ਆਰ ਐਸ ਸੁਬਾਲਕਸ਼ਮੀ

ਆਰ ਐਸ ਸੁਬਾਲਕਸ਼ਮੀ
ਜਨਮ(1886-08-18)18 ਅਗਸਤ 1886
ਮੇਲਾਪੁਰ, ਮਦਰਾਸ
ਮੌਤਦਸੰਬਰ 20, 1969(1969-12-20) (ਉਮਰ 83)
ਮਦਰਾਸ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾਭਾਰਤੀ
ਨਾਗਰਿਕਤਾਭਾਰਤ
ਸਿੱਖਿਆਬੌਟਨੀ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ, ਮਦਰਾਸ
ਪੇਸ਼ਾਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ, ਸਿੱਖਿਆਵਿਦ, ਮਦਰਾਸ ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਮੈਂਬਰ, ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ
ਲਹਿਰਸਿੱਖਿਆ ਦੁਆਰਾ ਬਾਲ ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਦਾ ਪੁਨਰਵਾਸ
ਪੁਰਸਕਾਰKaiser-i-Hind award, Padma Shree award
ਵੈੱਬਸਾਈਟsites.google.com/site/sisterrssubbalakshmi/

ਸਿਸਟਰ ਆਰ ਐਸ ਸੁਬਾਲਕਸ਼ਮੀ (ਕਈ ਵਾਰ ਸੁਬੂਲਕਸ਼ਮੀ ਜਾਂ ਸੁਭਾਲਕਸ਼ਮੀ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) (18 ਅਗਸਤ 1886 – 20 ਦਸੰਬਰ 1969), ਭਾਰਤ  ਦੀ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਕ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਦੀ ਸੀ। 

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ

[ਸੋਧੋ]

ਸੁਬਾਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮਿਅਲਾਪੋਰੇ ਮਦਰਾਸ[1] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਵਿਜਾਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਆਰ ਵੀ ਸੁਬਰਾਮਨਿਆ ਆਯਰ (ਇੱਕ ਸਿਵਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ. ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ, ਆਰ ਵੀ ਸੁਬਰਾਮਨਿਆ ਸੀ ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਦੇ ਲੋਕ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸੀ) ਦੀ ਜੇਠੀ ਧੀ ਸੀ। [2] ਉਹ ਥੰਜਾਵੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਇੱਕ ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਤਾਮਿਲ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ। ਸੁਬਾਲਕਸ਼ਮੀ ਨੌ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਦੀ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਚੋਂ ਚਿੰਗਲੇਪੁਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਚੋਂ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਆਈ ਸੀ।[3] ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਿਵਾਜ ਮੁਤਾਬਿਕ ਛੋਟੀ ਉਮਰੇ ਹੀ ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਛੇਤੀ ਹੀ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[4]  ਅਪ੍ਰੈਲ 1911 ਵਿੱਚ ਉਹ ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਦੀ ਗਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਹਿੰਦੂ ਔਰਤ ਬਣ ਗਈ।[5] ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ, ਮਦਰਾਸ ਤੋਂ ਫਰਸਟ ਕਲਾਸ ਆਨਰਜ਼ ਨਾਲ ਕੀਤੀ।

ਕੰਮ

[ਸੋਧੋ]

1912 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਸੌਰਦਾ ਲੇਡੀਜ਼ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚੇਤਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਅਤੇ ਸਾਰਦਾ ਇਲਮ ਜਾਂ ਵਿਧਵਾ ਘਰ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਗ੍ਰਹਿਣੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਲਈ ਥਾਂ ਅਤੇ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1921 ਜਾਂ 1927 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਸਾਰਦਾ ਲੇਡੀਜ਼ ਯੂਨੀਅਨ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਅਧੀਨ ਸਾਰਦਾ ਵਿਦਿਆਲਿਆ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। 1922 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਲੇਡੀ ਵਿਲਿੰਗਡਨ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਸਕੂਲ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 1942 ਵਿੱਚ ਮਾਈਲਾਪੁਰ ਵਿਖੇ ਬਾਲਗ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕੂਲ, ਸ਼੍ਰੀਵਿਦਿਆ ਕਲਾਨੀਲਯਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਾਇਲਾਪੋਰ ਲੇਡੀਜ਼ ਕਲੱਬ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1956 ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆ ਮੰਦਰ ਸਕੂਲ, ਮਾਈਲਾਪੋਰ ਵਿੱਚ ਮਾਈਲਾਪੋਰ ਲੇਡੀਜ਼ ਕਲੱਬ ਸਕੂਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਬਣਾਈ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਇਹ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ 1954 ਵਿੱਚ ਤੰਬਰਮ ਦੇ ਨੇੜੇ ਮੈਡਮਬੱਕਮ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।

ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ

[ਸੋਧੋ]

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 1920 ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸੇਵਾ ਲਈ ਕੈਸਰ-ਏ-ਹਿੰਦ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ 1958 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।[6][7]

ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਜੀਵਨ

[ਸੋਧੋ]
R.S.Subbalakshmi early 1900s

ਜਦੋਂ ਉਹ ਲੇਡੀ ਵਿਲਿੰਗਡਨ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕਾਲਜ ਦੀ ਮੁੱਖ ਅਧਿਆਪਕਾ ਅਤੇ ਆਈਸ ਹਾਊਸ ਹੋਸਟਲ ਦੀ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਵਜੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਸੁਬਲਕਸ਼ਮੀ ਨੂੰ ਮਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਵਰਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਨੂੰ ਚਲਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸੁਬਾਲਕਸ਼ਮੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਵੀ, ਤਾਮਿਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰੁਚੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ, ਉਸ ਨੇ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਪਰਾਲੇ ਕੀਤੇ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸਥਾਪਿਤ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਮਹਿਲਾ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਪਹਿਲੀ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ, ਜਿਸ ਨੂੰ "ਅਖਿਲ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਕਾਨਫਰੰਸ ਆਨ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਰਿਫਾਰਮ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਫਰਗੂਸਨ ਕਾਲਜ, ਪੂਨਾ ਵਿਖੇ ਜਨਵਰੀ 1927 ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[8] ਸੁਬਾਲਕਸ਼ਮੀ ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਅਠਵੰਜਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਡੈਲੀਗੇਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।[9] ਉਸਨੇ 1930 ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਹੋਏ ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਰੋਕੂ ਐਕਟ ਦਾ ਡਟ ਕੇ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜੋਸ਼ੀ ਕਮੇਟੀ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਈ ਸੀ[10] ਉਸ ਨੇ 1930 ਵਿੱਚ ਪਾਸ ਕੀਤੇ ਗਏ "ਬਾਲ ਵਿਆਹ ਰੋਕੂ ਐਕਟ" ਦਾ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਜੋਸ਼ੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਲੜਕੀਆਂ ਦੀ ਵਿਆਹੁਤਾ ਉਮਰ ਨੂੰ ਚੌਦਾਂ ਅਤੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ 16 ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਣਾਇਆ। ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਇੰਡੀਅਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੇ ਐਨੀ ਬੇਸੈਂਟ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ 1952 ਤੋਂ 1956 ਤੱਕ ਮਦਰਾਸ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਨਾਮਜ਼ਦ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[11]

ਮੌਤ

[ਸੋਧੋ]

20 ਦਸੰਬਰ 1969 ਨੂੰ ਇੱਕ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[12]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ Felton, Monica. A Child Widow's Story. Katha. pp. 13, 14. ISBN 81-87649-91-7.
  2. ↑ The Who's who in Madras: ... A pictorial who's who of distinguished personages, princes, zemindars and noblemen in the Madras Presidency. Pearl Press. 1940. p. 247.
  3. ↑ Ramanathan, Malathi (1989). Sister R.S.Subbalakshmi,Social Reformer and Educationist. Bombay: Lok Vangmaya Griha. p. 11.
  4. ↑ Felton, Monica. A Child Widow's Story. Katha. p. 36. ISBN 81-87649-91-7.
  5. ↑ http://madrasmusings.com/Vol%2020%20No%2024/madras-first-hindu-woman-graduate.html
  6. ↑ Search, Padma Shri Awardee. "Padma Shri awardees list". Archived from the original on 31 ਜਨਵਰੀ 2009. Retrieved 23 April 2012. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  7. ↑ Padma Shri Awardees, Photos of. "Padma Shri Award photo". Government of India. Retrieved 26 April 2012.
  8. ↑ Ray, Aparna Basu, Bharati (2003). Women's struggle : a history of the All India Women's Conference, 1927–2002 (2nd ed.). New Delhi: Manohar. pp. 23, 213. ISBN 978-81-7304-476-2.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  9. ↑ Besant, Annie (2003). Theosophist Magazine January 1927 – March 1927. Kessinger Publishing. pp. 630–633.
  10. ↑ Rappaport, Helen (2001). Encyclopedia of women social reformers. Santa Barbara, Calif. [u.a.]: ABC-CLIO. pp. 652. ISBN 978-1-57607-101-4.
  11. ↑ Ramanathan, Malathi (1986). Sister Subbalakshmi Sister Subbalakshmi Ammal Birth Centenary Souvenir. Madras: Sarada Ladies Union.
  12. ↑ Rajagopalachari, C (1970). "Sahodari Subbalakshmi Sevai: Rajaji's Garland of Praise". Sister Subbalakshmi Ammal First Commemorative Souvenir (Madras Sarada Ladies Union).

ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ

[ਸੋਧੋ]
  • Narayanan, Vasudha (1999). "Brimming with Bhakti, Embodiments of Shakti: Devotees, Deities, Performers, Reformers, and Other Women of Power in the Hindu Tradition". In Sharma, Arvind; Young, Katherine K. (eds.). Feminism and World Religions. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-4024-7.