ਚਾਣਕਿਆ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲਾਅ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Chanakya National Law University) ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਿਹਾਰ, ਪਟਨਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਲਾਅ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਹਾਰ ਸਰਕਾਰ (2006 ਦੇ ਬਿਹਾਰ ਐਕਟ 24) ਦੁਆਰਾ 2006 ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਪਬਲਿਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪਟਨਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦਾ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕੁਲਪਤੀ ਹੈ। ਡਾ: ਜੇ ਐਨ ਭੱਟ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚਾਂਸਲਰ ਸਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਮਾਨਯੋਗ ਜਸਟਿਸ ਸ੍ਰੀ ਰਾਜੇਂਦਰ ਮੈਨਨ ਕੋਲ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਅੰਤਰਿਮ ਉਪ-ਕੁਲਪਤੀ ਮਾਨਯੋਗ ਜਸਟਿਸ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਮ੍ਰਿਦੁਲਾ ਮਿਸ਼ਰਾ (ਰਿਟਾਇਰਡ) ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਪ੍ਰੋ. ਡਾ. ਏ ਲਕਸ਼ਮੀਨਾਥ ਕੋਲ ਸੀ।
ਇਹ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 15 ਅਗਸਤ 2006 ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਉਪ-ਕੁਲਪਤੀ / ਪ੍ਰੋ-ਚਾਂਸਲਰ, ਪ੍ਰੋ. ਡਾ. ਏ. ਲਕਸ਼ਮੀਨਾਥ, ਸਾਬਕਾ ਡੀਨ ਅਤੇ ਰਜਿਸਟਰਾਰ, ਐਨਐਲਐਸਏਆਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਲਾਅ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ। ਸੀ.ਐਨ.ਐਲ.ਯੂ. ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਚਾਣਕਿਆ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲਾਅ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਐਕਟ, 2006 (ਬਿਹਾਰ ਐਕਟ ਨੰਬਰ 2006 ਦੇ 2006) ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਯੂਜੀਸੀ ਐਕਟ, 1956 ਦੀ ਧਾਰਾ 2 (ਐਫ) ਅਤੇ 12 (ਬੀ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸੀ.ਐਨ.ਐਲ.ਯੂ. ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਅੰਡਰਗ੍ਰੈਜੁਏਟ ਡਿਗਰੀ ਅਤੇ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਖੋਜ ਦੀਆਂ ਦੋਵੇਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (April 2018)">ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ</span> ]
ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ 11000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ 5 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਰਸਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਾਹਕੀ ਹੈ। ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਲਗਭਗ 5 ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ 1 ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਰਸਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਾਹਕੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਵੈਸਟਲਾ, ਮਨੂਪਤਰਾ, ਜਸਟੋਰ ਦੇ ਔਨਲਾਈਨ ਡਾਟਾਬੇਸ ਦੀ ਗਾਹਕੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।
ਸਟੂਡੈਂਟ ਬਾਰ ਕੌਂਸਲ (ਐਸ.ਬੀ.ਸੀ.) ਇਕ ਰੈਗੂਲੇਟਰੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ "ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ" ਦੇ ਮੰਤਵ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਐਸ.ਬੀ.ਸੀ. ਨੇ ਗਤੀਵਿਧੀ ਅਧਾਰਤ ਕਮੇਟੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਲਾਅ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੀ.ਐਨ.ਐਲ.ਯੂ. ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਕਮੇਟੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਟੂਡੈਂਟ ਬਾਰ ਕੌਂਸਲ (ਐਸ.ਬੀ.ਸੀ.) ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਕਮੇਟੀਆਂ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਮੇਟੀਆਂ ਹਨ:
ਹਰ ਸਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਚੋਣਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕਮੇਟੀਆਂ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੀ.ਐਨ.ਐਲ.ਯੂ. ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਵਿਜ਼ਿੰਗ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਹਨ। ਇੰਟਰ-ਕੁਇਜ਼ਿੰਗ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹਰ ਸਮੈਸਟਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਐਸ.ਬੀ.ਸੀ. ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੀ.ਵਾਈ.ਟੀ.ਵੀ.ਟੀ.ਏ. ਨਾਮ ਦਾ ਸੀ.ਐਨ.ਐਲ.ਯੂ ਸਾਲਾਨਾ ਤਿਉਹਾਰ 14 ਤੋਂ 16 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਕਾਲਜਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਭਾਗ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਭਿਆਚਾਰਕ, ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਬਹਿਸ ਦਾ ਲੰਬਾ ਸਭਿਆਚਾਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬਹਿਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਐਨ.ਐਲ.ਐਸ.ਆਈ.ਯੂ. ਬੰਗਲੌਰ ਬਹਿਸ, ਮੁਕਰਜੀ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਬਹਿਸ, ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਬਹਿਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੋਣ ਦੀ ਕਿਆਸ ਲਗਾਉਂਦਿਆਂ ਇਹ ਆਪਣੀ ਸੰਸਦੀ ਬਹਿਸ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਵੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੀ.ਐਨ.ਐਲ.ਯੂ. ਨੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਪੱਧਰੀ ਮਾਡਲ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਨੇਸ਼ਨਜ਼ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਵੀ ਕੀਤਾ।
ਵਾਲੀਬਾਲ, ਬਾਸਕਟਬਾਲ, ਫੁਟਬਾਲ, ਬੈਡਮਿੰਟਨ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕਟ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡ ਸਹੂਲਤਾਂ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
ਚਾਣਕਿਆ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ (ਸੀ.ਪੀ.ਐਲ.) ਹਰ ਸਾਲ ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਦੀ ਤਰਜ਼ 'ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਫੈਕਲਟੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਟੀਮ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੈ; ਉਹ ਨਿਲਾਮੀ ਵਿੱਚ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਲਈ ਬੋਲੀ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਕਾਊਂਟਰ ਸਟਰਾਈਕ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵੀ ਹਰ ਸਾਲ ਮੁੰਡਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਦੇ ਸਬੰਧਤ ਹਾਲਾਂ ਵਿਚ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਸੁਸਾਇਟੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਜ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਹੜੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪਛੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਕੇ। ਇਸ ਸੁਸਾਇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਫਰਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਨੇ ‘ਬਾਲ ਸਖਾ’ ਅਤੇ ‘ਅਮਨ’ ਵਰਗੀਆਂ ਐਨਜੀਓਜ਼ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਸੀ.ਐਨ.ਐਲ.ਯੂ. ਵਿੱਚ ਐਕਸੈਸਿੰਗ ਐਕਸੈਸ (ਆਈ.ਡੀ.ਆਈ.ਏ.) ਅਧਿਆਇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਵਧ ਰਹੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਮ ਦਾਖਲਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਸੀਐਲਏਟੀ ਲਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।[1]