ਨਿਹਾਰਰੰਜਨ ਰੇ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Niharranjan Ray; 1903–1981) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਬੰਗਾਲੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਕਲਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਹ 14 ਜਨਵਰੀ 1903 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ (ਮੌਜੂਦਾ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ) ਦੇ ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਮਯਮਨਸਿੰਘ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕਯੇਟਗਰਾਮ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਮਯਮਨਸਿੰਘ ਦੇ ਮੌਤੂੰਜਯਾ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਆਨੰਦ ਮੋਹਨ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। 1924 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਬੀ.ਏ. ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਮੁਰਾਰੀ ਚੰਦ ਕਾਲਜ, ਸਿਲੇਟ ਤੋਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਲਈ। 1926 ਵਿਚ, ਉਹ ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿਚ ਐਮ.ਏ. ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ ਤੇ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਨੇ ਉਸੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ, 600-900 ਵਿੱਚ ਮ੍ਰਿਣਾਲਿਨੀ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। 1928 ਵਿਚ, ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਰਾਏਚੰਦ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। 1935 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਲੰਦਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿਚ ਆਪਣਾ ਡਿਪਲੋਮਾ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਮਨੀਕਾ ਨਾਲ 1904-1999 ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਇਕ ਧੀ ਸੀ। 30 ਅਗਸਤ 1981 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ 78 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।
ਉਹ 1936 ਵਿਚ ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿਚ ਮੁੱਖ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀਅਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1946 ਵਿਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿਚ ਫਾਈਨ ਆਰਟਸ ਦਾ ਬਾਗੇਸਵਰੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ 1965 ਵਿਚ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਸੇਵਾ ਮੁਕਤ ਹੋਏ।[1] ਉਹ 1949 ਤੋਂ 1950 ਤੱਕ ਏਸ਼ੀਆਟਿਕ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਕਲਕੱਤਾ ਦਾ ਜਨਰਲ ਸੱਕਤਰ ਰਿਹਾ। 1965 ਵਿਚ, ਉਹ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਐਡਵਾਂਸਡ ਸਟੱਡੀ, ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣੇ ਅਤੇ 1970 ਤਕ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹੇ। ਉਹ 1970 ਤੋਂ 1973 ਤੱਕ ਤੀਸਰੇ ਤਨਖਾਹ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਰਿਹਾ।[2]
ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ 1943 ਤੋਂ 1944 ਤੱਕ ਕੈਦ ਰਿਹਾ।
ਬੰਗਾਲੀ ਵਿਚ ਉਸਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਬੰਗਾਲੀਰ ਇਤੀਹਾਸ: ਅਦੀਪਰਬਾ (ਬੰਗਾਲੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ: ਅਰੰਭਕ ਦੌਰ) ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ 1949 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ, ਇਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਤੇ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਸੰਸਕਰਣ ਸਾਕਸ਼ਰਤਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ 1980 ਵਿਚ ਦੋ ਖੰਡਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:[2]
{{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)