ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ) ਵਿੱਚ ਖੇਡਾਂ

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਮੋਹਰ

ਮੋਹਾਲੀ ਲਾਈਟਸ: ਕ੍ਰਿਕੇਟ

ਚੱਕਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿੱਖ

ਪੰਜਾਬੀਆ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦਾ ਘੇਰਾ ਬਹੁਤ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਕੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਰੰਪਰਿਕ ਖ਼ੇਡਾਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕੱਬਡੀ,ਕੁਸ਼ਤੀ, ਖਿੱਦੋ ਖੂੰਡੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਵਾਇਤੀ ਹਨ।^[1]

ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸੂਬਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2014 ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦਿਹਾਤੀ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕੱਬਡੀ, ਕੁਸ਼ਤੀ ਨੂੰ ਰਾਜ ਪੱਧਰ ਤੇ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਤੇ, ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਉੱਪਰ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲੀ ਹੈ।।^[2]

ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

ਪੀਸੀਏ ਸਟੇਡੀਅਮ ਮੋਹਾਲੀ ਵਾਈਡ

ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਹਰਮਨ ਪਿਆਰੀ ਖੇਡ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਡ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਪੰਜਾਬ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।^[3] ਕਿੰਗਜ਼ ਇਲੈਵਨ ਪੰਜਾਬ ਇੱਕ ਮੋਹਾਲੀ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਧਾਰਿਤ ਇੱਕ ਫਰੈਂਚਾਈਜ਼ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਟੀਮ ਹੈ, ਜੋ ਇੰਡੀਅਨ ਪ੍ਰੀਮੀਅਰ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਖੇਡਦੀ ਹੈ।

ਗੱਤਕਾ

ਗੱਤਕਾ (Punjabi: ਗਤਕਾ) ਇੱਕ ਪ੍ਰੰਪਰਾਗਤ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲੜਾਈ-ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਰੂਪ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜੀ ਦੀਆਂ ਸਲਾਈਕਾਂ ਨੂੰ ਤਲਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮੁਦਰਾ ਮੈਚਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕਬੱਡੀ

ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਚਿੱਤਰ

ਵਡਾਲਾ ਸੰਧੂਆਂ ਵਿੱਚ ਕਬੱਡੀ ਦਾ ਮੈਚ

ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਲ ਸਟਾਈਲ

ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸੂਬਾ ਖੇਡ ਹੈ।

ਕਬੱਡੀ ਵਰਲ੍ਡ ਕੱਪ

ਪੰਜਾਬ 2010 ਤੋਂ ਕਬੱਡੀ ਵਿਸ਼ਵ ਕੱਪ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਲ ਸਟਾਈਲ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਵਰਲਡ ਕਪ 2014 ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ ਫਾਈਨਲ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਖੇਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ 45-42 ਨਾਲ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ।ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਦਾ ਫਾਈਨਲ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਦੂਜੀ ਵਾਰ 36-27 ਨਾਲ ਜਿੱਤ ਦਰਜ ਕੀਤੀ.

ਸਮਾਪਤੀ ਸਮਾਗਮ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਟੇਡੀਅਮ, ਬਾਦਲ ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਰਿਫ਼ ਲੋਹਾਰ, ਮਿਸ ਪੂਜਾ, ਗਿੱਪੀ ਗਰੇਵਾਲ ਅਤੇ ਸਤਿੰਦਰ ਸੱਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਅਮਰੀਕੀ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲਿਸ ਨੇ ਵੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।^[4]

ਵਿਸ਼ਵ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ

ਵਿਸ਼ਵ ਕਬੱਡੀ ਲੀਗ ਨੂੰ 2014 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[5] ਲੀਗ ਨੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਲ ਸਟਾਈਲ ਕਬੱਡੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਇਆ।^[6][7] ਇਹ ਲੀਗ ਚਾਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਗਸਤ 2014 ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ 2014 ਤੱਕ ਖੇਡੀ ਗਈ ਸੀ।^[8]

ਲੰਬੀ ਕੌਡੀ

ਲੰਬੀ ਕੌਡੀ ਵਿੱਚ (Punjabi: ਲੰਬੀ ਕੌਡੀ)^[9] 15 ਖਿਡਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ 15-20 ਫੁੱਟ ਦੀ ਗੋਲ ਪਿੱਚ ਵਿੱਚ ਖੇਡਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਵੀ ਬਾਹਰੀ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਖਿਡਾਰੀ ਜਿੰਨਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕੇ, ਭੱਜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕੋਈ ਰੈਫ਼ਰੀ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਮਲਾਵਰ (ਰੇਡਰ) ਸਾਰੀ ਰੇਡ (ਹਮਲਾ) ਵਿੱਚ "ਕਾਉਡੀ, ਕਾਉਡੀ" ਕਹਿਦੇ ਹਨ।

ਸੌਚੀ

Punjabi: ਸੌਚੀ ਕੌਡੀ^[9] ਨੂੰ ਮੁੱਕੇਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਸਮਾਨ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਾਲਵਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਬੇਅੰਤ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦੀ ਖੇਡ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸਰਕੂਲਰ (ਗੋਲ) ਖੇਡਣ ਵਾਲੀ ਪਿੱਚ ਉੱਪਰ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਲਾਲ ਕੱਪੜੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਬਾਂਸ ਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਗੱਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਜੇਤੂ ਦੁਆਰਾ ਪਰੇਡ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਸੌਚੀ ਕਬੱਡੀ ਵਿਚ, ਰੇਡਰ ਡਿਫੈਂਡਰ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਛਾਤੀ ਉੱਤੇ ਮਾਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਿਫੈਂਡਰ ਫਿਰ ਰੇਡਰਾਂ ਦੇ ਗੁੱਟ ਨੂੰ ਫੜ ਦੇਵੇਗਾ। ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਫਾਊਲ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਡਿਫੈਂਡਰ ਰੇਡਰਾਂ ਦੇ ਗੁੱਟ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜੇਤੂ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਜੇ ਰੇਡਰ ਡਿਫੈਂਡਰ ਦੀ ਪਕੜ ਤੋਂ ਬਚਾ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਰੇਡਰ ਵੀ ਜੇਤੂ ਹੋਵੇਗਾ।^[9]

ਗੂੰਗੀ ਕਬੱਡੀ

ਇਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ੈਲੀ ਗੁੰਗੀ ਕਬੱਡੀ, ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਰੇਡਰ ਖਿਡਾਰੀ ਕਬੱਡੀ ਸ਼ਬਦ ਨਹੀਂ ਬੋਲਦਾ ਪਰ ਵਿਰੋਧੀ ਦੀ ਟੀਮ ਦੇ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਛੂੰਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਹ ਛੂਹਦਾ ਹੈ, ਉਹੀ ਖਿਡਾਰੀ ਉਸ ਖਿਡਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗਾ। ਸੰਘਰਸ਼ ਉਦੋਂ ਤਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗੀ ਜਦੋਂ ਤਕ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦਾ ਜਾਂ ਹਾਰ ਮੰਨ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਿੰਦੂ ਗੁਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਜੇ ਉਹ ਸੁਰਖਿਅਤ ਤੌਰ ਤੇ ਅਰੰਭਕ ਲਾਈਨ ਤੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਬਿੰਦੂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇਗਾ।^[10]

ਹਾਕੀ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਹਾਕੀ ਸਟੇਡੀਅਮ

ਹਾਕੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਖੇਡ ਹੈ। ਰਾਜ ਦੀ ਆਪਣੀ ਟੀਮ ਹੈ: ਪੰਜਾਬ ਵਾਰੀਅਰਜ਼।

ਦੂਜੀ ਟੀਮ, ਵਿਸ਼ਵ ਸੀਰੀਜ਼ ਹਾਕੀ ਵਿੱਚ ਖੇਡੀ ਜਾਂਦੀ ਸ਼ੇਰ-ਏ-ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਹਾਕੀ ਟੀਮ ਹੈ ਜੋ ਜਲੰਧਰ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਫੁੱਟਬਾਲ

ਪੰਜਾਬ ਫੁੱਟਬਾਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਪੀ.ਐੱਫ਼.ਏ.) ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫੁੱਟਬਾਲ ਦੀ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਬਾਡੀ ਹੈ। ਇਹ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਕੌਮੀ ਗਵਰਨਿੰਗ ਬਾਡੀ, ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਫੁਟਬਾਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਫਿਰ ਜੇ ਸੀ ਟੀ ਐਫਸੀ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਮਿਨੇਵਾ ਪੰਜਾਬ ਐਫਸੀ ਆਈ-ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਖੇਡਦੀ ਹੈ।

ਬਾਸਕਟਬਾਲ

ਪੰਜਾਬ, ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਦਾ ਘਰ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੌਮੀ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਟੀਮ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ ਹੈ।

2016 ਵਿਚ, ਪੰਜਾਬ ਸਟੀਲਰਜ਼, ਦੀ ਟੀਮ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੌਮੀ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਯੂਬੀਏ ਪ੍ਰੋ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਲੀਗ ਦੇ ਉਪਵਿਜੇਪਤਾ ਸਨ।

ਪਾਰੰਪਰਕ ਪੰਜਾਬੀ ਖੇਡਾਂ

ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ਦੁਆਰਾ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਹਾਕੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਕੇਟ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਕੁਝ ਪੁਰਾਣੀ ਪੰਜਾਬੀ ਖੇਡਾਂ ਹੁਣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਖੇਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਪੰਜਾਬੀ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਿਆਪਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਲੇਖ ਕੁਝ ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਰੂਪ-ਰੇਖਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।^[9]

ਇੱਕ ਖੇਡ ਖੇਡਣ ਲਈ, ਕਪਤਾਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਾਈ, ਮੀਤੀ ਜਾਂ ਪਿਤ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁਣਨ ਦੇ ਕਈ ਤਰੀਕੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਖੜੇ ਸਾਰੇ ਖਿਡਾਰੀ, ਇੱਕ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਖੜ ਕੇ ਇਹ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ:

ਈਂਗਨ ਮੀਂਗਨ ਤਲੀ ਤਲੀਂਗਨ ਕਾਲਾ ਪੀਲਾ ਡੱਕਰਾ ਗੁੜ ਖਾਵਾਂ ਵੇਲ ਵਧਾਵਾਂ ਮੂਲੀ ਪੱਤਰਾ ਪੱਤਰਾਂ ਵਾਲ਼ੇ ਘੋੜੇ ਆਏ ਹੱਥ ਕੁਤਾੜੀ ਪੈਰ ਕੁਤਾੜੀ ਨਿੱਕਲ ਬਾਲਿਆ ਤੇਰੀ ਵਾਰੀ^[9]

ਜਦੋਂ ਗਾਣਾ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਏਗਾ, ਉਪਰੋਕਤ ਕਹਿਣ ਵਾਲਾ ਖਿਡਾਰੀ ਜਿਸ ਪਲੇਅਰ 'ਤੇ ਰੁਕ ਜਾਵੇਗਾ, ਉਸਨੂੰ ਦਾਈ, ਮੀਤੀ ਜਾਂ ਪਿਤ ਲਈ ਚੁਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮਰਦਾਂ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ

ਕੁਸ਼ਤੀਆ

ਦੋ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਦੀ ਕੁਸ਼ਤੀ (1825)

ਹਵਾਲੇ

1. Khed ate sehat varta by Sarwan Singh Sangam Publications
2. Times of India 30 08 2014
3. http://cricketpunjab.in/
4. "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2016-02-26. Retrieved 2019-06-23. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
5. Ripley, Dan (2014-08-06). "Kabaddi was once a Trans World Sport favourite but now it's heading for the 02 Arena as WKL forms | Mail Online". Dailymail.co.uk. Retrieved 2014-08-16.
6. "IBN Live 24 07 2014". Archived from the original on 2014-07-26. Retrieved 2019-06-23. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
7. "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2014-09-21. Retrieved 2019-06-23. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
8. "Home - The official website of World Kabaddi League". Worldkabaddileague.net. 2014-08-09. Archived from the original on 2014-08-29. Retrieved 2014-08-16. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
9. Punjab Diyan Virasiti Kheda by Suhdev Maudhupuri. Chetna Parkashan ISBN 817883213-5
10. Amateur Circle Kabaddi Federation of India