ਸ਼ਾਹਰ ਬਾਨੂ ਬੇਗਮ

ਸ਼ਾਹਰ ਬਾਨੂ ਬੇਗਮ
ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੀ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਪਾਦਸ਼ਾਹ ਬੇਗਮ
ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ
ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ	14 ਮਾਰਚ 1707 – 8 ਜੂਨ 1707
ਜਨਮ	ਅੰ. 1663 ਬੀਜਾਪੁਰ, ਭਾਰਤ
ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ	ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਸ਼ਾਹ
ਨਾਮ ਸ਼ਾਹਰ ਬਾਨੂ
ਘਰਾਣਾ	ਓਤੋਮਨ (ਜਨਮ ਤੋਂ) ਤਿਮੁਰਿਦ (ਵਿਆਹ ਤੋਂ)
ਪਿਤਾ	ਅਲੀ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹ II
ਮਾਤਾ	ਖੁਰਸ਼ੀਦਾ ਖਾਨੁਮ
ਧਰਮ	ਇਸਲਾਮ

ਸ਼ਾਹਰ ਬਾਨੂ ਬੇਗਮ (1663 – ?) 14 ਮਾਰਚ 1707 ਤੋਂ 8 ਜੂਨ 1707 ਤੱਕ ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਰਹੀ ਅਤੇ ਸਮਰਾਟ ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਤੀਜੀ (ਅੰਤਿਮ) ਪਤਨੀ ਸੀ। ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਉੱਪਰ ਪਾਦੀਸ਼ਾਹ ਬੀਬੀ^[1] ਅਤੇ ਪਾਦਸ਼ਾਹ ਬੇਗਮ ਦੇ ਖਿਤਾਬਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।^[2]

ਜਨਮ ਦੌਰਾਨ, ਸ਼ਾਹਰ ਬਾਨੂ, ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹੀ ਵੰਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅਲੀ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹ II ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਖ਼ੁਰਸ਼ੀਦਾ ਖਾਨੁਮ ਸੀ ਧੀ ਸੀ। ਉਹ ਸਿਕੰਦਰ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹ ਦੀ,^[3] ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਬੀਜਾਪੁਰ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸ਼ਾਸਕ, ਦੀ ਭੈਣ ਵੀ ਸੀ।

ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਵੰਸ਼

ਸ਼ਾਹਰ ਬਾਨੂ ਬੇਗਮ, ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹੀ ਵੰਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅਲੀ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹ II ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਖ਼ੁਰਸ਼ੀਦਾ ਖਾਨੁਮ ਸੀ ਧੀ ਸੀ। ਸ਼ਾਹਰ ਦੇ ਦਾਦਾ ਮਹੁੰਮਦ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਪੂਰਵ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਤਾਜ ਜਹਾਨ ਬੇਗਮ, ਸੀ।ਸ਼ਾਹਰ ਦੇ ਦੋ ਭਰਾ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਹੁਸੈਨ ਅਤੇ ਸਿਕੰਦਰ, ਸੀ।

ਵਿਆਹ

ਅਲੀ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹ 24 ਨਵੰਬਰ 1672 ਨੂੰ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਨੂੰ ਛੱਡ ਗਿਆ। ਇਸ ਦਾ ਪਿੱਛੋਂ ਉਸ ਦੇ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰ, ਚਾਰ ਸਾਲਾ ਸਿਕੰਦਰ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹ ਦੁਆਰਾ ਅਰਾਜਕਤਾ ਦਾ ਦੌਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜੋ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਅਪਮਾਨ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਮੁਗਲ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ 10,000 ਬੀਜਾਪੁਰੀਏ ਦੇ ਵਿਗਾੜ ਅਤੇ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਭੈਣ ਸ਼ਾਹਰ ਨੂੰ ਮੁਗਲ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਲਾਜ਼ਮੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।^[4] ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਨੂੰ ਹਵਾਲੇ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਰਾਜਸੀ ਖਵਾਸ ਖਾਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਅਬਦੁੱਲ ਕਰੀਮ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੇ ਧੋਖੇ ਲਈ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬੀਜਾਪੁਰ ਅਤੇ ਮੁਗਲਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੰਧੀ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਹੋਏ ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸ਼ਾਹਰ ਦਾ ਸ਼ਾਹੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਣਾ ਸੀ ਜੋ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਾਥੀ ਦਿਲਰਾਜ ਬਾਨੂ ਬੇਗਮ ਦਾ ਵਾਰਸ ਸੀ।

ਮੁਗਲ-ਬੀਜਾਪੁਰ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਕਾ

ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਹੀ ਸ਼ਾਹਰ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਿਜੈਕਟ ਸ਼ਾਰਜ਼ਾ ਖਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ਮੁਗਲਾਂ ਅਤੇ ਬੀਜਾਪੁਰ ਵਿਚਾਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ

• ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹੀ ਵੰਸ਼
• ਓਸਮਾਨ ਦਾ ਘਰ
• ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਸ਼ਾਹ

ਹਵਾਲੇ

1. Sharma, Sudha (March 21, 2016). The Status of Muslim Women in Medieval India. SAGE Publications India. p. 82. ISBN 978-9-351-50567-9.
2. Kincaid, Charles Augustus; Pārasanīsa, Dattātraya Baḷavanta (1922). A History of the Maratha People: From the death of Shivaji to the death of Shahu (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). S. Chand. p. 24.
3. Sarkar, Sir Jadunath (1972). Sir Jadunath Sarkar birth centenary commemoration volume: English translation of Tarikh-i-dilkasha (Memoirs of Bhimsen relating to Aurangzib's Deccan campaigns) (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Dept. of Archives, Maharashtra. p. 124.
4. Sharma, S. R. (1999). Mughal empire in India: a systematic study including source material (Rev. ed.). Atlantic Publ. p. 500. ISBN 8171568181.