ਅਦਾ ਜਾਫ਼ਰੀ

ਅਦਾ ਜਾਫ਼ਰੀ ادؔا جعفری (Urdu)
ਅਦਾ ਜਾਫ਼ਰੀ 1987 (ਕਰਾਚੀ)
ਜਨਮ	ਅਜ਼ੀਜ਼ ਜਹਾਂ (1924-08-22)22 ਅਗਸਤ 1924 ਬਿਦਾਓਂ, ਯੂਪੀ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ
ਮੌਤ	ਮਾਰਚ 12, 2015(2015-03-12) (ਉਮਰ 90)
ਕਲਮ ਨਾਮ	ਅਦਾ ਜਾਫ਼ਰੀ
ਕਿੱਤਾ	ਕਵੀ, ਲੇਖਕ
ਭਾਸ਼ਾ	ਉਰਦੂ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤੀ (1924–1947) ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ (1947 ਤੋਂ ਅੱਜ)
ਕਾਲ	ਆਧੁਨਿਕ ਜੁੱਗ
ਸ਼ੈਲੀ	ਗਜ਼ਲ ਮੁਕਤ ਕਾਵਿ ਨਿਬੰਧ ਹਾਇਕੂ
ਵਿਸ਼ਾ	ਸਮੇਤ ਨਾਰੀਵਾਦ
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਵਾਰਡ	ਪਰਾਈਡ ਆਫ਼ ਐਕਸੇਲੈਂਸ 2002 ਤਮਗਾ-ਏ-ਇਮਤਿਆਜ਼ 1981 ਅਦਾਮਜੀ ਅਦਾਬੀ ਅਵਾਰਡ 1967
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਨੂਰੁਲ ਹਸਨ ਜਾਫ਼ਰੀ (29 ਜਨਵਰੀ 1947 ਤੋਂ 3 ਦਸੰਬਰ 1995)
ਬੱਚੇ	ਸਬੀਹਾ ਜਾਫ਼ਰੀ ਆਜ਼ਮੀ ਜਾਫ਼ਰੀ ਆਮਿਰ ਜਾਫ਼ਰੀ
ਵੈੱਬਸਾਈਟ
www.adajafarey.com
Literature portal

ਅਦਾ ਜਾਫ਼ਰੀ (ਉਰਦੂ ادؔا جعفری: Adā Jaʿfrī), ਤਮਗਾ-ਏ-ਇਮਤਿਆਜ਼) (ਜਨਮ 22 ਅਗਸਤ 1924 - 12 ਮਾਰਚ 2015) ਬਿਦਾਓਂ, ਯੂਪੀ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ^[1][2][3][4] ਪਕਿਸਤਾਨੀ ਕਵਿਤਰੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਔਰਤ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪਹਿਲੀ ਵੱਡੀ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[1][3][4][5] ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ "ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਮੋਹਰੀ ਔਰਤ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[1] ਉਹ ਲੇਖਕ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਅਹਿਮ ਹਸਤੀ ਹੈ।^[1][3][6] ਉਸਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ, ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਇਨਾਮ ਸਨਮਾਨ ਮਿਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।^[3]

ਜੀਵਨ

ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ

ਅਦਾ ਜਾਫਰੀ ਦਾ ਜਨਮ 22 ਅਗਸਤ 1924 ਨੂੰ ਬਿਦਾਓਂ, ਯੂਪੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਜਹਾਂ ਸੀ।^[1][3][7] ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ, ਮੌਲਵੀ ਬਦਰੁਲ ਹਸਨ^[8][9] ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ।^[10] ਉਸਨੇ ਬਾਰਾਂ^{[1] [3][7][11]} ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਅਦਾ ਬਦਾਯੂਨੀ ਦੇ ਕਲਮੀ ਨਾਮ ਹੇਠ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਸਮਾਜਿਕ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਿਤਾਇਆ।^[6][7]

ਰਚਨਾ

ਜੋ ਚਰਾਗ਼ ਸਾਰੇ ਬੁਝਾ ਚੁਕੇ,
ਉਨ੍ਹੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਹਾਂ ਰਹਾ ?
ਯੇ ਸਕੂੰ ਕਾ ਦੌਰੇ-ਸ਼ਦੀਦ ਹੈ,
 ਕੋਈ ਬੇਕਰਾਰ ਕਹਾਂ ਰਹਾ ?

ਜੋ ਦੁਆ ਕੋ ਹਾਥ ਉਠਾਏ ਭੀ,
ਤੋ ਮੁਰਾਦ ਯਾਦ ਨਾ ਆ ਸਕੀ
ਕਿਸੀ ਕਾਰਵਾਂ ਕਾ ਜੋ ਜ਼ਿਕਰ ਥਾ,
 ਵੋ ਪਸੇ-ਗ਼ੁਬਾਰ ਕਹਾਂ ਰਹਾ ?

ਯੇ ਤਲੂਅ-ਏ-ਰੋਜ਼-ਏ-ਮਲਾਲ ਹੈ,
 ਸੋ ਗਿਲਾ ਭੀ ਕਿਸ ਸੇ ਕਰੇਂਗੇ ਹਮ
ਕੋਈ ਦਿਲਰੁਬਾ, ਕੋਈ ਦਿਲ ਸ਼ਿਕਨ,
 ਕੋਈ ਦਿਲ ਫ਼ਗਾਰ ਕਹਾਂ ਰਹਾ ?

ਕੋਈ ਬਾਤ ਖ਼ਾਬੋ-ਖ਼ਯਾਲ ਕੀ,
 ਜੋ ਕਰੋ ਤੋ ਵਕਤ ਕਟੇਗਾ ਅਬ
ਹਮੇ ਮੌਸਮੋਂ ਕੇ ਮਿਜ਼ਾਜ ਪਰ,
 ਕੋਈ ਐਤਬਾਰ ਕਹਾਂ ਰਹਾ ?

ਹਮੇ ਕੂ-ਬ-ਕੂ ਜੋ ਲੀਏ ਫਿਰੀ,
ਕਿਸੀ ਨਕਸ਼ੇ-ਪਾ ਕੀ ਤਲਾਸ਼ ਥੀ
ਕੋਈ ਆਫ਼ਤਾਬ ਥਾ ਜ਼ੌ-ਫ਼ਗਨ,
 ਸਰੇ-ਰਾਹਗੁਜ਼ਾਰ ਕਹਾਂ ਰਹਾ ?

ਮਗਰ ਏਕ ਧੁਨ ਤੋ ਲਗੀ ਰਹੀ,
 ਨ ਯੇ ਦਿਲ ਦੁਖਾ, ਨ ਗਿਲਾ ਹੂਆ
ਕਿ ਨਿਗਾ ਕੋ ਰੰਗੇ-ਬਹਾਰ ਪਰ,
 ਕੋਈ ਇਖ਼ਤਿਆਰ ਕਹਾਂ ਰਹਾ ?

ਸਰੇ-ਦਸ਼ਤ ਹੀ ਰਹਾ ਤਸ਼ਨਾ-ਲਬ,
 ਜਿਸੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੀ ਤਲਾਸ਼ ਥੀ
ਜਿਸੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੀ ਤਲਾਸ਼ ਥੀ,
ਲਬੇ-ਜੂ-ਏ-ਬਾਰ ਕਹਾਂ ਰਹਾ ?^[12]

ਹਵਾਲੇ

1. "Biography of Ada Jafarey". PoemHunter.com. Retrieved 29 November 2013.
2. Professor Hafiz Siddiqui, ed. (2009). "29. Yih faḵẖr to ḥāṣil hai, bure haiṉ kih bhale haiṉ". Bahār-i Urdū 9 (in Urdu) (2nd ed.). Lahore: Punjab Textbook Board. p. 130.
3. A. Khan, Rohail. "Ada Jafarey: The first lady of Urdu poetry". Saudi Gazette. Archived from the original on 3 ਦਸੰਬਰ 2013. Retrieved 29 November 2013. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
4. Natarajan, Nalini (1996). Handbook of Twentieth-century Literatures of India. Greenwood Publishing Group. p. 352. ISBN 9780313287787.
5. Mahmood, Khwaja Tariq (2008). Selected Poetry of Women Writers (4 languages) (in Urdu). Star Publications. p. 6. ISBN 9788176503105.
6. Mittra, Sangh (2004). Encyclopaedia of Women in South Asia: Pakistan. Gyan PublishingHouse. p. 69. ISBN 9788178351872.
7. Qureshi, Junaid. "!بڑے تاباں، بڑے روشن ستارے ٹوٹ جاتے ہیں". Express News (in ਉਰਦੂ). Retrieved 13 March 2015. منکسرالمزاج، شائستہ اور درویش صفت
8. "اردو زبان کی عہدساز شاعرہ ادا جعفری انتقال کرگئیں". Dawn News (in ਉਰਦੂ). Retrieved 14 March 2015.
9. "اردو ادب کی پہلی مقبول شا عرہ ادا جعفری انتقال کر گئیں". Roznama Dunya (in ਉਰਦੂ). Retrieved 14 March 2015.
10. Āʾīnah-yi Urdū (lāzmī). Urdu Bazaar, Lahore: Khalid Book Depot. 2009. p. 358.
11. "‏"ہونٹوں پہ کبھی ان کے میرا نام ہی آئے" ممتاز شاعرہ ادا جعفری انتقال کر گئیں". Nawai Waqt (in Urdu). Retrieved 14 March 2015.^{[permanent dead link]}
12. ਜਸਪਾਲ ਘਈ ਅਨੁਵਾਦਕ