ਗੀਤਾ ਮਹੋਤਸਵ | |
---|---|
ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ | ਗੀਤਾ ਜਯੰਤੀ |
ਮਨਾਉਣ ਵਾਲੇ | ਹਿੰਦੂ |
ਕਿਸਮ | ਹਿੰਦੂ ਤਿਉਹਾਰ |
ਮਿਤੀ | 22 ਦਸੰਬਰ 2023 11 ਦਸੰਬਰ 2024 |
ਗੀਤਾ ਮਹੋਤਸਵ, ਗੀਤਾ ਜਯੰਤੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੋਕਸ਼ਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਜਾਂ ਮਤਸਿਆ ਦਵਾਦਸ਼ੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ[1] ਉਸ ਦਿਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦਿਨ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਦੇ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਅਰਜੁਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਿਚਕਾਰ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਹੋਈ ਸੀ।[2][3]ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਮਾਰਗਸ਼ੀਰਸ਼ਾ (ਦਸੰਬਰ-ਜਨਵਰੀ) ਦੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ 11ਵੇਂ ਦਿਨ ਸ਼ੁਕਲ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4]ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਠ ਨੂੰ ਢਾਂਚਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 18 ਅਧਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 700 ਸ਼ਲੋਕ ਜਾਂ ਦੋਹੇ ਹਨ।[3][4]ਇਹ ਤੀਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਸੰਜੇ ਦੁਆਰਾ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰਿਤਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਅਰਜੁਨ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਪਰਿਆ ਸੀ।[5]ਸੰਜੇ, ਅੰਨ੍ਹੇ ਰਾਜਾ ਧ੍ਰਿਤਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਲਿਖਾਰੀ, ਨੂੰ ਵੇਦ ਵਿਆਸ ਦੁਆਰਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਤੋਂ ਵੇਖਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਸੀ।[6]
ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਵਿੱਚ, ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਦੀ ਕਥਾ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਯੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ। ਸੁਲ੍ਹਾ-ਸਫਾਈ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਸਫਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਯੁੱਧ ਅਟੱਲ ਸੀ। ਆਖਰਕਾਰ ਯੁੱਧ ਦਾ ਦਿਨ ਆ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਫੌਜਾਂ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈਆਂ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਲੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੀ, ਅਰਜੁਨ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੱਥ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਸੈਨਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਵਿਰੋਧੀ ਤਾਕਤਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਨੇੜਿਓਂ ਵੇਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ, ਭੀਸ਼ਮ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ, ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ, ਅਰਜੁਨ ਆਪਣੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਬਾਰੇ ਉਲਝਣ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਦੁਬਿਧਾ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਨਿਰਾਸ਼ ਹੋ ਕੇ, ਉਸਨੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਅਚਾਨਕ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਸਲਾਹ ਲਈ ਉਸ ਵੱਲ ਮੁੜਿਆ। ਅਰਜੁਨ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਲਾਹ, ਸੰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ ਗੱਲਬਾਤ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਕੰਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੀਤਾ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਚਾਰ ਵੇਦਾਂ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਸਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਆਰਤੀ[7]ਗੀਤਾ ਆਰਤੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਹੈ ਜੋ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਪੂਜਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇਣ ਲਈ ਆਰਤੀ ਨੂੰ ਬੋਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਸੰਗੀਤ ਯੰਤਰਾਂ ਨਾਲ ਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਰਤੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੂਜਾ ਰਸਮ ਦੇ ਅੰਤ 'ਤੇ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਪੂਜਾ ਵਿਚ ਕੋਈ ਕਮੀ ਸੀ ਤਾਂ ਆਰਤੀ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।[8]