ਧੀਮਾਲ ਭਾਸ਼ਾ
| ਧੀਮਲ | ਧਮਾਲ | ||
|---|---|---|---|
 </img> </img> ਧਾਮ ਅਤੇ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ‘ਧੀਮਲ ਭਾਸ਼ਾ’
| |||
| ਖੇਤਰ | ਨੇਪਾਲ | ||
| ਜਾਤੀ | ਧੀਮਲ | ||
ਮੂਲ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ
|
20,000 (2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ) [1] | ||
| ਧਾਮ ਲਿਪੀ | |||
| ਭਾਸ਼ਾ ਕੋਡ | |||
| ISO 639-3 | dhi
| ||
| ਗਲੋਟੋਲੋਗ | dhim1246
| ||
| ਈ.ਐਲ.ਪੀ | ਧੀਮਲ | ||
ਧੀਮਾਲ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਇਕ ਸੀਨੋ-ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਕੋਸ਼ੀ ਸੂਬੇ ਦੇ ਤਰਾਈ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 20,000 ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਕ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਬੋਲੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਨਕਾਈ ਨਦੀ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਧੀਮਾਲ ਨੂੰ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਵਿਚ ਲਿਪੀਅੰਤਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿਚ ਵਾਧੂ ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨਕ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਲਈ ਮਿਆਰੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਹਨ।
ਵੰਡ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਧੀਮਾਲ ਪੂਰਬੀ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਤਰਾਈ ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੋਰਾਂਗ, ਝਪਾ ਅਤੇ ਸੁਨਸਾਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿਚ। ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਧੀਮਾਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 1% ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਵੱਧ ਹੈ।
ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨ
[ਸੋਧੋ]ਸਵਰ
[ਸੋਧੋ]ਧੀਮਾਲ ਦੇ 16 ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਵਰ ਧੁਨੀ ਹਨ, ਜੋ ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਨਾਸਿਕਤਾ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖਰੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਛੇ ਡਿਫਥੌਂਗ ਹਨ। [2]
| i/i:/ĩ | u/u:/ũ | |||
| e/e:/ẽ | ə | o/o:/õ | ||
| a/a:/ɑ̃ |
| iu | ui | |||
| eu | oi | |||
| au/ai |
ਵਿਅੰਜਨ
[ਸੋਧੋ]ਧੀਮਾਲ ਦੇ 31 ਵਿਅੰਜਨ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਨਾਦੀ ਅਤੇ ਅਨਾਦੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
| ਲੇਬਿਅਲ | ਦੰਦ | ਤਾਲੁ | ਵੇਲਰ | ਗਲੋਟਲ | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ਨੱਕ | m | mʱ | n | nʱ | ŋ | |||||
| ਰੂਕੋ | ਅਵਾਜ਼ ਰਹਿਤ | p | pʰ | t | tʰ | c | k | kʰ | ʔ | |
| ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ | b | bʱ | d | dʱ | ɟ | ɟʱ | g | gʱ | ||
| ਫ੍ਰੀਕੇਟਿਵ | s | h | ||||||||
| ਲਗਪਗ | w | wʱ | l | lʱ | ||||||
| ਰੌਟਿਕ | r | rʱ | ||||||||
ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ
[ਸੋਧੋ]ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਧੀਮਾਲ (ਪੱਛਮੀ ਬੋਲੀ) ਮੂਲ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਸ਼ਬਦ ਸੂਚੀ ਰੇਗਮੀ, ਆਦਿ ਤੋਂ ਹੈ। (2014: 92-98)। [3]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਧਾਮ ਲਿਪੀ
- ਧੀਮਾਲਿਸ਼ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਸੂਚੀ (ਵਿਕਸ਼ਨਰੀ)
- ↑ Dhimal at Ethnologue (18th ed., 2015) (subscription required)
- ↑ King, John T. (2008). A Grammar of Dhimal. Brill. ISBN 978 90 04 17573 0.
- ↑ Regmi, Dan Raj, Karnakhar Khatiwada, and Ambika Regmi. 2014. A sociolinguistic survey of Dhimal: a Tibeto-Burman language Archived 2018-08-31 at the Wayback Machine.. Linguistic Survey of Nepal (LinSuN), Tribhuvan University, Kathmandu, Nepal.