ਬਾਇਜ਼ਾ ਬਾਈ

ਬਾਇਜ਼ਾ ਬਾਈ
ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ
ਬਾਇਜਾ ਬਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਚਿੱਤਰ, ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਦਾ ਪਾਣੀ ਦਾ ਰੰਗ, ਅੰ. 1857.[1]
ਮਰਾਠਾ Gwalior ਦੀ ਸ਼ਾਸਕ
ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ	12 ਫ਼ਰਵਰੀ 1798 — 1833
ਜਨਮ	1784 ਕਾਗਲ, ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ
ਮੌਤ	1863 ਗਵਾਲੀਅਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼
ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ	ਦੌਲਤ ਰਾਓ ਸਕਿੰਦਿਆ
ਪਿਤਾ	ਸਖਾਰਾਮ ਘਾਟਗੇ, ਕਾਗਲ ਦਾ ਦੇਸ਼ਮੁਖ
ਮਾਤਾ	ਸੁੰਦਰਬਾਈ
ਧਰਮ	ਹਿੰਦੂ

ਬਾਇਜ਼ਾ ਬਾਈ (ਬਜ਼ਾ ਬਾਈ, ਬਾਈਜ਼ਾ ਬਾਈ, ਬਾਈਜ਼ਾ ਬੀ); ਦਾ ਜਨਮ 1784 ਵਿੱਚ ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਵਿੱਖੇ ਹੋਇਆ; ਮੌਤ 1863 ਵਿੱਚ ਗਵਾਲੀਅਰ) ਇੱਕ ਸਚਿੰਦਿਆ ਮਹਾਰਾਣੀ ਅਤੇ ਬੈਂਕਰ ਹੈ। ਇਹ ਦੌਲਤ ਰਾਓ ਸਕਿੰਦਿਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਪਤਨੀ ਸੀ, ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸਕਇੰਦਿਆ ਰਾਜ ਦੀ ਰਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਿਰੋਧੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਉਸਨੂੰ ਆਖਰਕਾਰ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਗੋਦ ਲਏ ਪੁੱਤਰ ਜੰਕੋਜੀ ਰਾਵ ਸਕਇੰਦਿਆ II ਦੁਆਰਾ ਸਿੰਘਾਸਨ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਜੀਵਨ

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ 

ਬਾਇਜ਼ਾ ਬਾਈ ਦਾ ਜਨਮ ਕਾਗਲ, ਕੋਲਹਾਪੁਰ ਵਿੱਚ 1784 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਸੁੰਦਰਬਾਈ ਅਤੇ ਸੱਖਾਰਮ ਘਾਟ (1750-1809), ਕਾਗਲ ਦੇ ਦੇਸ਼ਮੁਖ, ਕੋਲਾਹਪੁਰ ਦੇ ਭੌਂਸਲੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।^[2] ਫਰਵਰੀ 1798 ਵਿੱਚ ਪੂਨਾ ਵਿੱਚ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਦੌਲਤ ਰਾਓ ਸਿੰਧੀਆ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸਦੀ ਮਨਪਸੰਦ ਪਤਨੀ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ।^[3][2] ਬਾਇਜ਼ਾ ਬਾਈ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਰਾਓ ਦੇ ਕਈ ਬੱਚੇ ਸਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।^[2]

ਹਵਾਲੇ

1. "Nana Sahib, Rani of Jhansi, Koer Singh and Baji Bai of Gwalior, 1857, National Army Museum, London". collection.nam.ac.uk (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 17 October 2017.
2. Struth 2001.
3. Goel 2015.

ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ

ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ ਜਰਨਲ

• Beveridge, Henry (1861). A Comprehensive History of India, Civil, Military, and Social, from the First Landing of the English to the Suppression of the Sepoy Revolt: Including an Outline of the Early History of Hindoostan, Volume III. London: Blackie and Son. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Chaurasia, R.S. (2004). History of the Marathas. New Delhi: Atlantic. ISBN 81-269-0394-5. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Dongray, Keshavrao Balwant (1935). In Touch with Ujjain. Gwalior: Alijah Darbar Press. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Farooqui, Amar (1998). Smuggling as Subversion: Colonialism, Indian Merchants, and the Politics of Opium, 1790-1843. Oxford: Lexington Books. ISBN 0-7391-0886-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Farooqui, Amar (2000). "From Baiza Bai to Lakshmi Bai: The Sindia State in the Early Nineteenth Century and the Roots of 1857". In Pati, Biswamoy. Issues in Modern Indian History: For Sumit Sarkar. Popular Prakashan. ISBN 81-7154-658-7. 
• Farooqui, Amar (2011). Sindias and the Raj: Princely Gwalior c. 1800-1850. Delhi: Primus. ISBN 978-93-80607-08-5. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Goel, Neeraj (2015). "An Empress of Gwalior State" (PDF). New Man International Journal of Multidisciplinary Studies. 2 (5). ISSN 2348-1390. Archived from the original (PDF) on 2018-02-10. Retrieved 2018-02-14. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
• Malleson, G.B. (1875). An Historical Sketch of the Native States of India in Subsidiary Alliance with the British Government. London: Longmans, Green & Co. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Mount, Ferdinand (2015). Tears of the Rajas: Mutiny, Money and Marriage in India 1805-1905. Simon & Schuster. ISBN 978-1471129452. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Murray, John (1911). A Handbook for Travellers in India, Burma and Ceylon. London. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Rotaru, Julieta (2012). "Gaṇeśa Bhaṭta Dādā Gore, an Atharvavedin Revivalist of the 19th Century" (PDF). Biblioteca Bucureştilor. XV. Metropolitan Library of Bucharest. Archived from the original (PDF) on 2018-02-10. Retrieved 2018-02-14. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (help); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
• Sengupta, Nandini (2007). "The British Woman Traveller in India: Cultural Intimacy and Interracial Kinship in Fanny Parks's Wanderings of a Pilgrim in Search of the Picturesque". In Towheed, Shafquat. New Readings in the Literature of British India, c. 1780-1947. Stuttgart: ibidem. ISBN 978-3-8382-5673-3. https://books.google.co.uk/books?id=qFcxBgAAQBAJ. 
• Sherring, Matthew Atmore (1868). The Sacred City of the Hindus: An Account of Benares in Ancient and Modern Times. Trübner & Company. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (help)
• Struth, Elissa Vann (2001). Splitting the Stereotype: Reading Women in Colonial Texts (M.A. thesis). University of British Columbia. {{cite thesis}}: Invalid |ref=harv (help)

ਅਖ਼ਬਾਰ

• CS1 maint: Unrecognized language (link)