ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ

ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ
ਭਰਤਪੁਰ ਰਾਜ ਦਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਵਾਏ
ਭਾਰਤੇਂਦਰ (ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਜਾ)[1]
ਪ੍ਰਿਥਵੇਂਦਰ (ਧਰਤੀ ਦਾ ਰਾਜਾ)
ਜਿੱਤਾਂ ਦਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰ
ਮਹਾਰਾਜਾ ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਸਵੀਰ
ਭਰਤਪੁਰ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ
ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ1763–68
ਪੂਰਵ-ਅਧਿਕਾਰੀਮਹਾਰਾਜਾ ਸੂਰਜ ਮੱਲ
ਵਾਰਸਮਹਾਰਾਜਾ ਰਤਨ ਸਿੰਘ
ਸ਼ਾਹੀ ਘਰਾਣਾਸਿੰਨਵਰ ਰਾਜਵੰਸ਼
ਪਿਤਾਮਹਾਰਾਜਾ ਸੂਰਜ ਮੱਲ
ਮਾਤਾਰਾਣੀ ਗੌਰੀ [2][3]
ਧਰਮਹਿੰਦੂ ਧਰਮ

ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ (ਸ਼. 1763–1768) (ਹਿੰਦੀ: महाराजा जवाहर सिंह) ਭਰਤਪੁਰ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਇੱਕ ਜਾਟ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ। 1763 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਸੂਰਜ ਮੱਲ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਹ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬੈਠਾ।

ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ

[ਸੋਧੋ]

1757 ਵਿੱਚ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਅਬਦਾਲੀ ਦੇ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ, ਅਬਦਾਲੀ ਨੇ ਬੱਲਭਗੜ੍ਹ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਰਾਤ ਨੂੰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਭੱਜਣਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਅਬਦਾਲੀ ਦੀਆਂ ਤੋਪਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਬੰਬਾਰੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਬਦਾਲੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜਰਨੈਲ ਜਹਾਨ ਖਾਨ ਅਤੇ ਨਜੀਬ ਖਾਨ ਨੂੰ 20,000 ਜਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਟ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਮਥੁਰਾ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਜਾਦੂਨਾਥ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਰਾਠੇ ਉੱਤਰ ਤੋਂ ਭੱਜ ਗਏ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੀ ਮਰਾਠਾ ਸਿਪਾਹੀ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਮਥੁਰਾ ਲਈ ਨਹੀਂ ਲੜਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੈਸ਼ਨਵ ਧਰਮ ਅਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਸੀ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ "ਹਿੰਦੂਪਤ-ਪਦਸ਼ਾਹੀ" ਨੇ ਇਸਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕੋਈ ਫਰਜ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਪਰ ਜਾਟ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਦ੍ਰਿੜ ਸਨ। ਜਵਾਹਰ ਸਿੰਘ ਨੇ 10,000 ਜਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਅਫਗਾਨਾਂ ਦਾ ਰਾਹ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ। ਇਹਨਾਂ 10,000 ਵਿੱਚੋਂ, ਚੌਮੁਹਾਨ ਵਿੱਚ 5,000 ਜਾਟਾਂ ਨੂੰ ਜਹਾਨ ਖਾਨ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਜਾਟ ਘੋੜਸਵਾਰਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 12-12 ਹਜ਼ਾਰ ਆਦਮੀ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਜਾਟ ਫੌਜ ਦੇ ਬਚੇ ਹੋਏ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣਾ ਪਿਆ। ਅਫਗਾਨਾਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਮਥੁਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ ਇਕ ਆਮ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਿਆ ਗਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਲੁੱਟੀ ਗਈ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀਵਾਦ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।[4]

ਮੌਤ

[ਸੋਧੋ]

ਅਗਸਤ 1768 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਇੱਕ ਚਹੇਤੇ ਸਿਪਾਹੀ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ[5]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ Bharatpur Upto 1826: A Social and Political History of the Jats by Ram Pande
  2. ↑ Dwivedi, Girish Chandra; Prasad, Ishwari (1989). The Jats, their role in the Mughal Empire. Arnold Publishers. p. 238. ISBN 978-81-7031-150-8.
  3. ↑ Sarkar, Jadunath (1950). Fall of the Mughal Empire, volume 2. p. 453.
  4. ↑ Sarkar, Jadunath (2007). The Fall of the Mughal Empire, Vol II. Delhi: Orient Black Swan. pp. 272–286. ISBN 9788125032458.
  5. ↑ Sarkar, Jadunath (2007). The Fall of the Mughal Empire, Vol II. Delhi: Orient Black Swan. pp. 272–286. ISBN 9788125032458.
  • Dr Natthan Singh: Jat – Itihas (Hindi), Jat Samaj Kalyan Parishad Gwalior, 2004