Joan d’Espanhet

Joan d'Espanhet (1564 - 1637 o après) es un magistrat e alchimista, amic de François Viète[1]. Tanben, foguèt jutge dins de proceses de broishas en Bascoat.

Scèna de l'Inquisicion: broishs al lenhièr (1555, Derenburg, Alemanha)

Biografia

[modificar | Modificar lo còdi]

Filh d’un mètge ordinari de la vila de Bordèu e nascut a Sent Milion, sa maire èra veuse d’un jutge ordinari e filha d'un secretari del rei. Son paire sonhèt Enric de Borbon, alara rei de Navarra, a Pau.

En 1590, Jean d'Espanhet èra avocat a Bordèu. En 1592, foguèt fach conselhèr al Grand Conselh de París. En 1594, aculhiguèt amb son esposa la celèbra Marie de Gournay[2] alara qu'aquela s'anava al Castèl de Sent Miquèu de Montanha. La poèta li dediquèt un long autoretrach. Sa figura es evocada dins L’Ombre de la demoiselle de Gournay (1626).

Localizacion del Labord

En 1601, foguèt président à mortier del Parlament de Bordèu. En 1608, s'anèt a lo Cort de París, se dich a Bordèu que vendèt son ofici al senhor de Beaumond, per cent mila liuras, e que foguèt conselhièr d’Estat amb uèit cents escus de pension... En 1609, venguèt conselhièr d'Estat, participèt (brevament) amb Pèire de Lancre a las enquèstas per mascariá en Bascoat (Labord), lo rei l'enviant reglar un diferend entre presicaires franceses e espanhòls.

Jean d’Espagnet presidiguèt per dos còps la cambra de l’Edicte de Nerac (1605,1610) mas en decembre de 1611, daissèt sa carga de président à mortier, venduda a un conselhèr bordalés, Bavolièr. Pasmens auriá contunhat de se far pagar.

De 1609-12 a 1615, après la mòrt misteriosa de son predecessor, tornèt tener sèti a la Cambra de l'Edicta a Nerac, a títol onorific. Demandèt la preeminéncia sul president en exercici e l'obtenguèt. En 1621, comprèt la domora del curat de Sent Sulpici que transformèt en ostal ric.

Trabalh e òbras

[modificar | Modificar lo còdi]
Gravadura de l'ostal de d'Espanhèt carrièra dels Bahutièrs a Bordèu

Joan d'Espanhèt foguèt collectionaire d'obratges, mas tanben un restaurator. Joan d'Espanhèt es subretot conegut pels seus obratges esoterics,

  • En 1609, lo miralh dels alquimistas;
  • Arcanum Hermeticae philosophiae opus (L'òbra secrèta de la filosofia d'Ermès) (1616 ?, 1èra ed. 1623), e un tractat teoric, Enchiridion Physicae restitutae (La filosofia naturala restituida) (1623), marcat pel paracelsisme e lo neoplatonisme[3].

Faguèt una inscripcion latina per l'estatua d'Enric, qu'ornará lo pont Nòu[4] e una prefàcia del libre de De Lancre suls mascs.

Dins sos obratges ermetics, Joan d'Espanhèt afirma sa cresença dins l'imutabilitat dels quatre elements, la fixitat de las espècias organicas, l'existéncia dels atòms, la pluralitat dels monds (coma Giordano Bruno), l'esperit de l'univèrs e las signaturas de las causas inferioras. Escriguèt dins l' Enchiridion Physicae Restitutae, cap. CCXLI : «Aqueles que creson qu'aquela multitud gaireben inombrabla de coses celèsts que vesèm foguèt creada sonque en consideracion del glòb terrèstre e per l'utilitat dels seus abitants, coma se n'èran la tòca, me pareissián se far d'illusions», apondant mai luènh: «Quitament auriá mai de versemblança a creire que cada glòb es un mond particular.»[5]

Referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ Michel Serfati, Dominique Descotes :Mathématiciens français du XVIIe siècle: Descartes, Fermat, Pascal
  2. ↑ Thomas Willard : Jean D'Espagnet's the summary of physics restored
  3. ↑ (fr)Patrimoine des bibliothèques d'Aquitaine Bibliothèque de Bordeaux
  4. ↑ (fr)Les femmes poëtes au 16e siècle.
  5. ↑ (fr)Jean d'Espagnet La Philosophie Naturelle restituée

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]

Bibliografia

[modificar | Modificar lo còdi]

Òbras

[modificar | Modificar lo còdi]
  • L'Òbra Secreta de la Filosofia d'Ermès precedat de La Filosofia Naturala Restituida
  • Lo miralh dels alquimistas.
  • Bibliotheca chemica contracta ex delectu et emendatione Nathanis Albinei, Sumpt. J. A. et S. de Tournes (1673) ASIN: B001CH6Z9A

Estudis

[modificar | Modificar lo còdi]
  • (fr)Biographie universelle ancienne et moderne ..., par Joseph Fr. Michaud, Louis Gabriel Michaud, vol. 13 Paris Desplaces- 1855
  • (fr)Joseph Maxwell, Un Magistrat Hermétiste, Jean d'Espagnet, Président du Parlement de Bordeaux, discours, Bordeaux, Gounouilhou, 1896 brochure in-8, 32 pp., broché.