ਕਨਕੰਗੀ

  

ਕਨਕੰਗੀ (ਉਚਾਰਨ ਕਨਕੰਗੀ, ਭਾਵ ਇੱਕ ਸੋਨੇ ਦਾ ਸਰੀਰ ਵਾਲਾ ) ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72 ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕਨਕੰਬਰੀ ਕਹਿ ਕੇ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ

ਕਨਕੰਗੀ ਸਕੇਲ ਸੀ 'ਤੇ ਸ਼ਡਜਮ ਨਾਲ

ਇਹ ਪਹਿਲੇ ਇੰਦੂ ਚੱਕਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਯਾਦਗਾਰੀ ਨਾਮ ਇੰਦੂ-ਪਾ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਵਾਕੰਸ਼ ਹਨ-ਸਾ ਰੇ ਗਾ ਮਾ ਪਾ ਧਾ ਨੀ । ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ ਬਣਤਰ (ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਵਾਲੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸ਼ੁੱਧ ਸਵਰ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਹੇਠਾ ਦਰਸ਼ਾਏ ਗਏ ਹਨ (ਇਹ ਅਸੀਂ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸਵਰ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ), ਵੇਖੋਃ

• ਅਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ ਗ ਮ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ
• ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ

(ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ ਹਨ ਜਿੰਵੇਂ -ਸ਼ਡਜ, ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਗੰਧਾਰਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ, ਪੰਚਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤਮ, ਸ਼ੁਧ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਹਨ।

ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ-ਅਤੇ ਇੱਕ ਐਸਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਤੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੁਰਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਸ਼ੁੱਧ ਸਕੇਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਸ਼ੁੱਧ ਮੱਧਯਮ ਸਲਾਗਮ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਕਿ 37ਵਾਂ ਮੇਲਾ ਹੈ।

ਅਸਮਪੂਰਨਾ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ

ਕਨਕੰਬਰੀ ਵੈਂਕਟਮਾਖਿਨ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕਲਿਤ ਮੂਲ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਸੁਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ ਓਹ ਸਾਰੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ, ਪਰ ਚਡ਼੍ਹਨ (ਅਰੋਹ) ਦਾ ਪੈਮਾਨਾ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਓਡਵ-ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ (5 ਸੁਰ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਸੱਤ ਸੁਰ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

• ਅਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ ਮ ਪ ਧ ਸੰ
• ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ

ਜਨਯ ਰਾਗਮ

ਕਨਕੰਗੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਕੁਝ ਜਨਯ ਰਾਗ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਰਨਾਟਕ ਸ਼ੁੱਧ ਸ਼ਾਵੇਰੀ ਅਤੇ ਲਾਵੰਗੀ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਥੋੜੇ ਘੱਟ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। (ਇਹ ਰਾਗ ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ)।

ਕਨਕੰਗੀ ਦੇ ਜਨਯਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੂਚੀ ਲਈ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖੋ।

ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ

ਇਸ ਸੰਜੀਦਾ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੱਝ ਹੇਠਾਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨਃ

ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਕੰਨਕ ਅੰਬਰੀ ਇਨ ਰਾਗਮ ਵਿੱਚ ਕੰਨਕਅੰਬਰੀ

ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਗਣਨਾਥਮ ਭਜਮਯਾਹਮ

ਕੋਟੀਸ਼ਵਰ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਕਨਕੰਗਕਾ-ਆਪਣੀ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾ ਕੰਡਾ ਗਣਮੁਥਮ ਵਿੱਚ ਹਰ ਮੇਲਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀਸਾ ਪੁਤਰਿਆ ਡਾ. ਐੱਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਰ ਮੇਲਕਾਰਥ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਲਡ਼ੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।

ਨੱਲਨ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਮੂਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਜਨਕ ਰਾਗ ਵਰਨਾ ਮੰਜਰੀ ਤੋਂ ਵਰਨਮ-ਸ਼੍ਰੀ ਗਣੇਸ਼ਵਰਮ

ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ

ਭਾਸ਼ਾਃ [[ਕੰਨਡ਼ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲ ਭਾਸ਼ਾ]]

ਗੀਤ.	ਫ਼ਿਲਮ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ
ਮੋਹਮ ਏਨੰਮ	ਸਿੰਧੂ ਭੈਰਵੀ	ਇਲੈਅਰਾਜਾ	ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ
ਅੰਮਾ ਅੰਮਾ	ਉਜ਼ਾਈਪਾਲੀ		ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਸੁਨੰਦਾ
ਵਾਨ ਏਨਗੁਮ	ਰਾਗਸਿਆਮ (1985)	ਗੰਗਾਈ ਅਮਰਨ	ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਾਸੁਦੇਵਨ, ਐੱਸ. ਐਸ.ਜਾਨਕੀ
ਮਲਾਇੰਟੂ ਮਚਾਨੇ	ਸੋਲਾਈਕੁਇਲ	ਐਮ. ਐਸ. ਮੁਰਾਰੀ	ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ
ਕਾਤਰੀਲੇ ਪੱਟੂ (ਸਿਰਫ਼ ਆਖਰੀ ਹਿੱਸਾ)	ਪੁੰਨਗਾਈ ਦੇਸ਼ਮ	ਐਸ. ਏ. ਰਾਜਕੁਮਾਰ	ਪੀ. ਉਨਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ
ਵਰਾਹ ਰੂਪਮ	ਕੰਤਾਰਾ	ਬੀ. ਅਜਨੀਸ਼ ਲੋਕਨਾਥ	ਸਾਈ ਵਿਗਨੇਸ਼

ਤਾਮਿਲ ਭਗਤੀ ਗੀਤ

ਗੀਤ.	ਐਲਬਮ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ
ਗੁਰੂ ਕਵਚਮ	ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਭਗਵਾਨ	ਵੀਰਾਮਣੀ ਕੰਨਨ	ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ

ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ

ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕਨਕੰਗੀ ਦੇ ਨੋਟ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਕਾਮਵਰਦਾਨੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ, ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਦਜਮ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਨੋਟ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ।

ਨੋਟਸ

ਹਵਾਲੇ