteren verbreed. In vooraanzicht is de buitenrand van de schacht van het schaambeen hol.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Volgens een cladistische analyse bevindt Xingxiulong zich basaal in de Sauropodiformes, boven Yunnanosaurus en onder Anchisaurus evolutionaire stamboom, als een mogelijke zustersoort van Jingshanosaurus.
De basale positie is wat eigenaardig omdat Xingxiulong al eigenschappen lijkt te vertonen die deel uitmaken van de overgang van een tweevoetige naar een viervoetige gang. Weliswaar is de voorpoot nog kort, heeft de ellepijp geen vergroot voorste buitenste uitsteeksel aan de bovenkant en is het dijbeen nog krom zodat kennelijk normaliter op alleen de achterpoten gelopen werd maar er zijn ook aanpassingen aanwezig om een groot gewicht te dragen. Het heiligbeen heeft vier in plaats van drie wervels wat bij nog geen enkele sauropodomorf van zo'n basale positie eerder is aangetroffen. Het schaambeen is bovenaan hoog. Het dijbeen is overdwars verbreed. Het eerste middenvoetsbeen is zeer robuust en het grootste van de voet. Ook het vijfde middenvoetsbeen is fors en het schouderblad is zeer robuust. Dat laatste kan een aanpassing zijn om hoog met de armen te reiken naar takken maar kan ook gediend hebben om met een nog steeds gebogen gehouden voorpoot de krachten te weerstaan van het op de grond rusten. Indien de basale positie correct bepaald is, moeten deze kenmerken verworven zijn in een proces van convergente evolutie met meer afgeleide vormen.
Het volgende kladogram toont de positie van Xingxiulong in de evolutionaire stamboom.
| Massopoda |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Ya-Ming Wang, Hai-Lu You & Tao Wang, 2017, "A new basal sauropodiform dinosaur from the Lower Jurassic of Yunnan Province, China", Scientific Reports 7, Article number: 41881