କୟାଁ ଓଡ଼ିଶାର ଏକ ଜନଜାତି ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ । କୟାଁ ଜନଜାତିର ସଦସ୍ୟମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ମାଲକାନଗିରି ଜିଲ୍ଲାରେ ବସବାସ କରନ୍ତି । ଉଭୟ ସମତଳ ଚାଷ ଓ ପୋଡ଼ୁ ଚାଷ ଉପରେ ଏମାନେ ନିର୍ଭର କରନ୍ତି ।
ଏମାନଙ୍କ ନାୟକକୁ 'ପେଦ୍ଦା' କୁହନ୍ତି । ଏମାନଙ୍କ ଆଦିବାସୀ ପୂର୍ବପ୍ରଚଳିତ ପଞ୍ଚାୟତ ପ୍ରଥାରେ ଯେଉଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଏ ତାହା ସମସ୍ତେ ମାନିବାକୁ ବାଧ୍ୟ । ଗ୍ରାମର ଯେ କୌଣସି ଗଣ୍ଡଗୋଳର ସମାଧାନ ପଞ୍ଚାୟତଦ୍ୱାରା ହିଁ କରାଯାଏ । ଏହାଙ୍କ ସମାଜରେ ଅନ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତିର ବ୍ୟବହାରକୁ ଦୋଷ ବୋଲି ଧରାଯାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, କୌଣସି ଫଳ ଗଛ ଉପରେ ଥିଲା ଯାଏଁ ତାହା ବୃକ୍ଷର ମାଲିକଙ୍କ ଛଡ଼ା ଅନ୍ୟ କେହି ଛୁଇଁଲେ ଦଣ୍ଡନୀୟ, କିନ୍ତୁ ତାହା ଭୂଇଁରେ ପଡ଼ିଲେ ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାବେ ଧରାଯାଏ ।
କୟାଁ ପରିବାରରେ ବାଲ୍ୟ ଅବସ୍ଥାକୁ ସାତ ବିଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଏ-
କୟାଁମାନଙ୍କ ନାମକରଣ ବହୁ ସୀମିତ । ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ କୟାଁ ବସବାସରେ ଏକାଧିକ ଲୋକଙ୍କ ସମାନ ନାମ ଥିବା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ । ବିଶେଷ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ ଯେ କୟାଁମାନେ ପୁନର୍ଜନ୍ମରେ ବିଶ୍ୱାସ ରଖିଥିବାରୁ ନାତିମାନଙ୍କ ନାମକରଣ ଅଜାଙ୍କ ନାମରେ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
କୟାଁମାନଙ୍କ ବିଚାରରେ ଗାଈଙ୍କ ଦୁଧ କେବଳ ବାଛୁରୀ ପିଇବାପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ଏହା ବିଶେଷତଃ ଖରାଦିନରେ ପାଳନ କରାଯାଏ, ଯେତେବେଳେ ବାଛୁରୀମାନଙ୍କୁ ପାନୀୟ ନ ମିଳିଲେ ତାଙ୍କ ଜୀବଙ୍କୁ ସଙ୍କଟ ଥାଏ । ତେଣୁ ସେମାନେ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ ଗାଈମାନଙ୍କ କ୍ଷୀର ଦୁଁହନ୍ତି ନାହିଁ , କିନ୍ତୁ ବର୍ଷାଦିନରେ ଅଳ୍ପ ପରିମାଣରେ କ୍ଷୀର ଦୁଁହି ତହିଁରୁ ଦହି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି । କୟାଁ ସମାଜରେ ଯାହା ପାଖରେ ବେଶୀ ପରିମାଣରେ ଜମି ଓ ଗୋସମ୍ପଦ ରହିଛି ତାହାଙ୍କୁ ଧନୀ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ଓ ତାହାଙ୍କୁ ବିଶେଷ ସମ୍ମାନ ଦିଆଯାଇଥାଏ । କୌତୂହଳର ବିଷୟ ଯେ ସେମାନେ ବିନା ଗୋରୁଶାଳାରେ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ରଖିଥାନ୍ତି ।
କୟାଁମାନେ ଶିକାରପ୍ରିୟ । ବର୍ଷସାରା ସେମାନେ ଜଙ୍ଗଲି ପକ୍ଷୀ, ଠେକୁଆ, ଗୁଣ୍ଡୁଚି ମୂଷା ଓ ବଣୁଆ ମୂଷା ଶିକାର କରିଥାନ୍ତି । ଇଂରାଜୀ କାଲେଣ୍ଡରର ଏପ୍ରିଲ ଓ ମେ ମାସରେ ସେମାନେ 'ବିଜା ପାଣ୍ଡୁ' ନାମକ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ଗ୍ରାମର ପୁରୁଷମାନେ ବଣକୁ ଯାଇ ଶିକାର କରନ୍ତି ।
ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗଟି ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଆପଣ ଏହାକୁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ କରି ଉଇକିପିଡ଼ିଆକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିପାରିବେ । |