ਸਮਰੇਸ਼ ਬਾਸੂ (11 ਦਸੰਬਰ 1924 - 12 ਮਾਰਚ 1988) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕਾਦਮੀ ਆਫ਼ ਲੈਟਰਜ਼, ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ,, ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੇ ਨਾਵਲ, ਸ਼ਾਂਬ ਲਈ, ਉਸਨੂੰ ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ 1980 ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।[1] ਉਸਨੇ ਨਾਮਕੀਨ ਫ਼ਿਲਮ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਕਹਾਣੀ ਲਈ 1983 ਦਾ ਫਿਲਮਫੇਅਰ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ।
ਸਮਰੇਸ਼ ਬਾਸੂ ਨੇ ਉਸ ਡੂੰਘੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਬ੍ਰਤ-ਕਥਾਵਾਂ (ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੁਝ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਸੁਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ) ਨੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਤੇ ਛੱਡਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਅੱਲ੍ਹੜ ਉਮਰ ਦੇ ਸਾਲ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਇੱਕ ਉਪਨਗਰ ਨਾਈਹਾਟੀ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਜੀਵਨ ਵੱਖ ਵੱਖ ਤਜਰਬਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਤੇ ਟੋਕਰੀ ਰੱਖ ਅੰਡੇ ਵੇਚਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ; ਬਾਅਦ ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਦਿਹਾੜੀਦਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।1943 ਤੋਂ 1949 ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਇਛਾਪੋਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਗਰਮ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਅਤੇ 1949-50 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਜਦੋਂ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਉਸ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਿਆਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ ਉੱਤਰੰਗਾ ਲਿਖਿਆ ਜੋ ਕਿ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਜੇਲ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੁਰਾਣੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (January 2013)">ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ</span> ] ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿਰਫ 21 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ਨਯਨਪੁਰੇਰ ਮਤੀ ਲਿਖਿਆ,ਪਰ ਇਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਰਿਚਯ ਵਿੱਚ ਲੜੀਵਾਰ ਛਪਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਕਦੇ ਵੀ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਅਦਾਬ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਕਹਾਣੀ ਸੀ ਜੋ 1946 ਵਿੱਚ ਪਰਿਚੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਸੀ1।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (January 2013)">ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ</span> ] 200 ਤੋਂ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ 100 ਨਾਵਲਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਉੱਘਾ ਲੇਖਕ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਪਨਾਮ “ਕਲਕਟ” ਅਤੇ “ਭਰਮਾਰ” ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਸਮਰੇਸ਼ ਬਾਸੂ ਬੰਗਾਲੀ ਗਲਪ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਜਮਾਤ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਾਮੁਕਤਾ ਤੱਕ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੇ ਦੋ ਨਾਵਲਾਂ ਉੱਤੇ ਅਸ਼ਲੀਲਤਾ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤਹਿਤ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ, ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਵਿਰੁੱਧ ਕੇਸ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸੁਲਝਾ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ 1985 ਵਿੱਚ ਦੋ ਹੇਠਲੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਨੂੰ ਪਲਟ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। [ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ] [ <span title="This claim needs references to reliable sources. (January 2013)">ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ</span> ]
{{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)