ਚੰਦਰਕੌਂਸ

"ਗੰਧਾਰ ਧੈਵਤ ਕੋਮਲ ਰਹੇ,ਔਡਵ-ਔਡਵ ਰੂਪ।

ਮਸ ਸੰਵਾਦ ਭੈਰਵੀ ਥਾਟ,ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਅਨੂਪ।।"

.................ਰਾਗ ਚੰਦ੍ਰਿਕਾ ਸਾਰ

ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਦਾ ਪਰਿਚੈ:-

ਸੁਰ	ਰਿਸ਼ਭ ਤੇ ਪੰਚਮ ਵਰਜਿਤ ਗੰਧਾਰ ਤੇ ਧੈਵਤ ਕੋਮਲ ਬਾਕੀ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ
ਜਾਤੀ	ਔਡਵ-ਔਡਵ
ਵਾਦੀ	ਮਧ੍ਯਮ(ਮ)
ਸੰਵਾਦੀ	ਸ਼ਡਜ (ਸ)
ਸਮਾਂ	ਮੱਧ ਰਾਤ
ਅਰੋਹ	ਸ ਗ ਮ ਧ ਨੀ ਸੰ
ਅਵਰੋਹ	ਸੰ ਨੀ ਧ ਮ ਗ ਸ
ਪਕੜ	ਗ ਮ ਗ ਸ ਨੀ(ਮੰਦਰ)ਸ
ਥਾਟ	ਭੈਰਵੀ

 ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ:-

• ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਇਕ ਨਵਾਂ ਰਾਗ ਹੈ ਤੇ ਰਾਗ ਮਾਲਕੌਂਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
• ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਦੱਸਾਂ ਥਾਟਾਂ ,ਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਥਾਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।
• ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਦਾ ਚਲਣ ਤਿੰਨਾਂ ਸਪਤਕਾਂ 'ਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਤਿੰਨਾਂ 'ਚ ਬਹੁਤ ਖਿੜਦਾ ਹੈ।
• ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਵਿੱਚ ਦ੍ਰੁਤ ਖਿਆਲ,ਵਿਲਮਬਤ ਖਿਆਲ ਤੇ ਤਰਾਨੇ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਠੁਮਰੀ ਨਹੀਂ ਗਾਈ ਜਾਂਦੀ।
• ਸ਼ੁੱਧ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੀ ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਨੂੰ ਰਾਗ ਮਾਲਕੌਂਸ ਤੋਂ ਵਖਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਦਾ ਰੂਪ ਪਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਦੀ ਮਧੁਰਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਤਾਰ ਸਪਤਕ 'ਚ ਪਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਵਾਰ ਕੋਮਲ ਰਿਸ਼ਭ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਪੁਰਾਨੀ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮ 'ਸਮਪੂਰਣ ਰਾਮਾਇਣ' ਦਾ ਗੀਤ ਸਨਸਨੰਨ ਸਨਸਨੰਨ ਜਾ ਰੀ ਓ ਪਵਨ,ਭਰਤ ਵਿਆਸ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ,ਵਸੰਤ ਦੇਸਾਈ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰ ਬੱਧ ਕੀਤਾ ਤੇ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਦੁਆਰਾ ਗਾਇਆ ਗਿਆ ਰਾਗ ਚੰਦਰਕੌਂਸ ਵਿੱਚ ਰਚਿਆ ਬਹੁਤ ਮਧੁਰ ਗੀਤ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ