ਲੇਂਧੜਾ
| ਲੇਂਧੜਾ
(Cenchrus biflorus Del.) | |
|---|---|
| |
|
ਲੇਂਧੜਾ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Cenchrus biflorus) ਪੋਏਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਘਾਹ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ। ਆਮ ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੈਂਡਬਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭੂਰਾਤ ਜਾਂ ਭਰੂਤ, ਸੁਡਾਨ ਵਿੱਚ ਹਸਕਨੀਤ, ਮੌਰੀਤਾਨੀਆ ਦੀ ਅਰਬੀ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ ਅਨੀਤੀ, ਨਾਈਜੀਰੀਆ ਦੀ ਹਾਉਸਾ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੇ ਆਰੰਗੀਆ, ਅਤੇ ਨਾਈਜੀਰੀਆ ਦੀ ਕਨੂਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨਗੀਬੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[1] ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ "ਕੁੱਤਾ ਘਾਹ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਉਣੀ ਰੁੱਤ ਦਾ ਨਦੀਨ ਹੈ।
ਵਰਣਨ
[ਸੋਧੋ]ਲੇਂਧੜਾ ਘਾਹ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਘਾਹ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ 4 - 90 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉੱਚੇ ਕਲਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਪਾਈਕਲੇਟ ਜੋ ਕਿ 1-3 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਬੁਰ ਅਤੇ 3.6 ਤੋਂ 6 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੌਦੇ ਦੇ ਬਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਚਿਪਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਫੋੜੇ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।[2] ਇਸ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਂ ਸਿਧੀਆਂ ਲਿਫ ਕੇ ਉੱਪਰ ਨੂੰ ਵਧਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਪੱਤੇ ਘਾਹ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਿੱਟੇ ਉੱਪਰ ਤਿੱਖੇ ਤੇ ਸਖਤ ਕੰਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਵਾਧਾ ਬੀਜ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮਾਰਵਾੜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੋਟੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਇਕੱਲੇ ਜਾਂ ਬਾਜਰੇ (ਬਾਜਰੇ) ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Famine foods: Poaceae or Gramineae" Purdue University Department of Horticulture and Landscape Architecture "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2007-02-06. Retrieved 2023-06-14.. Accessed December 29, 2007.
- ↑ Shimane W. Makhabu and Balisana Marotsi, “Changes in Herbaceous Species Composition in the Absence of Disturbance in a Cenchrus biflorus Roxb. Invaded Area in Central Kalahari Game Reserve, Botswana,” International Journal of Ecology, vol. 2012, Article ID 174813, 6 pages, 2012. doi:10.1155/2012/174813