ਕਨਕ ਦੁਰਗਾ ਮੰਦਿਰ
ਕਨਕ ਦੁਰਗਾ ਮੰਦਿਰ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਿਰ ਹੈ ਜੋ ਦੇਵੀ ਕਨਕ ਦੁਰਗਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦੇਵਤੇ ਨੂੰ ਕਨਕ ਦੁਰਗਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਵਿਜੇਵਾੜਾ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਇੰਦਰਕੇਲਾਦਰੀ ਪਹਾੜੀਆਂ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ।[1] ਕਾਲਿਕਾ ਪੁਰਾਣ, ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਨੇ ਇੰਦਰਕੀਲਾਦਰੀ ਉੱਤੇ ਦੇਵੀ ਕਨਕ ਦੁਰਗਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਤੇਯ ਕਲਪ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤਾ ਨੂੰ ਸਵੈੰਭੂ, (ਸਵੈ-ਪ੍ਰਗਟ) ਦੱਸਿਆ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਦੇਵੀ ਕਥਾ
[ਸੋਧੋ]
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦੰਤਕਥਾ ਦੇਵੀ ਕਨਕ ਦੁਰਗਾ ਦੀ ਜਿੱਤ ਬਾਰੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਨਕ ਮਹਾਲਕਸ਼ਮੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੂਤਾਂ ਦਾ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਖ਼ਤਰਾ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਲਈ ਅਸਹਿ ਹੋ ਗਿਆ। ਰਿਸ਼ੀ ਇੰਦਰਕਿਲਾ ਨੇ ਸਖ਼ਤ ਤਪੱਸਿਆ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਦੇਵੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈ ਤਾਂ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਟ ਰਾਕਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਦੈਂਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਵੀ ਦੁਰਗਾ ਨੇ ਇੰਦਰਕਿਲਾ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸਥਾਈ ਨਿਵਾਸ ਬਣਾਇਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਵਿਜੇਵਾੜਾ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦੈਂਤ ਰਾਜੇ ਮਹਿਸ਼ਾਸੁਰ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ।[2]
ਕਨਕਦੁਰਗਾ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ, ਮਨਮੋਹਕ 4-foot-high (1.2 m) ਦੇਵਤੇ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਚਮਕਦਾਰ ਗਹਿਣਿਆਂ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸਜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਆਈਕਨ ਇੱਥੇ ਉਸ ਦੇ ਅੱਠ-ਹਥਿਆਰ ਵਾਲੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ - ਹਰ ਇੱਕ ਨੇ ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹਥਿਆਰ ਫੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ - ਇੱਕ ਖੜ੍ਹੀ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਮਹਿਸ਼ਾਸ਼ੁਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਖੜ੍ਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਨਾਲ ਵਿੰਨ੍ਹਦਾ ਹੈ। ਦੇਵੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਪੂਜਾ, ਭਗਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਕਨਕ ਦੁਰਗਾ ਮੰਦਰ ਵਿਜੇਵਾੜਾ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।[3]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑
- ↑
- ↑ "Kanka Durga". Archived from the original on 2006-10-19. Retrieved 2006-08-20.