ਲਾੜੀ ਸਾੜਨਾ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਘਰੇਲੂ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਇਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ, ਲਾੜੀ ਸਾੜਨਾ ਉਦੋਂ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਵਾਧੂ ਦਾਜ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਤਨੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ, ਗੈਸੋਲੀਨ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਤਰਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1][2] ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਅਕਸਰ ਹੀ ਬਾਲਣ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3] ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਹੈ ਅਤੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 1993 ਤੋਂ ਇੱਥੇ ਇਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।[4]
ਇਹ ਅਪਰਾਧ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਕਤਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ, ਜੇ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਮਰ ਭਰ ਦੀ ਕੈਦ ਜਾਂ ਮੌਤ ਤਕ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲਾੜੀ ਸਾੜਨਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ[5] ਜੋ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ 2500 ਮੌਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਹੈ। 1995 ਵਿਚ ਟਾਈਮ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਦਹੇਜ ਕਾਰਨਮੌਤ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿਚ ਲਗਭਗ ਇਕ ਸਾਲ ਵਿਚ ਵੱਧ ਕੇ 5800 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।[6] ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਸੀ ਐੱਨ ਐੱਨ ਨੇ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਈ ਕਹੀ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ ਪੁਲਸ ਨੂੰ ਬਲੀਆਂ ਲਾੜੀ ਦੀਆਂ 2500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।[7] ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕ੍ਰਾਈਮ ਰਿਕਾਰਡ ਬਿਊਰੋ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉੱਥੇ 1948 ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ਼ 2008 ਵਿਚ 3876 ਦਹੇਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ।[8]
ਦਾਜ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਜਵਾਨ ਔਰਤ ਦੀ ਮੌਤ ਹੈ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਭਾਰਤ, ਜਿਸ ਦਾ ਕਤਲ ਜਾਂ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਪਤੀ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਪਤਨੀ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਹੋਰ ਦਾਜ ਲੈਣ ਦੀਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਲਾੜੀ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣਾ ਸਿਰਫ ਦਾਜ ਲਈਮੌਤ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਹੋਰਨਾਂ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ਾਬ ਸੁੱਟਣਾ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਛੇੜ ਛਾੜ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਦਾਜ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਲਾਸ ਜਾਂ ਸਮਾਜਕ-ਆਰਥਿਕ ਰੁਤਬੇ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਔਰਤਾਂ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪਤੀ ਜਾਂ ਉਸਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ, ਪ੍ਰੋਗਰੈਸਿਵ ਵੁਮੈਨਸ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਸਾਲ 300 ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾੜੀ ਦੀਆਂ ਸਾੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਈ ਵਾਰੀ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 'ਵਿਸਫੋਟਿੰਗ ਸਟੋਵ' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਟਾਵ ਬਰਨ ਨਾਲ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜ਼ਖ਼ਮ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।[9] 1999 ਵਿਚ ਐਮਨੇਸਟੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਾਲਾਂਕਿ 1600 ਲਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਕੇਵਲ 60 ਉੱਤੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਚਲਾਏ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੇਵਲ ਦੋ ਸਜ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਸਨ।[10]
{{cite journal}}
: Invalid |ref=harv
(help)CS1 maint: postscript (link){{cite journal}}
: Invalid |ref=harv
(help)CS1 maint: postscript (link) Pdf.{{cite journal}}
: Invalid |ref=harv
(help)CS1 maint: postscript (link) Lexis Nexis. Suffolk University Law Review.{{cite journal}}
: Invalid |ref=harv
(help)CS1 maint: postscript (link) Pdf. Archived 2014-11-13 at the Wayback Machine.{{cite journal}}
: Invalid |ref=harv
(help)CS1 maint: postscript (link)
{{cite web}}
: Unknown parameter |dead-url=
ignored (|url-status=
suggested) (help)
{{cite web}}
: Unknown parameter |dead-url=
ignored (|url-status=
suggested) (help)
{{cite journal}}
: Invalid |ref=harv
(help)CS1 maint: postscript (link)
{{cite journal}}
: Invalid |ref=harv
(help)CS1 maint: postscript (link)
{{cite news}}
: Unknown parameter |dead-url=
ignored (|url-status=
suggested) (help)
{{cite web}}
: Unknown parameter |dead-url=
ignored (|url-status=
suggested) (help)