Pèir Berland

Armas de Pèir Berland

Pèir Berland (1377-1458) estó un prelat e òme politic occitan.

Origina e estudis

Pèir Berland neishut lo 15 de julhet de 1377^[1] quartèir de Sent Rafaèl, dens la comuna d'Avensan, en Medòc. Son ostau natau estut transformat après en capèra, e una placa explicativa - mès incomplèta e redigida en francés sonque - i es anueit apausada. Èra hilh de paisans aisats, exemptats de redevéncia ; sa mair èra sortida de Molís.

Ramon de Brujas, un tabelion, li ensenhèt dens sa joventut los rudiments dau saber, au quau èra predispausat Pèir Berland : una legenda conta qu'un prèste daus alentorns seré estat susprés de veire lo mainatge tralhar sau sòu de las frasas en latin. Es per aquò qu'a la mòrt dau pair, Pèir Berland se'n discut anar estudiar a Bordèu, e pershegut per daus estudis de teologia e de dreit canon de 1396 a 1399, a l'universitat de Tolosa.

Carrèira religiosa

L'arquevesque Francés Uguccione, ahurbit per l'intelligéncia de Pèir Berland, l'engatgèt coma secretari. Lo shegut en Itàlia on se morit l'arquevesque. Après un viatge a Jerusalèm, tornèt a Bordèu en 1413. Vengut lavetz curat de Boliac^[2], parròpia a laquau èran restacadas Larmont e Quinsac. En 1419, estut nomnat secretari dau capítol. Enfin, lo 31 de mai de 1430, en seguida de la mòrt de Dàvid de Montferrand, arquevesque de Bordèu, Pèir Berland estut elegit per lo remplaçar.

La legenda vòu que Pèir Berland augi hèit tot çon que podèva per portar ajuda a las victimas daus pilhatges menats per Rodrigue de Villandrado, e mei generaument se batut per ateunir los efèits de la praubetat e de la misèra en çò daus Bordalés.Los istorians Camile Julian e Enric Ribadiu an insistit sus aquesta dimension de "sent" dau pòble. Cada setmana, la tradicion nos ditz que distribuiva de las aumòinas aus tretze espitaus de Bordèu, que portèt au nombre de quatòrze^[3].

Carrèira politica

En 1431, se metut a s'implicar fòrtament dens la via politica : vingut lo permèir daus conselhèirs reiaus dens lo ducat d'Aquitània e estut promovut representent dau poder anglò-gascon a Bordèu. Reüssit tanben a convéncer los jurats de crear una universitat a Bordèu, dont l'institucion estut autorizada en 1441. En mei d'una universitat, Pèir Berland fondèt un collègi a Sent Rafaèl, destinat a acuelhir daus escolèirs praubes per de las estudas clericalas.

Lo contèxte estans aqueth de la Guèrra de Cent Ans, Pèir Berland discut resistar de cap a l'invasion francesa que menaçava Bordèu. Lo petit pòple èra alassat daus conflits, los borgés e los jurats negociavan la capitulacion ; Pèir Berland intervengut per trobar un compromís. Mès ren n'i hit, e Bordèu e l'Aquitània s'escaduren per capitular en 1453.

Mòrt

Pèir Berland, chamalhat per las novèras autoritats, envièt sa demission en julhet de 1456. Estut exilat prau senescaut de Guièna au collègi de Sent Rafaèl, mès una tradicion evòca tanben un encaujament a Cordoan, on lo far d'anueit n'èra pas encara bastit, sonqu'un eremitatge. Se morit lo 17 de genèir de 1458.

Estut entarrat dens la catedrala Sent Andriu. Dens son testament, n'aublidèt pas los praubes, los estudiants, tots los espitaus de Bordèu, las glèisas medoquinas e aqueras on avèva oficiat, sos successors, sos vailets, e ben-de-verai sa familha. Un pleitei en canonizacion s'avièt en 1462 mès n'escadut jamèi. Maugrat aquò, sa memòria es totjorn aunorada, e la tor-clochèir de la catedrala de Bordèu pòrta son nom^[4].

Nòtas

1. https://web.archive.org/web/20160305011205/http://www.mairie-avensan.fr/page-accueil/pdf/commune/42.pdf
2. Mei tard, hit restaurar la glèisa d'aquesta parròpia. Hit tanben plaçar bas-relèus dens la glèisa d'Avensan.
3. Hit bastir l'espitau Sent Pèir, pròishe de Sent Saurin, mès d'autas sorças diden qu'es a l'origina de la creacion de l'espitau Sent Andriu.
4. Estut bastida entre 1440 e 1500 sus l'iniciativa de Pèir Berland. L'estatua de Nòsta-Dama d'Aquitània, au cim, acarada au nòrd-oèst, gaiteré segond la tradicion, de cap a Sent Rafaèl.